موجود است - از واقعيات تاريخی شاهد میآورد كه نه نهضتهای پيشبرنده درانحصار محرومان و مستضعفان هر دوره بوده ، بلكه احيانا افرادی از بطنطبقات مرفه و برخوردار برخاسته و خنجر خويش را در قلب نظام حاكم فروبردهاند ، آن چنانكه در قيام ابراهيم و موسی و رسول اكرم و امام حسينمشهود است و نه هميشه هدفها منحصرا مادی بوده است ، آن چنانكه در نهضتمسلمانان صدر اول گواه راستين آن را در میيابيم كه علی ( ع ) با اين جملهماهيت نهضت آنها را مشخص میكند : « و حملوا بصائرهم علی اسيافهم » (1): همانا بينشهای واقع بينانه خويش را بر شمشيرهای خود حمل میكردند ، ونه هميشه به موازات تكامل ابزار توليد بوده است ، مانند قيامهایآزاديخواهانه شرق و غرب در دو قرن گذشته برای بر قراری دموكراسی كهنمونهاش نهضت مشروطيت ايران است . آيا در ايران ابزار توليد تكامليافت و بحران ايجاد كرد و منتهی به نهضت مشروطيت شد ؟ ! و نه هميشه نابسامانيهای جامعه مولود نارسائی ايدئولوژی و مقرراتموجود بوده تا نياز به نابود كردن و جانشين ساختن مقررات ديگر پيدا شود، بلكه گاهی مولود عدم اجرای مقررات مورد قبول بوده است ، و هدف نهضت پاورقی : 1 - نهج البلاغه خطبه . 148 |