فضل خود به آنها عنايت كرده است ، " « و يستبشرون بالذين لم يلحقوابهم »" ( 1 ) و دائما در صدد و جستجو و طلب بشارتند درباره دوستانشانكه هنوز به آنها ملحق نشدهاند ، يعنی آنها دوستانی دارند كه هنوز در ايندنيا زنده هستند و منتظرند كه كی اين بشارت به آنها برسد كه فلان دوستشما هم شهيد شد و به شما ملحق خواهد شد . اين آيه اگر چه در مورد خصوص شهداست ولی به هر حال صراحتش در مطلببه نظر میرسد انكارناپذير است كه قرآن میخواهد بگويد شهدا بعد از مردنزنده هستند ، مستشعرند ، شادمانند ، مرزوقند و آگاهند ، حتی آگاهند ازدنيايی كه از آن عبور كردهاند . ممكن است كسی راجع به اين آيه بگويد شايد فقط شهدا اين جورند . البتهمعلوم است كه انسان نمیتواند احتمال بدهد كه از نظر قرآن مردم دوصنفاند ، غير شهدا هر كه هست همه نيست و نابود و معدوم میشوند تاقيامت ، در سكوت مطلق فرو میروند ، نه عذابی و نه نعمتی ، و فقط شهدااين جور هستند . بعلاوه ، آيات ديگر در اين زمينه هست كه عرض میكنم .اين هم دو آيه كه مخصوص به شهدا بود . مكالمه ميان فرشتگان و مردگان آيات ديگری ما داريم كه در آن آيات مكالمه فرشتگان را با متوفاها بعداز مردن بيان میكند كه فرشتگان سخنی میگويند به آنها و آنها جواب میدهند، باز فرشتگان به آنها جواب میدهند ، مكالمه ميانشان صورت میگيرد ، مثلاين آيه كه مخصوصا راجع به يك تيپی از اشقياست كه میفرمايد : " « انالذين توفيهم الملائكة ظالمی انفسهم قالوا فيم كنتم قالوا كنا مستضعفين فیالارض قالوا ا لم تكن ارض الله واسعة فتهاجروا فيها » " ( 2 ) . اينآيه جزء آيات هجرت است . میفرمايد گروهی از مردم كه فرشتگان آنها راتحويل میگيرند و از آنها میپرسند " « فيم كنتم »" شما در دنيا در چهحالی بوديد ، در چه وضعی بوديد ؟ آنها كه دست خودشان را از همه چيز تهیمیبينند ، موضوعی را ( كه واقعا راست بوده ) به عنوان يك عذر ذكرمیكنند : " « قالوا كنا مستضعفين فی الارض »" ماپاورقی : . 1 آل عمران / 169 و . 170 . 2 نساء / . 97 |
