اسيد بن صفوان مصاحب رسول خدا صلى الله عليه و آله گويد: روزى كه اميرالمؤ منينعليه السلام وفات كرد، گريه شهر را بلرزه در آورد و مردم مانند روز وفات پيغمبرصلى الله عليه و آله دهشت زده شدند، مردى گريان و شتابان و انالله و انا اليهراجعون گويان پيدا شد و مى گفت : امروز خلافت نبوت بريده گشت تا به درخانه اىكه اميرالمؤ منين عليه السلام در آن بود ايستاد و گفت : خدايت رحمت كند اى ابوالحسن تودر گرويدن به اسلام از همه مردم پيشتر و در ايمان با اخلاصتر و از نظر يقين محكمتر واز خدا ترسانتر و از همه مردم ، رنجكش تر و رسولخدا صلى الله عليه و آله را حافظترو نسبت باصحابش امين تر بودى ، مناقبت از همه برتر و سوابقت از همه شريف تر ودرجه ات از همه رفيعتر و پيغمبر صلى الله عليه و آله از همه نزديكتر و از نظر روش واخلاق و طريقه و كردار به آن حضرت شبيه تر و مقامت شريفتر از همه نزدش گراميتربودى .
خدا تو را از جانب اسلام و پيغمبر و مسلمين پاداش خير دهد، توانا بودى هنگامى كهاصحاب پيغمبر ناتوانى كردند، و به ميدان آمدى زمانى كه خوارى و زبونى از خودنشان دادند و قيام كردى موقعى كه سستى ورزيدند، و به روش رسولخدا چسبيدى ، آنگاهكه اصحابش ‍ آهنگ انحراف كردند، خليفه بر حق او بودى ، بى چون و چرا (و به نزاعبرنخاستى ) و در برابر زبونى منافقان و خشم كافران و بد آمدن حسودان و خوارىفاسقان ، ناتوانى نشان ندادى . زمانى كه همه سست شدند، تو به امر خلافت قيامكردى و چون از سخن گفتن ناتوان شدند، سخن گفتى ، و چون توقيف كردند، در پرتونور خدا گام برداشتى ، آنگاه از تو پيروى كردند و هدايت يافتند. و تو از همه نرمگوتر و خدا را فرمانبردارتر (عاقبت انديش تر) و كم سخن تر و درست گوى تر وبزرگ راءى تر و پردلتر و با يقين بيشتر و كردار نيكوتر و به امور آشناتر بودى.
تو به خدا در ابتدا و انتها رئيس و بزرگ دين بودى : ابتدا زمانى بود كه مردم پراكندهشدند (بعد از وفات پيغمبر صلى الله عليه و آله ) و انتها زمانى بود كه سست شدند(بعد از قتل عثمان ).
براى مؤ منان پدر مهربان بودى زمانى كه تحت سرپرستى تو در آمدند، بارهاىگرانى كه آنها از كشيدنش ناتوان شدند، بدوش گرفتى و آنچه (را از امور دين ) تباهساختند محافظت نمودى و آنچه (را از احكام و شرايع ) رها كردند، رعايت فرمودى و زمانىكه زبونى كردند (به گرد آوردن دنيا حريص شدند) دامن به كمر زدى بلند گرفتىزمانى كه بيتابى كردند و صبر نمودى زمانى كه شتاب كردند و هر خونى را كه مىخواستند تو گرفتى (براى مسلمين از كفار خونخواهى كردى ) و از بركت تو به خيراتىرسيدند كه گمانش را نداشتند، بر كافران عذابى ريزان و رباينده و براى مؤ منانپشتيبان و سنگر بودى ، خدا به همراه نعمتهاى خلافت (مصيبتهايش ) پرواز كردى (آفريدهشدى ) و بعطايش ‍ (يعنى عطاى الهى ) كامياب گشتى و سوابقش را احراز كردى وفضايلش ‍ را بدست آوردى ، شمشير حجت و دليلت كند نبود، و دولت منحرف نگشت وبصيرتت ضعيف نشد، هراسان نگشتى و سقوط نكردى .
تو مانند كوه بودى كه طوفانش نجنباند و همچنان بودى كه پيغمبر صلى الله عليه وآله فرمود: ((در رفاقت و دارائى خويش امانت نگهدارترين مردمست ، و باز چنان بودى كهفرمود: از لحاظ بدن ضعف و در انجام امر خداى قوى است ، نزد خود فروتن و نزد خداعظمت داشتى . در روى زمين بزرگ و نزد مؤ منين شريف بودى ، هيچكس را درباره تو راهعيبجوئى نبود و هيچ گوينده ئى نسبت به تو راه خرده گيرى نداشت (و كسى از تو طمعحق پوشى نداشت ) و براى هيچكس نرمى و مجامله نداشتى ، هر ناتوان و زبونى نزد توتوانا و عزيز بود تا حقش را برايش ‍ بستانى و هر تواناى عزيز، نزدت ناتوان وزبون بود تا حق را از او بستانى و در اين موضوع ، خويش دارى و دور انديشى و راءيتدانش و تصميم بود، نسبت بهر چه كردى .
و هر آينه راه راست روشن گشت و امر مشكل آسان شد و آتشها خاموش ‍ گشت ، و دين بوسيلهتو راست شد و اسلام قوت يافت و امر خدا ظاهر شد، اگر چه كافران دوست نداشتند واسلام و اهل ايمان از بركت تو پابرجا شد، و بسيار بسيار پيشى گرفتى و جانشينانخود را به رنج بسيار افكندى (زيرا هر چه بكوشند تا از تو پيروى كنند نتوانند) توبزرگتر از آنى كه مصيبتت با گريه جبران شود، مرگ تو در آسمان بزرگ جلوه كرد ومصيبت تو مردم را خرد كرد فانا لله و انا اليه راجعون مابقضاء خدا راضى و نسبتبفرمانش تسليميم ، بخدا سوگند مسلمين هرگز كسى را مانند تو از دست ندهند، تو براىمؤ منين پناه و سنگر و مانند كوهى پابرجا و بر كافران خشونت و خشم بودى ، خدا ترابه پيغمبرش برساند و ما را از اجرت محروم نسازد و بعد از تو گمراه نگرداند، مردمهمه خاموش بودند تا سخنش تمام شد، او گريست و اصحاب پيغمبر صلى الله عليه وآله گريستند، سپس هر چه جستند او را نيافتند.

صفوان جمال گويد: من و عامر و عبدالله بن حذاعة ازدى خدمت امام صادق عليه السلامبوديم عامر بحضرت عرضكرد: قربانت گردم ، مردم گمان مى كنند اميرالمؤ منين عليهالسلام در رحبه (ميدان كوفه يا جلوخان مسجدش ) دفن شده است ، فرمود: چنين نيست ،عرضكرد: پس كجا دفن شد؟ فرمود: چون وفات نمود، امام حسن عليه السلام او را برداشتو پشت كوفه نزديك تپه بلند، دست چپ غرى و دست راست حيره آورد و در ميان تپه هاىكوچكى كه ريگ سفيد داشت بخاك سپرد.
راوى گويد: سپس من به آنجا و محلى را فكر كردم كه قبر آن حضرتست ، آنگاه خدمت امامآمدم و باو گزارش دادم ، بمن فرمود: درست فهميدى خدايت رحمت كند تا سه بار.

عبدالله بن سنان گويد: عمر بن يزيد نزد من آمد و گفت : سوار شو برويم من سوار شدمو همراه ما گشت ، سپس آمديم تا بغرى رسيديم و بقبرى برخورديم ، عمر گفت : فرودآييد كه اين قبر اميرالمؤ منين است ، گفتيم تو از كجا دانى ؟ گفت : زمانى كه امام صادقعليه السلام رد حيره بود، بارها در خدمتش به اينجا آمدم و بمن فرمود: اين قبر آنحضرتست .

امام صادق عليه السلام فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام دائى هائى در قبيله بنى مخزومداشت جوانى از آنها خدمتش آمد و عرضكرد: دائى جان ! برادرم مرده و من در مرگش سختغمگين شده ام ، حضرت باو فرمود: مى خواهى او را ببينى ؟ عرضكرد: آرى ، فرمود قبرشرا بمن نشان ده ، پس خارج شد و برد رسولخدا صلى اللّه عليه و آله را به كمربست ،چون نزد قبر رسيد، لبهايش به هم مى خورد، سپس با پايش ‍ بقبر او زد، او از قبربيرون آمد و بزبان فارسى سخن مى گفت ، اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: مگر وقتىتو مردى از عرب نبودى ؟ گفت : چرا ولى ما به روش فلان و فلان مرديم از اين روزبان ما دگرگون شد.

امام باقر عليه السلام فرمود: چون اميرالمؤ منين عليه السلام وفات كرد: حسن بن علىعليه السلام در مسجد كوفه به پاخاست و حمد و ثناى خدا گفت و بر پيغمبر صلى للّهعليه و آله درود فرستاد. سپس فرمود: اى مردم در اين شب مردى وفات كرد كه پيشينيانبر او سبقت نگرفتند و پسينيان باو نرسند. او پرچمدار رسولخدا صلى للّه عليه و آلهبود كه جبرئيل در طرف راست و مكائيل در طرف چپش بودند. از ميدان بر نمى گشت جزاينكه خدا به او فتح و پيروزى مى داد، بخدا كه او ازمال سفيد و سرخ دنيا جز هفتصد درهم كه آن هم از عطايش زياد آمده بود باقى نگذاشت ومى خواست با آن پول خدمتگزارى براى خانواده اش ‍ بخرد، بخدا كه او در شبى وفاتكرد كه يوشع بن نون وصى موسى وفات كرد و همان شبى كه عيسى بن مريم بهآسمان بالا رفت و همان شبى كه قرآن فرود آمد.

امام صادق عليه السلام فرمود: چون اميرالمؤ منين عليه السلام راغسل دادند، از جانب خانه صدا آمد كه اگر شما جلو تابوت را بگيريد، از گرفتندنبالش آسوده باشيد، و اگر دنبالش را بگيريد از گرفتن جلو آسوده باشيد،