فرهنگ اسلامی فرهنگ ثانوی اوست ، يعنی تحصيلاتش همه در رشته های غربیاست و در فرهنگ اسلامی مخصوصا فقه و عرفان و اندكی فلسفه مطالعاتی داردو بس ، گاه دچار اشتباهات فاحش میشود . ما در مقدمه جلد پنجم اصول فلسفه و روش رئاليسم ( 1 ) به نارسايیانديشه اقبال در مسائل عميق فلسفی اشاره كردهايم . به همين جهت مقايسهاو با سيد جمال الدين اسدآبادی صحيح نيست گذشته از اينكه سيد جمال ازنظر نبوغ شخصی قابل مقايسه با اقبال نيست ، او برخلاف اقبال فرهنگ اولیو اصلیاش اسلامی است و فرهنگ غربی فرهنگ ثانوی اوست بعلاوه مرحوم سيدجمال در اثر مسافرتهای زياد در كشورهای اسلامی و مطالعه جريانات آنكشورها از نزديك ، به اوضاع كشورهای اسلامی بيش از اقبال آگاه بوده است، لهذا به اشتباهاتی نظير برخی اشتباهات فاحش اقبال در شناختجريانهايی كه در بعضی كشورهای اسلامی ( از قبيل تركيه و ايران ) رخ دادهاست ، به هيچ وجه دچار نشده است . پاورقی : . 1 چاپ سال 1350 هجری شمسی . |