قاضى نادان
قسمتى از سخنان امام « ع » در توصيف كسى كه شايسته منصب قضاوت نيست و ميان مردم قضاوت مىكند :
هنگاميكه از آب گنديده سيراب گرديد [ 1 ] و از مطالب بيهوده پر شد .
ميان مردم به قضاوت نشست و بيان اشتباه ديگران را بعهده گرفت .
اگر يكى از مسائل مبهم به او عرضه شود ، در پاسخ آن از رأى خود سخنان كهنه و بىمعنى ، آماده مىكند و به آن معتقد مىشود . پس او در اشتباه كارى مانند عنكبوت و تار آن است ، نمىداند آيا درست قضاوت كرده يا به خطا رفته است ، اگر درست قضاوت كرده باشد مىترسد مبادا خطا نموده باشد ، و اگر خطا كرده باشد آرزو دارد درست حكم نموده باشد [ 2 ] .
[ 1 ] امام « ع » مجهولات قاضى را كه به گمان خودش معلومات است به آب گنديده تشبيه كرده است .
[ 2 ] منظور اينكه : اگر قاضى نادان چيزى را اثبات كند براى او ايجاد شبهه مىشود كه شايد چنين نباشد ، و همينطور اگر چيزى را نفى كند احتمال اثبات آن را مىدهد .
بنابراين قضاوت او مانند تار عنكبوت ، سست است و راه درست را از خطا تشخيص
[ 258 ]
نادانى كه در نادانيها اشتباه فراوان دارد ، مانند بادى كه گياه خشكيده را پراكنده مىكند ، روايات را به باد مىدهد . چيزى را كه انكار كرده گمان علم به آن نمىبرد و باور نمىكند كه غير از رأى او عقيده ديگرى وجود داشته باشد . اگر امرى بر او تاريك باشد از آنجا كه خود را نادان مىداند آن را مىپوشاند . بر اثر قضاوتهاى ستمگرانه او خونها نعره مىكشند و ميراثها فرياد مىكنند [ 1 ] .
بخدا شكايت مىكنم از گروهى كه در سايه جهالت زندگى مىكنند و بر گمراهى ميميرند ، در ميان آنان متاعى بىارزشتر از كتاب خدا آنگاه كه به درستى خوانده شود وجود ندارد ، و كالائى رايجتر و گرانبهاتر از آن ، هنگامى كه تحريف شود نيست . نزد آنان چيزى زشتتر از معروف و نيكوتر از منكر نمىباشد .
