به توحيد نظری و توحيد عملی فردی ، اما اقامه عدل و قسط در جامعه يعنیبرقرار ساختن توحيد عملی اجتماعی اكنون پرسش به اين صورت مطرح است :آيا هدف اصلی پيامبران خداشناسی و خداپرستی است و همه چيز ديگر ، و ازآن جمله عدل و قسط اجتماعی مقدمه اين است ، و يا هدف اصلی بر پا شدنعدل و قسط است ، شناختن خدا و پرستش او مقدمه و وسيله ای است برایتحقق اين ايده اجتماعی ؟ و اگر بخواهيم با زبانی كه در گذشته سخن گفتيممطرح كنيم ، بايد اين طور مطرح كنيم : آيا هدف اصلی ، توحيد نظری وتوحيد عملی فردی است يا هدف اصلی ، توحيد عملی اجتماعی است ؟ در اينجاچند گونه میتوان نظر داد : . 1 پيامبران از نظر هدف ثنوی بوده اند ، يعنی دو مقصد مستقل داشتهاند : يكی از اين دو مقصد به زندگی اخروی و سعادت اخروی بشر مربوط است( توحيد نظری و توحيد عملی فردی ) ، و ديگری به سعادت دنيوی او ( توحيداجتماعی ) پيامبران از آن نظر كه در انديشه سعادت دنيوی بشر بوده اند ،به توحيد اجتماعی پرداخته اند و از آن جهت كه میخواسته اند سعادت اخرویبشر را تامين كنند ، به توحيد نظری و توحيد عملی فردی كه صرفا روحی وذهنی است پرداختهاند . . 2 هدف اصلی ، توحيد اجتماعی است ، توحيد نظری و توحيد عملی فردیمقدمه لازم توحيد اجتماعی است توحيد نظری مربوط به شناخت خداوند استبرای انسان فی حد ذاته هيچ ضرورتی نيست كه خدا را بشناسد يا نشناسد ،تنها عامل محرك روح او خدا باشد يا هزاران چيز ديگر - همچنانكه به طريقاولی برای خداوند فرق نمیكند كه انسان او را بشناسد يا نشناسد ، بپرستديا |