دكتر . . . ذكر كردند كه من از زبان ايشان می‏گويم : در مجازات تكوينی‏
اگر ما مجازات می‏گوييم ، البته لفظ آن با لفظ مجازاتهای اجتماعی يكی‏
است ولی ماهيتش دوتاست . كسی كه در اثر يك هرزگی پنج دقيقه‏ای دچار
بيماريهای سفليس و نظير آن می‏شود و بعد تا آخر عمر دامنگيرش می‏شود و
احيانا در نسلش هم تا چند نسل ادامه پيدا می‏كند ، ما به آن می‏گوييم‏
مجازات . در اين طور موارد عرض كرديم جای اين حرف نيست كه كسی بگويد
تناسب [ وجود ندارد ] ، چون آن را برای اين وضع نكرده‏اند كه شما بگوييد
حالا كه برای اين وضع كرده‏اند می‏خواستند كمترش را وضع كنند . آن [
مجازات ] نتيجه قهری و جبری اين [ عمل ] است ، يعنی اين راهی است كه‏
نهايتش آن است . شما نمی‏توانيد به خدا اعتراض كنيد كه اين راهی كه من‏
همين طور از اين طرف در پيش می‏گيرم و آخرش منتهی می‏شود به مثلا
افغانستان ، تو يك كاری بكن كه من از اين راه بروم ولی به افغانستان‏
نرسم . اين محال است . شما می‏توانيد مثلا بگوييد كه ای كاش من نبودم ،
عالمی نبود ، اما نمی توانيد بگوييد كه ای كاش من بودم ، عالم هم می‏بود
، راه هم می‏بود و من هم از اين طرف می‏رفتم ولی به افغانستان نمی‏رسيدم .
چنين چيزی محال است . من می‏خواهم امسال بروم مكه ، ولی به قول سعدی به‏
طرف تركستان راه می‏افتم . حال چه عيبی داشت خدا چنين درست می‏كرد كه من‏
به طرف تركستان می‏رفتم ولی به كعبه می‏رسيدم ؟ اين محال است . شما اگر
می‏توانيد ، بگوييد ای كاش عالمی نمی‏بود ، منی نمی‏بودم ، راهی نمی‏بود ،
كعبه‏ای نمی‏بود ، تركستانی نمی‏بود ، نه اينكه اينها همه همين طوری كه‏
هستند باشند و من هم از اين راه بروم ولی به آنجا نرسم . از آن راه رفتن‏
نهايتش اين است ، محال است غير از اين باشد ، اين توهم ماست كه ما از
اينجا برويم و به آن نتيجه نرسيم . چون آن راهها را خيلی واضح می‏بينيم ،
شما هيچ وقت عوامترين عوام را پيدا نمی‏كنيد كه دعا كند خدايا من از
اينجا می‏روم به طرف شمال ولی [ تو كاری كن كه ] به مازندران نرسم ، ولی‏
چون راههای ديگر جنبه راه بودنش بر مردم مخفی است ، اين است كه اين‏
توقعات را می‏كنند كه از اين راه بروند ولی به نتيجه و نهايتش نرسند .
پس مسأله اين نيست كه چيزی را وضع كرده باشند . آنوقت وظيفه يك نفر
عالم يا هادی و پيغمبر اعلام است ، اعلام می‏كند كه از اين راه نرو كه طبعا
و قهرا به آن نتيجه می‏رسی ، و خدای ارحم الراحمين با اينكه ارحم الراحمين‏
است و رحمتش هم غيرمتناهی است ، معذلك تبديل نمی‏كند ، چون اصلا محال‏
است ، يعنی يك تصور غلط

100