میدهد كه وضع آنجا با اينجا در عين اينكه در يك جهاتی باهم شركت دارندو مثل همديگرند اما در بسياری موارد هم باهم تفاوت دارند . به اين تعبيرما میتوانيم بگوييم كه نظامات حاكم بر اين جهانی كه اسمش دنياست بانظامات حاكم بر آن جهانی كه برای ما خبر دادهاند متفاوت است ، يكتفاوتهايی وجود دارد ، كه اين را به تعبير ديگر هم گفتهاند ، گفتهانددنيا يك نشئه است و آخرت نشئه ديگر . اين كلمه " دو نشئه " كه تعبيرمیكنند مقصود اين است كه دو نوع جهان ، دو نوع زندگی و دو نوع نظام است. جهان اسباب و مسببات و جهان حكومت اراده زندگی اين دنيا زندگیای است كه اجل و مدت و مهلت در آن حكمفرماست واسباب و مسببات در آن تأثير دارد . اين كه واضح است ، همين طوری كه مامیبينيم هر چيزی كه در اينجا بخواهيم به وجود بيايد بايد در شرايط معينیبا يك مدت و زمان معينی به وجود بيايد . ما میخواهيم گندم ايجاد كنيم ،اين گندم را فقط در يك شرايط زمانی و با يك اجل و مدت و مهلت معينمیتوانيم ايجاد كنيم . البته ممكن است انسان با قدرت علمی شرايط راتغيير بدهد ، مهلت را كمتر يا زيادتر كند . اينها هم يك چيزهای صد درصد قطعی نيست ، مثلا ما نمیتوانيم بگوييم مثل يك قانون رياضی حتما اينگندم از اولی كه در زمين كاشته میشود تا وقتی كه رشد میكند و به مرحلهدرو میرسد ، بايد شش ماه بگذرد ، اين ديگر نه زيادتر میشود و نه كمتر .ممكن است شرايط طبيعی را تغيير بدهند و همين كه در شرايط امروز در مدتشش ماه رشد میكند در مدت سه ماه ، دو ماه ، يك ماه يا كمتر رشد كند .ولی در اصل مطلب كه به هر حال شرايطی و مهلتی و مدتی میخواهد ، ديگربحثی نيست . در عالم آخرت ، مطلوبها و مقصودها و هدفها به اين شكل نيست . همانطوری كه در حديث نبوی هم هست : " « الدنيا مزرعة الاخرش » " ( 1 )آنجا ديگر حساب حساب كشت و زراعت و مهلت و مدت نيست ، آنجا جایحكومت اراده است ، حكومت حكومت اراده است . اگر كسی در آنجا رفت ،هر چه را اراده كند و آنچنان كه اراده كند و به موجب ارادهاش به وجودمیآيد . حديثی هست ، البته آن را عرفا بيشتر نقل میكنند ،پاورقی : . 1 كنوز الحقايق ، مناوی ، باب دال . |
