افول انديشه اصلاح در جهان عرب در جامعه عربی سنی كسی را كه بشود به عنوان " قهرمان اصلاح " به حسابآورد همين سه نفر يعنی سيدجمال و عبده و كواكبی هستند كه به ترتيب ازنظر اهميت ، درجات اول و دوم و سوم قهرمانی را اشغال كردهاند . افرادديگری از پيروان اينها و خصوصا سيدجمال و عبده در مصر و سوريه و الجزايرو تونس و مغرب پديد آمدهاند كه داعيه اصلاح داشته و خود را ادامه دهندهراه سيدجمال و عبده به شمار میآوردهاند ، ولی هيچكدام آنها آن اهميت رانيافتهاند كه در رديف سه قهرمان سابقالذكر به حساب آيند ، بلكه برخی ازآنها در اثر برخی انحرافات ، به جای آنكه اصلاح كنند ، افساد كردهاند وبه جای آنكه مصلح به شمار آيند ، مفسد به شمار میروند . سيد محمد رشيدرضا از اين جمله است . رشيد رضا بيش از هر كس ديگر سنگ اصلاح را بهسينه میزند و خود را ادامه دهنده راه سيدجمال و عبده میداند ، ولی او دراثر اينكه بيش از آنكه تحت تأثير افكار سيدجمال و عبده باشد تحت تأثيرانديشههای ابن تيميه و محمد بن عبدالوهاب بود و بيش از آنكه مبلغ |