پيدايش خوارج خوارج يعنی شورشيان . اين واژه از " خروج " ( 1 ) به معنای سركشی وطغيان گرفته شده است . پيدايش آنان در جريان حكميت است . در جنگصفين در آخرين روزی كه جنگ داشت به نفعپاورقی : 1 - كلمه " خروج " اگر به " علی " متعدی شود دو معنای نزديك بهيكديگر دارد : يكی در مقام پيكار و جنگ بر آمدن و ديگری تمرد و عصيان وشورش . خرج فلان علی فلان : برز لقتاله . و خرجت الرعية علی الملك :تمردت - المنجد . كلمه " خوارج " كه معادل فارسی آن " شورشيان " است از " خروج "به معنای دوم گرفته شده است . اين جمعيت را از آن نظر خوارج گفتند كهاز فرمان علی تمرد كردند و عليه او شوريدند و چون تمرد خود را بر يكعقيده و مسلك مذهبی مبتنی كردند ، نحلهای شدند و اين اسم به آنهااختصاص يافت و لذا به ساير كسانی كه بعد از آنها قيام كردند و بر حاكموقت طغيان نمودند خارجی گفته نشد . اگر اينها مكتب و عقيده خاصینمیداشتند مثل ساير ياغيهای دورههای بعد بودند ولی اينها عقائدی داشتند وبعدها خود اين عقائد موضوعيت پيدا كرد . اگر چه هيچوقت موفق نشدندحكومتی تشكيل دهند اما موفق شدند فقه و ادبی برای خود به وجود بياورند .( به ضحی الاسلام ، ج 3 ، ص 340 - 347 ، طبع ششم مراجعه شود ) . > |