هست . بسياری از انديشمندان ، شناخت حقيقی را غير ممكن میدانند و انسانرا محكوم به نشناختن و سر در نياوردن از واقعيت آنچه در جهان است يامیگذرد میدانند و يقين ( دانش قطعی ترديد ناپذير مطابق با واقع ) راامری محال میشمارند ولی قرآن به حكم اينكه دعوت به شناختن خدا و جهان وانسان و تاريخ كرده است و به حكم اينكه در داستان آدم اول كه داستانانسان است ، او را شايسته تعليم همه اسماء الهی ( حقايق عالم ) دانستهاست و به حكم اينكه در مواردی علم بشر را از نوع احاطه به چيزی از علمپروردگار كه عين حقيقت است دانسته است ( « و لا يحيطون بشیء من علمه الابما شاء ») ( 1 ) ، شناختن را ممكن میداند . . 2 منابع شناخت چيست ؟ از نظر اسلام منابع شناخت عبارت است از طبيعت يا آيات آفاقی ،انسان يا آيات انفسی ، تاريخ يا سرگذشت اجتماعی اقوام و ملل ، عقل يااصول و مبادی اوليه فطری ، قلب يعنی دل در حد تصفيه و تزكيه ، آثار علمیو كتبی گذشتگان . قرآن در آيات فراوان به نظر در طبيعت زمين و آسمان دعوت كرده است :« قل انظروا ماذا فی السموات و الارض »( 2 ) ، بگو بنگريد و دقت كنيد كه چه چيزها در آسمان و زمين هست . و همچنين به تعقل در تاريخ اقوام گذشته برای آموزش فراخوانده است : پاورقی : . 1 بقره / . 255 . 2 يونس / . 101 |