. 4 تاريخ و عوامل زمانی انسان از نظر محيط اجتماعی تنها تحت تأثير زمان حال نيست ، زمانگذشته و وقايع و حوادثی كه در گذشته رخ داده است نيز در ساختن او تأثيربسزايی دارد . به طور كلی ميان گذشته و آينده هر موجودی رابطهء قطعی ومسلم بر قرار است . گذشته و آينده مانند دو نقطهء جدا از يكديگر نيستند، بلكه مانند دو قطعه از يك جريان مداوماند . گذشته نطفه و هستهء آيندهاست .طغيان انسان عليه محدوديتها انسان در عين اينكه نمیتواند رابطهاش را با وراثت ، محيط طبيعی ،محيط اجتماعی و تاريخ و زمان بكلی قطع كند ، میتواند تا حدود زيادی عليهاين محدوديتها طغيان نموده ، خود را از قيد حكومت اين عوامل آزاد سازد .انسان به حكم نيروی عقل و علم از يك طرف ، و نيروی اراده و ايمان ازطرف ديگر تغييراتی در اين عوامل ايجاد میكند و آنها را با خواستهای |