بفهماند مسئله فقط رفتن عثمان نيست خيال نكنند عثمان رفته و كار تمام‏
شده است بخصوص افرادی كه در زمان عثمان بهره مند شده بودند خيال‏
ميكردند با رفتن عثمان و آمدن علی ( ع ) بنانيست در بنياد وضع اجتماعی‏
تغييری حاصل شود ، علی ( ع ) به مردمی كه برای بيعت با او آمده بودند
فرمود ( 1 ) : " افقها بسيار تيره شده و مه و غيم همه جا را فرا گرفته‏
است درست همانگونه كه در فضای مه آلود برد ديدها كم ميشود ، اكنون نيز
كه افق مسائل اجتماعی تيره و تار است ، عقلها نميتوانند عمق مسائل را
بيابند ميگويند علی بيايد ، ولی گوئی فكر نكرده‏اند اگر علی بيايد چه بايد
بكند و چه خواهد كرد راه مستقيم ناشناخته مانده و مردم راه اسلام را
فراموش كرده‏اند از نو ميبايد راه اسلام را به مردم نشان داد مردم به‏
بيراهه رفتنها عادت كرده‏اند من تا به دعوت شما پاسخ نگفته‏ام ، تنها يك‏
تكليف دارم اما اگر به اين دعوت پاسخ بگويم و خلافت را بپذيرم با شما
آنچنان رفتار خواهم كرد كه خود ميدانم " و بعد حضرت اشاره ميكند به‏
مردمی كه بدون استحقاق پستها را اشغال كرده بودند و بدون استحقاق ثروتها
را جمع آورده بودند ، و می‏گويد : " تمام ثروتهائی را كه در زمان عثمان‏
از مردم به نا حق گرفته شده است همه را مصادره خواهم كرد اگر چه با آن‏
ثروتها زن گرفته باشيد و آنها را مهر زنان خود قرار داده باشيد " آنگاه‏
حضرت به نكته بسيار عجيبی اشاره ميكند ميفرمايد : ان فی العدل سعة در
عدالت ظرفيت و گنجايشی است كه در چيز ديگری نيست گويا در آن هنگام‏
عده‏ای از باب نصيحت به حضرت ميگفتند ، اگر شما به اين صورت عمل كنيد
، عده‏ای ناراضی و ناراحت ميشوند . علی در جوابشان اين

پاورقی :
1 - در اين قسمت مضمون خطبه نود و يك آن حضرت كه در هنگام بيعت‏
ايراد فرمودند بيان شده است .

146