« عن المنكر » ( 1 ) . بعد از چند كلمه ديگر آمده التائبون : بازگشت‏
كنندگان به حق . عرفا می‏گويند اولين منزل سلوك توبه است . چون توبه‏
يعنی بازگشت . آنكس ك ه راه عوضی می‏رود يكدفعه بر می‏گردد و به راه حق ،
بر می‏گردد به سوی خدا . « التائبون العابدون »پس از توبه است كه اينها
پرستندگان خدا می‏شوند ، خدا را می‏پرستند ، غير خدا را نمی‏پرستند ، خدا
حاكم بر وجودشان است ، غير از خدا حاكمی نيست ، فقط امر خدا را
می‏پذيرند ، امر غير خدا را نمی‏پذيرند ، « الحامدون »اينها ستايشگرند ،
اما جز خدا موجود ديگری را ستايش نمی‏كنند . اصلا موجود ديگری را قابل مدح‏
و ستايش و نيايش نمی‏دانند ، تنها ستايشگر و نيايشگر خدا هستند .
« السائحون »سياحتگران . راجع به سياحتگری در تفاسير بيانات مختلفی شده‏
است . بعضی گفته‏اند مقصود روزه است ، يعنی سياحت معنوی كه در روزه‏
پيدا می‏شود . ولی بسياری از محققين مانند علامه طباطبائی در " الميزان "
اين را قبول نمی‏كنند . يك احتمالش اين است : كسانی كه در زمين سير
می‏كنند . چون قرآن بشر را به سير در زمين دعوت كرده است يعنی چه سير در
زمين ؟ يعنی مطالعه در جهان ، نه سياحتی كه هدفش فقط تفنن و ولگردی باشد
. اسلام عمر انسان را عزيزتر از اين می‏داند كه او فقط برای اينكه تماشائی‏
كرده باشد ، سياحت كند . ولی اسلام سياحتی را كه بشر در آن تفكر كند ،
تدبر كند ، درس بياموزد ، توصيه می‏كند : « قل سيروا فی »

پاورقی :
1 - سوره توبه ، آيه . 112

71