اى مردم . . .
قسمتى از خطبهاى است كه على « ع » در مدينه ايراد كرده است :
احتكار مركب رنج ، و حرص انگيزهى سقوط در گناهان و جامع هر خصلت ناپسندى است .
[ 158 ]
اى مردم ، هيچ گنجى سودمندتر از دانش و هيچ عزتى والاتر از بردبارى و هيچ كار زشتى بدتر از دروغ و هيچ غايبى نزديكتر از مرگ نيست اى مردم ، كسيكه در عيب خويش بنگرد از عيب ديگران باز ميماند ، و كسيكه شمشير ستم در كشد به همان شمشير كشته خواهد شد ، و كسيكه چاهى حفر كند در آن خواهد افتاد ، و كسى كه لغزش خويش را فراموش كند اشتباهات ديگران را بزرگ مىشمارد ، و كسى كه رأى خود را پسنديد گمراه ميگردد ، و كسيكه به عقل خود بىنيازى جست ميلغزد ، و كسيكه به مردم بزرگى فروخت خوار گرديد .
در دگرگونيهاى حالات ، حقيقت افراد دانسته مىشود . روزها اسرار پنهان را آشكار مىسازند . آنچه از ديگران ناپسند ميدانى براى تربيت تو كافى است . كسيكه به راههاى انديشهها روى آورد موارد اشتباه را مىشناسد . دوستى يك نوع خويشاوندى مورد بهرهاى مىباشد . همان حقوقى كه تو بر برادرت دارى برادرت نيز بتو دارد . به هيچ نعمتى نمىرسيد مگر آنكه نعمت ديگرى را از دست مىدهيد .
هر جاندارى قوتى و هر دانهاى خورندهاى دارد و تو قوت مرگ هستى .
اى مردم از نيرنگ بپرهيزيد ، زيرا آن از اخلاق فرومايگان است .
اخلاص در عمل مشكلتر و انديشه را از فساد رهائى دادن از درازى جهاد سختتر است .
هيهات اگر پرهيزكارى نبود من زيركترين مردم عرب بودم
[ 159 ]
در حال خشنودى و خشم ، سخن حق بگوئيد و در حال بىنيازى و فقر اعتدال را از دست ندهيد و با دوست و دشمن دادگرى كنيد و در آسايش و سختى خشنود باشيد .
كسيكه خواستههاى نفسانى را ترك كند آزاده است .
خود پسندى دليل سستى عقل انسان است . ستم بر بندگان خدا براى آخرت بد توشهاى است
