است كه شما در باب طهارت و نجاست می‏دهيد . من نمی‏دانم فلان چيز پاك‏
است يا نجس ؟ می‏گويد آيا احتمال می‏دهی كه پاك است ؟ بله ، احتمال‏
می‏دهم . خوب ، بگو پاك است . معنای آن احتمال ، همان احتمال ذهنی است‏
. يعنی تو در هر جا كه شك داری كه چيزی پاك است يا نجس ، [ اگر
احتمال می‏دهی كه پاك باشد ، بگو پاك است ] . مثلا دوايی را كه از خارج‏
وارد كرده‏اند ، تو صد در صد يقين نداری كه نجس باشد ، صدی نود و نه‏
احتمال می‏دهی كه نجس باشد ولی صدی يك هم احتمال می‏دهی كه پاك باشد ،
همان احتمال ذهنی تو كافی است برای اينكه بگوئی اين دوا پاك است . آيا
من وظيفه دارم كه بروم تحقيق بكنم ، ببينم آيا پاك است يا نجس ؟ ابدا
، هيچ چنين وظيفه‏ای نداری ، همان احتمال ، يعنی همان حالت ذهنی ، به‏
اصطلاح مثل علمی كه می‏گويند علم موضوعی است ، احتمال موضوعی است . اين‏
احتمال برای تو موضوع حكم است . ديگر بيش از اين تو تكليف نداری .
اما اينجا كه می‏گويند احتمال ، نه معنايش اينست كه برو در خانه‏ات‏
بنشين ، بعد بگو من احتمال اثر می‏دهم ، احتمال اثر نمی‏دهم . اين كه پاكی‏
و نجسی نيست . در اين مورد بايد بروی كوشش بكنی ، حداكثر تحقيق را بكنی‏
، تا ببينی و بفهمی كه آيا به نتيجه می‏رسی يا نمی‏رسی . كسی كه بی‏اطلاع‏
است و دنبال تحقيق هم نمی‏رود تا بفهمد از اين امر به معروف و نهی از
منكرش به نتيجه می‏رسد يا نمی‏رسد ، چنين عذری را ندارد . يا آن ديگری‏
می‏گويد : آقا ! من كه قدرت ندارم . اسلام هم می‏گويد بسيار

193