قرار دادهاند ، زيرا متن با قلم خودنويس نگارش يافته و در حاشيه آن دو نوع اضافات يكی با قلم خودنويس و ديگری با خودكار آبی مشاهده میشود ، و اين دومی نشان میدهد كه استاد شهيد در اواخر حيات مبارك خود نيز آن را مورد مطالعه قرار دادهاند چرا كه تنها در سالهای آخر حيات بود كه ايشان با خودكار مینوشتند و قبل از آن فقط با قلم خودنويس مینگاشتند . به هر حال اين اضافات كه همه در تأييد و تكميل نظرات قبلی بوده است به تناسب و همان طور كه خود ايشان مشخص كردهاند در متن يا پاورقی ذكر گرديدند . قبلا كتابی تحت عنوان " بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی " به نام استاد شهيد به چاپ رسيده است كه به دلائلی انتشار آن متوقف گرديد . كتاب مذكور اشكالاتی از نظر نحوه تنظيم به شرح ذيل داشت : . 1 بر برخی مطالب استاد پاورقيهای نسبتا مشروح زده شده و يا اضافاتی در متن به عمل آمده بود در داخل كروشه و به طور مشخص كه صرف نظر از لزوم يا عدم لزوم آن پاورقيها و اضافات ، اين روش مورد تأييد " شورای نظارت بر نشر آثار استاد شهيد " نيست و شورا در تنظيم آثار استاد چنين حقی برای خود قائل نيست و معتقد است اين روش اصالت آثار استاد را مخدوش میسازد . . 2 در برخی موارد كه استاد اشارهای به مبانی فلسفی مسائل اقتصادی داشتند و بحث صرفا جنبه فلسفی داشت نه جنبه اقتصادی ، آن بحث به مثابه يك بحث اصلی تلقی شده و اضافاتی در متن يا پاورقی اعمال گرديده بود ( مانند بحث " در حقيقت اعتبار " در بخش " مالكيت از نظر فلسفی " . همچنين در برخی موارد كه استاد اشارهای به مبانی حقوقی مسائل اقتصادی داشتند و بحث صرفا جنبه حقوقی و يا حقوقی و فلسفی داشت دستنويسهای ديگر استاد نيز نقل شده بود ( مانند نقل رساله حق و حكم ) در حالی كه همان مقدار كه استاد به بحث پرداخته بودند كافی به نظر میرسيد . اين امر باعث گرديده بود كه كتاب مذكور انسجام مطلوب را نداشته و گاه از موضوع اصلی خود خارج شده باشد . . 3 در مواردی ميان دستنويسها تلفيق صورت گرفته بود كه اين روش نيز مورد تأييد " شورای نظارت " نيست ، زيرا در تلفيق ، احتمال تحريف سهوی وجود دارد و ما در عدم حضور استاد چنين حقی نداريم . البته در تلفيقهای مذكور تحريفی رخ نداده بود . . 4 در مواردی دستخط استاد اشتباه خوانده شده بود كه البته اين اشتباهات ، مغير معنی نبوده است . لازم به ذكر است كه كتاب حاضر مشتمل بر مطالبی است كه كتاب مذكور فاقد آن بود . از جمله در باب ارزش و اضافه ارزش ، استاد شهيد كتاب " اصول علم اقتصاد " را كه از متون ماركسيستی و در واقع خلاصهای از كتاب " كاپيتال " ماركس است صفحه به صفحه نقد و بررسی نمودهاند كه اين بخش در كتاب مذكور موجود نيست ، با اين استدلال كه اينها بحث در جزئيات است و اين كتاب عهده دار بحث در كليات |
