4 توحيد در عبادت مراتب سه گانهای كه در بالا گفته شد توحيد نظری و از نوع شناختن است ،اما توحيد در عبادت ، توحيد عملی و از نوع " بودن " و " شدن " است. آن مراتب توحيد ، تفكر و انديشه راستين است و اين مرحله از توحيد "بودن " و " شدن " راستين . توحيد نظری بينش كمال است و توحيد عملیجنبش در جهت رسيدن به كمال . توحيد نظری پیبردن به " يگانگی " خداستو توحيد عملی " يگانه شدن " انسان است . توحيد نظری " ديدن " است وتوحيد عملی " رفتن " . پيش از آنكه توحيد عملی را شرح دهيم لازم است نكتهای را درباره توحيدنظری تذكر دهيم . آيا توحيد نظری يعنی شناختن خدا به يگانگی ذات ويگانگی ذات و صفات و يگانگی در فاعليت ، ممكن است يا غير ممكن ؟ و بهفرض امكان ، آيا اين شناختنها در سعادت بشر تاثيری دارد ، يا هيچضرورت و لزومی ندارد و در ميان مراتب توحيد آنچه مفيد است توحيد عملیاست و بس ؟ ممكن بودن يا ناممكن بودن اين شناختها را ما در كتاب اصول فلسفه وروش رئاليسم مورد بحث قرار دادهايم ، اما اينكه آيا سعادت بخش استيا بيهوده ، بستگی دارد به نوع شناخت ما از انسان و از سعادت . او موجافكار مادی درباره انسان و هستی سبب شده كه حتی معتقدان به خدا مسائلمعارف الهی را بیفايده و بيهوده تلقی كنند و نوعی ذهن گرايی و گريز ازعينيت گرايی بشمارند ، ولی يك نفر مسلمان كه بينشش درباره انسان ايناست كه واقعيت |
