آگاهيهای انسان انسان هم خود آگاه است و هم جهان آگاه ، و دوست میدارد از خود و ازجهان آگاهتر گردد . تكامل و پيشرفت و سعادت او در گرو اين دو آگاهیاست . از اين دو آگاهی كدام از نظر اهميت در درجهء اول است و كدام در درجهءدوم ؟ داوری در اين موضوع چندان ساده نيست . برخی بيشتر به خود آگاهیبها میدهند و برخی به جهان آگاهی . احتمالا يكی از وجوه اختلاف طرز تفكرشرقی و طرز تفكر غربی در نوع پاسخی است كه به اين پرسش میدهند ،همچنانكه يكی از وجوه تفاوتهای علم و ايمان در اين است كه علم وسيلهءجهان آگاهی و ايمان سرمايهء خود آگاهی است . البته علم سعی دارد انسان را همان گونه كه به جهان آگاهی میرساند بهخود آگاهی نيز برساند . علم النفسها چنين وظيفهای بر عهده دارند . اماخود آگاهيهايی كه علم میدهد مرده و بيجان است ، |