تاثير و نفوذ خداشناسی در انسان مراتب و درجات دارد و تفاوت انسانهااز نظر كمال انسانی و قرب به خداوند به اين درجات بستگی دارد و همهاينها " صدق " و " اخلاص " ناميده میشود ، يعنی همه اين درجات ،درجات صدق و اخلاص است . توضيح اينكه : قبلا گفتيم آنگاه كه به خدا رومیآوريم و او را عبادتمیكنيم ، چنين ابراز میداريم كه تنها مستحق اطاعت ، ذات احديت است ومن در مقابل او تسليم محض هستم . اين گونه ايستادن و ابراز داشتن ،عبادت است و جز برای خدا جايز نيست ، ولی اين اظهار و ابراز ما تا چهاندازه دارای " صدق " است ؟ يعنی ما در عمل تا چه اندازه قيد تسليم دربرابر غير خدا را رها كردهايم و در مقابل ذات او تسليم محض هستيم ؟ اينجهت به درجه ايمان ما بستگی دارد . مسلما همه افراد از نظر صدق و اخلاص در يك درجه نيستند . برخی تا اينحد پيش میروند كه عملا جز امر خدا بر وجود آنها حاكم نيست ، از درون وبرون فرماندهی جز خدا ندارند ، نه هوای نفس و تمايلات نفسانی میتواندآنها را از اين سو به آن سو بكشاند و نه يك انسان ديگر میتواند آنان رامسخر فرمان خويش سازد ، به تمايلات نفسانی آن اندازه اجازه فعاليتمیدهند كه موافق رضای خدا باشد - و البته رضای خدا همان راهی است كهانسان را به كمال واقعی خود میرساند - و فرمان انسانهای ديگر را از قبيلپدر و مادر و معلم و غيره برای رضای خدا و در حدود اجازه خدا انجاممیدهند . برخی از اين پيشتر میروند و مطلوب و محبوبی جز خدا ندارند ،خداوند محبوب و معشوق اصلی آنها قرار میگيرد و خلق خدا را به حكم اينكه" هر كس چيزی را دوست بدارد آثار آن چيز و |
