اول می‏گويد اگر نه اين است كه اين رفتن ، اضطراری است و حكم خداست و
برای اين است كه هر كسی به پاداش [ و كيفر ] عمل و جزای خوب و بد عمل‏
خودش برسد ، اگر نه اين است كه مردن به اصطلاح امروز يك سنت جبری و
قطعی است ، پس چرا آن وقت كه می‏رسد به حلقوم [ شما نمی‏بينيد ؟ ] اولا
خود اين ، مطلبی است كه يك چيزی هست كه آن به حلقوم می‏رسد . حالا نحوه‏
رسيدن [ چگونه است ] ، واقعا يعنی نقل مكان می‏كند می‏رسد به حلقوم يا قطع‏
علاقه‏اش می‏رسد به آنجا كه از حلقوم می‏خواهد قطع علاقه بشود ؟ ما اين را به‏
كمك اخبار و روايات توضيح می‏دهيم .
مطلبی از اخبار و روايات استنباط می‏شود و آن اين است كه آدمی كه در
حال جان كندن است ، قبل از آنكه همان نفس ، همان جان ، همان روح ( به‏
هر اسمی بخواهيم بناميم ) به حلقوم برسد ، قبل از آن هنوز مردن واقعی‏
نيست ، هنوز آن [ نفس ] در اين دنياست و می‏شود آن را برگرداند . اين‏
حتما يك راز علمی هم دارد كه ما نمی‏دانيم . من الان نمی‏دانم كه راز علمی‏
مطلب چيست و شايد تا اين حد باشد كه از نظر پزشكی قابل برگرداندن است‏
، مثلا ممكن است قلب ايستاده باشد ولی بعد بشود دو مرتبه همين قلب‏
ايستاده را برگرداند . به اين مرحله كه رسيد كه قرآن از آن تعبير می‏كند :
" . . . « اذا بلغت الحلقوم »" ديگر حساب برگشتن در كار نيست . در
اخبار اين طور وارد شده است كه وقتی به حلقوم می‏رسد ، زمان معاينه است‏
، يعنی با اينكه روح در حال جدا شدن و قطع علاقه است ، با اينكه نيمی ( 1
) از علاقه روح قطع شده و اين آدم به صورت نيم مرده در آمده است ، هنوز
در اين دنياست ولی به حلقوم كه رسيد ، معاينه برايش دست می‏دهد ، يعنی‏
آن وقت آن دنيا را می‏بيند ، وضع خودش را در آن عالم می‏بيند ، اعمال‏
خودش را می‏بيند و اشياء را به صورت مثالی می‏بيند ، مثال عمل خودش را
می‏بيند ، مثال زن و فرزند خودش را می‏بيند و فرشتگان را می‏بيند . به هر
حال چيزهايی را كه تا حالا نمی‏ديد ، آن وقت می‏بيند و در همان حال اين‏
دنيا را می‏بيند ، يعنی در مرز ميان عالم دنيا و عالم بعد از دنياست ، هم‏
اينجا را می‏بيند ، هم آنجا را ، هم زن و بچه و كسانش را می‏بيند كه دور
جسدش را گرفته‏اند دارند گريه می‏كنند ، و هم ملائكه را به صورت خاص يا
مطابق آنچه از اخبار استفاده می‏شود اولياء حق را به صورت خاصی

پاورقی :
. 1 " نيم " كه می‏گوييم مقصودمان قسمتی است ، حالا ممكن است بيش از
نيم يا كمتر از نيم باشد ، اينها را نمی‏شود اندازه گيری كرد .

48