راه اخلاق و حكمت عملی . ولی هيچكس حقی به اندازه حق شهدا بر بشريتندارد ، و به همين جهت هم عكسالعمل احساس آميز انسانها و ابراز عواطفخالصانه آنها درباره شهدا بيش از ساير گروهها است . چرا و به چه دليل حق شهدا از حق ساير خدمتگزاران بيشتر و عظيمتر است ؟البته دليل دارد . همه گروههای خدمتگزار ديگر مديون شهدا هستند ، ولیشهدا مديون آنها نيستند يا كمتر مديون آنها هستند ، عالم در علم خود وفيلسوف در فلسفه خود و مخترع در اختراع خود و معلم اخلاق در تعليماتاخلاقی خود نيازمند محيطی مساعد و آزادند تا خدمت خود را انجام دهند ولیشهيد آن كسی است كه با فداكاری و از خود گذشتگی خود و با سوختن و خاكسترشدن خود محيط را برای ديگران مساعد میكند . مثل شهيد مثل شمع است كه خدمتش از نوع سوخته شدن و فانی شدن و پرتوافكندن است ، تا ديگران در اين پرتو كه به بهای نيستی او تمام شدهبنشينند و آسايش بيابند و كار خويش را انجام دهند . آری ، شهدا شمعمحفل بشريتند ، سوختند و محفل بشريت را روشن كردند . اگر اين محفلتاريك میماند هيچ دستگاهی نمیتوانست كار خود را آغاز كند يا |