شرايط موفقيت مصلح اكنون به پايان خط رسيدهايم . سخن خود را به جملهای نغز از مولای متقياندر زمينه شرط موفقيت مصلح دينی كه در نهجالبلاغه ضمن كلمات قصار مسطوراست زينت میدهيم و به تفسير آن میپردازيم : « انما يقيم امر الله سبحانه من لا يصانع و لا يضارع و لا يتبع المطامع »( 1 ) . در اين جمله ها سخن از برپا داشتن فرمان خدا است ، سخن از چيزیاست كه از صد سال پيش در زبان مصلحين اسلامی از آن به " احياء انديشهاسلامی " تعبير میشود ، سخن از اينست كه مواقعی میرسد كه فرمانهای خدادر يك جامعه زمين میخورد و نياز به اينست كه از نو بنياد شود . سخن دراينست كه چه كسی قادر است اين كار پيامبرانه را انجام دهد . آيا هرفردی در هر شرائط روحی و اخلاقی و با هر نوع شخصيت معنوی موفق به برداشتنچنين گامی پيامبرانه میشود ؟ علی عليه السلام با قيد كلمه " « انما » " كه مفيد حصر است میفرمايدكسی چنين توفيقی حاصل میكند كه سه صفت بزرگ در او راه نيافته باشد :مصانعه ، مضارعه ، طمع بندگی . برای مصانعه هنوز نتوانستهام يك معادل فارسی دقيق پيدا كنم . شايدبشود گفت سازشكاری ، يا ملاحظهكاری ، يا معاملهگری ، اما نه ، همه اينهامصانعه هستند ، ولی مصانعه بيش از اينها است . آنگاه كه به علی پيشنهادكوتاه آمدن در عزل معاويهپاورقی : . 1 نهج البلاغه ، كلمات قصار ، حكمت . 107 |