شوری در دلها نمی‏افكند و نيروهای خفته‏ء انسان را بيدار نمی‏كند ، بر خلاف‏
خود آگاهيهايی كه از ناحيه‏ء دين و مذهب پيدا می‏شود كه با يك ايمان پی‏
ريزی می‏شود . خود آگاهی ايمانی ، سراسر وجود انسان را مشتعل می‏سازد .
آن خودآگاهی كه خود واقعی انسان را به يادش می‏آورد ، غفلت را از او
می‏زدايد ، آتش به جانش می‏افكند ، او را دردمند و درد آشنا می‏سازد كار
علوم و فلسفه‏ها نيست . اين علوم و فلسفه‏ها احيانا غفلت زا هستند و
انسان را ازياد خودش می‏برند ، از اين روبسا دانشمندان و فيلسوفان بی‏درد
و سر در آخور و خود ناآگاه و بسا تحصيل ناكرده‏های خودآگاه .
دعوت به خودآگاهی و اينكه " خود را بشناس تا خدای خويش را بشناسی‏
" ، " خدای خويش را فراموش مكن كه خودت را فراموش می‏كنی " سر
لوحه‏ء تعليمات مذهب است .
قرآن كريم می‏فرمايد :
« و لا تكونوا كالذين نسوا الله فأنسيهم أنفسهم اولئك هم الفاسقون
( 1 ) .
از آنان مباشيد كه خدا را فراموش كردند پس خدا آنها را از خودشان‏
فراموشانيد . آنان همان فاسقان‏اند ( از خود بدر رفتگان‏اند ) .
رسول اكرم فرمود :
« من عرف نفسه عرف ربه »
هر كه خود را بشناسد خدای خويش را می‏شناسد .
علی ( ع ) فرمود :
« معرفة النفس أنفع المعارف » .
خودشناسی سودمندترين شناساييهاست .

پاورقی :
. 1 حشر / . 19

55