اظهار نظر كنند . اينها نه از مهاجرينند كه از خانههای خود به خاطر اسلاممهاجرت كردند و نه از انصار كه مهاجرين را در جوار خود پذيرفتند " .پيدايش طبقه جاهل مسلك مقدس ماب كه خوارج جزئی از آنها بودند برایاسلام گران تمام شد . گذشته از خوارج كه با همه عيبها از فضيلت شجاعت وفداكاری بهرهمند بودند ، عدهای ديگر از اين تيپ متنسك به وجود آمد كهاين هنر را هم نداشت . اينها اسلام را به سوی رهبانيت و انزوا كشاندند ،بازار تظاهر و ريا را رائج كردند . اينها چون آن هنر را نداشتند كه شمشيرپولادين بر روی صاحبان قدرت بكشند شمشير زبان را بر روی صاحبان فضيلتكشيدند . بازار تكفير و تفسيق و نسبت بیدينی به هر صاحب فضيلت را رائجساختند . به هر حال يكی از بارزترين مميزات خوارج جهالت و نادانيشان بود . ازمظاهر جهالتشان ، عدم تفكيك ميان ظاهر يعنی خط و جلد قرآن و معنی قرآنبود . لذا فريب نيرنگ ساده معاويه و عمر و عاص را خوردند . در اين مردم جهالت و عبادت توأم بود . علی میخواست با جهالت آنهابجنگد ، اما چگونه ممكن بود جنبه زهد و تقوا و عبادت اينها را از جنبهجهالتشان تفكيك كرد ، بلكه عبادتشان عين جهالت بود . عبادت توأم باجهالت از نظر علی كه اسلام شناس درجه اول است ارزشی نداشت . لهذا آنهارا كوبيد و وجهه زهد و تقوا و عبادتشان نتوانست سپری در مقابل علی قرارگيرد : |
