محال است كه كار پرسودتر را به خاطر كار كم سودتر ترك كند ، درستنيست . اين نظر مبتنی بر ماترياليسم تاريخی است ، مبتنی بر اين است كهمحرك اصلی بشر در همه توليدها و كارها ، منافع اقتصادی باشد ، و حال آنكه منافع اقتصادی يكی از محركات بشری است . در كارهای اقتصادی غالباهمين طور است كه هدف اصلی تحصيل سود و منفعت مادی است ، ولی سايركارها كه ارزش اقتصادی نيز دارد اكثر برخلاف است . مثلا اكثر معلمين ،شغل خود را نه به واسطه اين كه درآمد بيشتری دارد بلكه به واسطه اين كهكار شريفی است و مورد علاقه آنها است قبول كردهاند . برخی از كشاورزاندر كنار محصولهای پرسود ، به ايجاد محصولهای پرزحمت و كم سود و نمونهنيز میپردازند فقط به خاطر اين كه از اين افتخار برخوردار باشند كه درمزرعه آنها همه گونه محصول وجود دارد . در ميان مؤلفين يا نقاشان ، آثاریيافت میشود كه مورد پسند عامه است و كار كمتری لازم دارد ، و آثاریيافت میشود كه مورد استفاده خاصه است ولی زحمت فوق العادهای لازم دارد. از لحاظ اقتصادی صرفه با كار اول است ، ولی مؤلف يا نقاش هرگز حاضرنيست تمام وقت خود را صرف كار ساده پرسود بكند . مرحوم قمی كتاب "مفاتيح " را در چند ماه ، و " سفينه البحار " را در 25 سال تأليف كرد. " سفينه البحار " تقريبا صد برابر " مفاتيح " است و سود آن يكصدم " مفاتيح " ( اگر مؤلف میخواست حق التأليف بگيرد ) ، ولی مؤلفهرگز حاضر نيست وقت خود را صرف كارهايی نظير " مفاتيح " بكند . خودنويسنده اين اوراق ، با صرف وقت كم در " داستان راستان " سود بهتریمیبرد از صرف وقت زياد در تدريس " اسفار " يا تأليف " اصول فلسفه" و غيره ، ولی هرگز حاضر نيست عقربه |