آيا خود را از اين ناپاكيها پاك میكنی ؟ آيا ترا به سوی پروردگارتهدايت نمايم ؟ باشد كه از او بترسی . . 20 انسان در عين اينكه يك مركب حقيقی و يك واحد حقيقی است ،برخلاف مركبات طبيعی جمادی و نباتی كه در حال تركيب ، اجزاء و عناصرتركيب كننده هويت و استقلال خود را از دست میدهند و تضاد و تزاحم آنهايكسره تبديل میشود به ملايمت و هماهنگی عناصر متضادی كه در خلقت او بهكار رفته ، هويت خود را بكلی از دست نمیدهند و همواره يك كشمكش درونی، او را از اين سو به آن سو میكشاند اين تضاد درونی همان است كه در زباندينی ، تضاد عقل و جهل يا عقل و نفس يا روح و بدن ناميده میشود .. 21 انسان به حكم آنكه دارای جوهر روحانی مستقل است و اراده اش ازحاق ذات روحانیاش سرچشمه میگيرد ، مختار و آزاد است ، هيچ جبری وضرورتی آزادی و اختيار را از او سلب نمیكند ، لهذا مسؤول خويشتن و جامعهخويشتن است . . 22 جامعه انسان نيز مانند فرد انسان ، در عين اينكه يك مركب حقيقیاست و از خود قوانين و سنن و نظاماتی دارد و جامعه در كل خود در مجموعتاريخ تابع اراده فردی خاص از افراد انسان نيست ، عناصر متضادی كه درساختمان آن به كار رفته است يعنی گروه های فكری ، صنفی ، سياسی واقتصادی هويت خود را بكلی از دست نمیدهند جنگ و ستيز به صورت جنگسياسی ، اقتصادی ، فكری و اعتقادی ، و بالاخره جنگ ميان گرايشهای متعالیانسانهای رشد يافته و به كمال انسانيت رسيده و ميان |