نظريه ديگری به اين شكل مطرح شده كه انسانها در صحنه جامعه ، برخیطرفدار حق و عده ای به دنبال باطل هستند فرشته ، بر خير الهام و شيطان بهشر وسوسه میكند . پس انسانها دو گونه میشوند : عده ای كه راه حق و خير را میروند ، راهايمان و انبياء را میروند و بعضی ديگر كه راه شيطان را میپيمايند و بهدعوت انبياء كفر و نفاق میورزند . به قول مولوی :
| دو علم افراشت : اسپيد و سياه |
| آن يكی آدم ، دگر ابليس راه |
يك پرچم سپيد و يك پرچم سياه ، يك پرچم هدايت و يك پرچم ضلالت ،يك پرچم نور و يك پرچم ظلمت در نتيجه جامعه ممزوجی است از خير و شر وحق و باطل ، چون انسان ممزوجی است از خير و شر اين نزاع و درگيری حق وباطل هميشه در صحنه وجود فرد و در صحنه اجتماع حكمفرماست حال غلبه باكدام است ، بحث ديگری است البته ما معتقديم كه غلبه نهائی با حق وحقيقت است ، عدل بر ظلم غلبه خواهد كرد و خير بر شر پيروز خواهد شد ،نور بر ظلمت غلبه خواهد كرد و دين بر كفر پيروز خواهد شد « هو الذی ارسلرسوله بالهدی و دين الحق ليظهره علی الدين كله و لو كره المشركون ( 1 ) .وعد الله الذين آمنوا منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم فی الارض كمااستخلف الذين من قبلهم و ليمكنن لهم دينهم الذی ارتضی لهم و ليبدلنهم منبعد خوفهم امنا يعبدوننی لا يشركون بیشيئا »( 2 ) .
پاورقی : 1 - سوره توبه ، آيه . 33 2 - سوره نور ، آيه . 55
