میرفتند آنجا . در كلام اميرالمومنين هست : « " و ما كنت الا كقارب وردو طالب وجد " » (1) . " قارب " همان رائدی را میگويند كه در شبدنبال آب میگردد . كسی كه در شب دنبال آب بگردد و بعد " ورد " يعنیپيدا كند میگويند " قارب ورد " . به هر حال اينطور زندگی قهرا تحركايجاد میكند ، ثبات و سكون نيست . اين ، شيوه خاص توليد است .ولی كشاورزی ، هم با دامداری هم با صيادی فرق دارد ، انسان را ساكنمیكند برای اينكه وقتی كشاورزی میكند بايد در اين زمين بذر بپاشد ، خودبه خود يك نوع وابستگی به زمين پيدا میكند ، چون اين زمين است كه به اومحصول میدهد . از اول پاييز كه میآيند تخم را میكارند(اگر پاييزی باشد)تا وقتی برداشت میكنند كه معمولا خرداد برداشت میكنند حدود نه ماه طولمیكشد . اگر سال ديگر هم از همين زمين بخواهد استفاده كند قهرا در يكمحل بايد سكنی اختيار كند ، تقريبا حالت شهرنشينی برايش پيدا میشوديعنی همان سكونت و آرام گرفتن . پس شيوه توليد فرق میكند ، شكل توليد فرق میكند . همانطور كه شكلتوليد از نظر انفرادی و دستهجمعیبودن فرق میكند ، شيوه توليد از نظراينكه يك توليد متحرك باشد يا يك توليد ساكن فرق میكند . قهرا بهحساب اينها - و خواهند گفت روی ساير قسمتها اثر میگذارد . اين هم كلمه" وجه توليد " كه ظاهرا شيوه توليد هم چنين چيزی است . |