طعن 1- دورى نما از اين كه بر مردم طعنه زننده، و از براى نفسخود سهل انگار باشى، پس بر تو گناه عظيم شده، و از پاداش محروم مانى.
اطاعت و انقياد 1- فرمانبر تا سود كنى.
2- اطاعت كن تاسود برى.
3- در همهكارهاى خود فرمان خدا بر، زيرا فرمانبردارى خدا بر هر چيزى برتر و افزونست، وپارسائى را از خود جدا مساز.
4- خداى سبحانرا در هر حال فرمانبردارى كن، و دل خود را از خوف و رجاء
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 814
طرفة عين، و الزم الاستغفار 2443.
5- أطع منفوقك، يطعك من دونك، و أصلح سريرتك يصلح اللّه علانيتك 2475.
6- أطيعوااللّه حسب ما أمركم به رسله 2484.
7- استجيبوالأنبياء اللّه، و سلّموا لأمرهم، و اعملوا بطاعتهم، تدخلوا في شفاعتهم 2509.
8- إيّاك أنيفقدك ربّك عند طاعته، أو يراك عند معصيته فيمقتك 2693.
9- درك الخيراتبلزوم الطّاعات 5151.
10- الطّاعة وفعل البرّ هما المتجر الرّابح 2158. او خالى مگردان، و از استغفار جدا مشو.
5- ما فوق خويشرا اطاعت كن، تا اين كه ما دونت تو را فرمان برد، و نهان خود را اصلاح نما، تاخداوند آشكارت را اصلاح فرمايد.
6- خدا رااطاعت كنيد، چنانكه پيمبران او شما را به آن فرمان داده‏اند.
7- پيمبرانالهى را اجابت كرده، تسليم امرشان باشيد، و به فرمانبردارى آنان عمل نمائيد، تا درشفاعتشان داخل شويد.
8- بر حذر باشاز اين كه پروردگارت تو را در نزد طاعتش نيافته، و در نزد معصيتش تو را ببيند پسدشمن دارد تو را (يعنى هر كجا طاعت و بندگى است مانند نماز، روزه... تو را نبيند ودر هر كجا كه معصيت است مانند دروغ، غيبت، اذيّت،... تو را ببيند).
9- به دستآوردن كارهاى نيكو و عام المنفعة با ملازم بودن طاعات و جدا نشدن از آنهاست.
10- فرمانبردارى و انجام كار نيك هر دو تجارت سودمنديست.
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 815
11- أفضلالطّاعات هجر اللّذّات 2970.
12- أفضلالطّاعات الزّهد في الدّنيا 2998.
13- أنصحالنّاس لنفسه أطوعهم لربّه 3127.
14- أفضلالطّاعات العزوف عن اللّذّات 3135.
15- أحبّالعباد إلى اللّه أطوعهم له 3158.
16- أجدرالنّاس برحمة اللّه أقومهم بالطّاعة 3192.
17- أحقّ منتطيعه من لا تجد منه بدّا و لا تستطيع لأمره ردّا 3231.
18- أحقّ منأطعته من أمرك بالتّقى، و نهاك عن الهوى 3239.
19- إنّ وليّمحمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم من أطاع اللّه و إن بعدت لحمته 3451. 11- افزونترين طاعتها دورى كردن از لذات است.
12- افزونترينطاعتها بى‏رغبتى در دنياست.
13- خالص ترينيا نصيحت كننده‏ترين مردم نسبت به نفس خود فرمانبردارترين آنهاست در برابرپروردگارش.
14- افزونترينطاعت‏ها برگشت از لذت‏ها و بى‏رغبتى در آنهاست.
15- محبوبترينبندگان بسوى خدا فرمانبرترين آنهاست خدا را.
16- سزاوارترينمردم به رحمت خدا پايدارترين آنهاست به فرمانبردارى خدا.
17- سزاوارترينكسى كه او را فرمان مى‏برى كسى است كه براى او چاره‏اى نيافته، و براى ردّ فرمانشتوانائى ندارى (كه وجود مبارك حق تعالى است).
18- سزاوارترينكسى كه او را اطاعت نمائى فردى است كه تو را به تقوى فرمان داده، و از خواهش وپيروى آن نهى نموده است.
19- براستى كه دوستمحمّد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كسى است كه خدا را فرمان برد هر چند قرابت وخويشى او دور باشد (چنانكه در فضل حضرت سلمان گفته شده:
كانت مودّة سلمان له رحما
و لم تكن بين نوج و ابنه رحم)
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 816
20- إنّ اللّهسبحانه جعل الطّاعة غنيمة الأكياس عند تفريط العجزة 3519.
21- الطّاعةتنجي، المعصية تردي 88.
22- الطّاعةإجابة 129.
23- الطّاعةأحرز عتاد 491.
24- الطّاعةغنيمة (همّة) الأكياس 506.
25- الطّاعةمتجر رابح 588.
26- الطّاعةأبقى عزّا 731.
27- الطّاعةعزّ المعسر 1063. 20- براستى كه خداوند سبحان فرمانبردارى را در وقت تفريط عاجزانغنيمت زيركان قرار داده است (چون زيركان فريب خواهش را نخورند، امّا مرحومخوانسارى احتمال ديگر داده: كه ممكن است ثواب اطاعت عاجزان را كه اطاعت نكنندتفضلا به زيركان دهد و اللّه تعالى يعلم).
21- فرمانبردارى رستگارى داده، و معصيت هلاك كننده است.
22- فرمانبردارى اجابت و امتثال است (نه صرف تصديق).
23- فرمانبردارى (پناهنده‏ترين يا) محكمترين مهيا شده است.
24- فرمانبردارى (همت و يا) غنيمت زيركان است (زيرا با مجاهده نفس چنين غنيمتى به دستمى‏آيد.
25- فرمانبردارى تجارتى است سود بخش.
26- فرمانبردارى پاينده‏ترين عزّت است.
27- فرمانبردارى عزّت كسى است كه روزگار سختى را مى‏گذراند و پريشان حال است.
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 817
28- الطّاعةتستدرّ المثوبة 1071.
29- الطّاعةتعظيم الإمامة 1096.
30- الطّاعةتطفئ غضب الرّبّ 1243.
31- أخو العزّمن تحلّى بالطّاعة 1314.
32- الطّاعةللّه أقوى سبب 1401.
33- الطّاعةأوقى (أوفى) حرز 617.
34- إنّي لاأحثّكم على طاعة إلّا و أسبقكم إليها و لا أنهاكم عن معصية إلّا و أتناهى قبلكمعنها 3781.
35- إنّك إنأطعت اللّه نجّاك و أصلح مثواك 3806. 28- فرمانبردارى مزد و پاداش را فرومى‏ريزد.
29- فرمانبردارى بزرگداشتن امامت است.
30- اطاعت وفرمانبردارى خشم خدا را فرو مى‏نشاند.
31- برادر عزّتو آقائى كسى است كه به طاعت خدا زينت يافته است.
32- فرمانبردارى خدا محكمترين دست آويز است (براى رسيدن به نيكبختى دنيا و آخرت).
33- فرمانبردارى حفظ كننده‏ترين (يا رساترين و مرحوم خوانسارى فرمودند و در بعضى نسخاقوى هست يعنى قويترين و محكمترين) حرز است.
34- براستى كهمن شما را بر طاعتى ترغيب نمى‏كنم مگر آنكه من پيشى گيرنده‏ام بسوى آن و شما را ازمعصيت و گناهى نهى نمى‏نمايم مگر آنكه خود قبل از شما از آن باز مى‏ايستم و از آندورى مى‏جويم.
35- براستى تواگر خدا را فرمان برى تو را رستگارى داده و جايگاه تو را اصلاح نمايد.
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 818
36- إذا قلّتالطّاعات كثرت السّيّئات 4029.
37- بالطّاعةيكون الإقبال 4243.
38- بالطّاعةيكون الفوز 4245.
39- بالطّاعةتزلف الجنّة للمتّقين 4204.
40- بحسنالطّاعة يعرف الأخيار 4332.
41- توسّلبطاعة اللّه تنجح 4462.
42- تمسّكبطاعة اللّه يزلفك 4468.
43- ثمرةالطّاعة الجنّة 4610.
44- ثواب اللّهلأهل طاعته، و عقابه لأهل معصيته 4696.
45- ثابروا علىالطّاعات، و سارعوا إلى فعل الخيرات، و تجنّبوا السّيّئات، و بادروا إلى فعلالحسنات، و تجنّبوا ارتكاب المحارم 4713. 36- هرگاه طاعت‏ها كم گردد گناهان بيشترشود.
37- بوسيلهفرمانبردارى اقبال (الهى و بخت بلند) حاصل خواهد شد.
38- بوسيلهطاعت پيروزى به دست آيد.
39- بوسيلهفرمانبردارى بهشت براى پرهيزكاران نزديك مى‏شود.
40- بسببنيكوئى فرمانبردارى نيكان شناخته مى‏شوند.
41- بهفرمانبردارى خدا متوسل شو تا پيروز گردى.
42- به طاعتخدا و فرمانبردارى او چنك زن تا تو را به خود نزديك سازد.
43- ميوهفرمانبردارى بهشت است.
44- پاداش خدابراى اهل طاعت خواهد بود (يعنى رايگان و بدون عمل به كسى ثواب نخواهد داد) و عقابو عذاب او براى اهل معصيت است (يعنى بدون گناه، خداوند فردى را به ستم و يا به عبثعذاب نخواهد فرمود).
45- بر طاعتهامداومت نموده، و به كردن خيرات شتافته، و از گناهان دورى‏
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 819
46- دعوا طاعةالبغي و العناد، و اسلكوا سبيل الطّاعة و الانقياد تسعدوا في المعاد 5119.
47- راكبالطّاعة مقيله الجنّة 5387.
48- سارعوا إلىالطّاعات، و سابقوا إلى فعل الصّالحات فإن قصّرتم فإيّاكم و أن تقصّروا عن أداءالفرائض 5636.
49- طوبى لمنحافظ على طاعة ربّه 5940.
50- طوبى لمنأطاع محمود تقواه، و عصى مذموم هواه 5959.
51- طوبى لمنسلك طريق السّلامة ببصر من بصّره، و طاعة هاد أمره 5962. كرده، و به فعل نيكوئيهامبادرت نموده، و ارتكاب حرامها بر حذر باشيد.
46- فرمانبردارى (اهل) ستم و سركشى و دشمنى را واگذاريد و به راه اطاعت و انقياد وتسليم برويد تا در معاد نيكبخت شويد.
47- سوار طاعت(يعنى فرمانبردارى حضرت حق) خوابگاه و استراحتگاه او بهشت است.
48- بسوىطاعت‏ها شتاب كنيد، و به كردن كارهاى شايسته بر يكديگر پيشى گيريد، اگر مقصّريد پساز تقصير انجام واجبات دورى نمائيد (يعنى حال كه كوتاهى داريد لا أقل در مستحباتباشد كه تنها سبب نقصان فضيلت است.
49- خوشا بهحال كسى كه بر فرمانبردارى پروردگار خود محافظت نمايد.
50- خوشا بهحال كسى كه ستوده تقوايش را اطاعت نموده، و نكوهيده خواهش خود را نافرمانى نمايد.
51- خوشا بهحال كسى كه راه سلامت را به بينائى كسى كه او را بينا گرداند و فرمانبردارى هدايتگرى كه او را فرمان دهد بپيمايد (مقصود امام معصوم و يا كسى است كه پيرو همان راهاست).
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 820
52- طوبى لمنوفّق لطاعته، و حسنت خليقته، و أحرز أمر آخرته 5965.
53- طاعة اللّهسبحانه لا يحوزها إلّا من بذل الجدّ، و استفرغ الجهد 6009.
54- طاعة اللّهمفتاح (كلّ) سداد، و صلاح (كلّ) فساد (معاد) 6012.
55- طاعة اللّهسبحانه أعلى عماد، و أقوى عتاد 6013.
56- ظلّ اللّهسبحانه في الآخرة مبذول لمن أطاعه في الدّنيا 6059.
57- عليك بطاعةمن لا تعذر بجهالته 6110.
58- عليك بطاعةاللّه سبحانه، فإنّ طاعة اللّه فاضلة على كلّ 52- خوشا به حال كسى كه براىفرمانبردارى خود موفق شده، و خوى و خصلت او نيكو بوده، و كار آخرت خويش را احرازنمايد.
53- فرمانبردارى خداى سبحان را كسى جمع نخواهد كرد و به دست نخواهد آورد مگر كسى كهجديّت را در آن بذل نموده، و تمام طاقت و قدرت را بكار برد.
54- فرمانبردارى خدا كليد هر گفتار و كردار درست و صلاح هر فساديست (و يا اصلاح معاداست).
55- اطاعت خداىسبحان نمودن بلندترين ستون، و محكمترين نيرو تجهيز است.
56- سايه خداىسبحان در آخرت بر سر كسى خواهد افتاد كه او را در دنيا اطاعت كند.
57- بر تو بادبه اطاعت كسى كه به نادانى و نشناختن او معذور نمى‏باشى (ممكن است مراد خدا باشدچنانكه امكان دارد خدا و رسول و امام باشد اما علامه خوانسارى فرموده: مراد امامزمان است چنانكه مشهور است كسى كه بميرد و امام زمانش را نشناسد به مردن جاهليتمرده است).
58- بر تو بادبه فرمانبردارى از خداى سبحانه زيرا كه طاعت خدا بر هر
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 821
شي‏ء 6124.
59- عليك بطاعةمن يأمرك بالدّين فإنّه يهديك و ينجيك 6142.
60- على قدرالعقل تكون الطّاعة 6178.
61- في الطّاعةكنوز الأرباح 6447.
62- فضائلالطّاعات تنيل رفيع المقامات 6574.
63- و الطّاعةتعظيما للإمامة 6608.
64- لو لميرغّب اللّه سبحانه في طاعته لوجب أن يطاع رجاء رحمته 7594.
65- من أطاعاللّه استنصر (استبصر) 7799. چيزى برترى دارد.
59- بر تو بادبه فرمانبردارى كسى كه تو را امر به دين مى‏كند (خدا و رسول و ائمه و كسانى كه قدمجاى قدم آنها مى‏گذارند) زيرا كه او تو را رهبرى كرده و رستگارى بخشد.
60- به اندازهعقل طاعت و فرمانبردارى مى‏باشد.
61- در طاعتخداست گنجهاى فائده‏ها.
62- فضيلت‏هاىطاعت‏ها به بلند جايگاهها مى‏رساند.
63- (ازفرازهاى حكمت 244 نهج البلاغه است) و اطاعت (امام و رهبرى را) براى بزرگ داشتنامامت (واجب كرده است چنانكه در قرآن دارد: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوااللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ نساء 59 كه مرادائمه طاهرين كه زمامداران عادل و معصومند).
64- اگر خداىسبحان در فرمانبردارى خود (بندگانش را) ترغيب و تشويق نمى‏نمود هر آينه واجب بودكه اطاعت شود از جهت اميد رحمت او.
65- هر كه خدارا پيروى كند بينا گردد و يا طلب يارى كند (يعنى به وسيله‏
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 822
66- من تقرّبإلى اللّه بالطّاعة أحسن له الحباء 8402.
67- من اتّخذطاعة اللّه سبيلا فاز بالّتي هي أعظم 8815.
68- من اتّخذطاعة اللّه بضاعة أتته الأرباح من غير تجارة 8864.
69- من لميقدّم إخلاص النّيّة في الطّاعات لم يظفر بالمثوبات 8986.
70- من كثرتطاعته كثرت كرامته 9092.
71- من أفضلالأعمال اكتساب الطّاعات 9374.
72- ما تزيّنمتزيّن بمثل طاعة اللّه 9489.
73- ما من شي‏ءمن طاعة اللّه سبحانه يأتي إلّا في كره 9668. عبادت و اطاعت طلب يارى نمايد چنانكهخدا مى‏فرمايد: وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ 66- هر كه به سبب طاعتو فرمانبردارى به خدا نزديك شود خداوند عطا و بخشش را در حق او نيكو كند.
67- هر كهفرمانبردارى خدا را راه خود قرار دهد به آنچه آن اعظم است پيروز خواهد گشت (يعنىبه سعادت دنيا و آخرت خواهد رسيد).
68- هر كهفرمانبردارى خدا را توشه و سرمايه فرا گيرد بدون تجارت سودهايى بسوى او خواهد آمد.
69- هر كه درطاعتها نيت خالص را جلو نيندازد به ثوابها پيروزى نيابد.
70- هر كه طاعتاو بسيار باشد عزت و بزرگى او بسيار باشد.
71- ازافزونترين عملهاست كسب كردن طاعتها.
72- به چيزىمانند طاعت خدا زينت جوينده‏اى زينت نيافته است.
73- چيزى ازفرمان خداى سبحان نخواهد آمد مگر در اباى نفس از آن (پس بايد آن را عادت به طاعتداد تا ميل و رغبت پيدا كند).
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 823
74- ملازمةالطّاعة خير عتاد 9820.
75- نعمالوسيلة الطّاعة 9940.
76- نال الفوزمن وفّق للطّاعة 9992.
77- هدي منأطاع ربّه و خاف ذنبه 10017.
78- وقّواأنفسكم من عذاب اللّه بالمبادرة إلى طاعة اللّه 10108.
79- لا تعتذرمن أمر أطعت اللّه سبحانه فيه، فكفى بذلك منقبة 10340.
80- لا عزّكالطّاعة 10456.
81- لا طاعةلمخلوق في معصية الخالق 10839.
82- كلّ مطيعمكرّم 6843. 74- ملازمت طاعت بهترين تهيه توشه است.
75- خوب وسيلهايست (براى رستگارى) اطاعت خدا.
76- به پيروزىو رستگارى رسيده كسى كه براى اطاعت توفيق داده شده است.
77- هدايتيافته كسى كه پروردگارش را اطاعت نموده و از گناهانش بترسد.
78- نفسهايتانرا به سبب پيشى گرفتن بسوى فرمانبردارى خدا از عذاب خدا نگهدارى كنيد.
79- از امرى كهخداى سبحان را در آن فرمان برده‏اى (و در آن كار اطاعت خدا را كرده‏اى) عذر خواهىمكن، چنين كارى در منقبت (و فضيلت) تو كفايت مى‏نمايد.
80- هيچ عزّتىمانند اطاعت (خداوند) نيست.
81- طاعتى براىمخلوق در معصيت خالق نيست.
82- هرفرمانبردارى گرامى داشته شده است.
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 824
83- كن مطيعاللّه سبحانه، و بذكره آنسا، و تمثّل في حال تولّيك عنه إقباله عليك، يدعوك إلىعفوه، و يتغمّدك بفضله 7187.
84- من أطاعربّه ملك 7700.
85- من يطعاللّه يفز 7702.
86- من أطاعاللّه جلّ أمره 7820.
87- من أطاعاللّه علا أمره 8367.
88- من أطاعاللّه لم يشق أبدا 8378.
89- من أطاعاللّه سبحانه عزّ نصره 8460.
90- من أطاعاللّه سبحانه عزّ نصره 8460.
91- من أطاعاللّه سبحانه لم يضرّه من أسخط من النّاس 8932. 83- مطيع خداى سبحان، و بيادش انسگيرنده باش، و به خاطر آور در حال رو گردانيدنت از او رو آوردن او را بر تو، تو رابه سوى آمرزش خود مى‏خواند، و به فضل خود گناهانت را مى‏پوشاند، (چه خداى كريمى وچه پروردگار بخشنده مهربانى).
84- كسى كهمطيع پروردگارش باشد (نفس و نيكبختى را) مالك شود.
85- كسى كهمطيع خدا گردد پيروز گردد.
86- هر كه خدارا اطاعت نمايد مرتبه او بزرگ شود.
87- هر كهاطاعت نمايد مرتبه او بلند شود.
88- هر كهاطاعت خدا كند هرگز بدبخت نگردد.
89- هر كهاطاعت خداى سبحان كند عزيز و توانا گردد.
90- هر كهاطاعت خداى سبحان كند ياريش قوى گردد (يعنى پروردگار با تمام توان ياريش نمايد).
91- هر كه خداىسبحان را فرمان برد (از مردم كسى كه بسبب اطاعت خدا
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 825
92- من أطاعاللّه اجتباه 9099.

إطاعة الأمر

1- من أطاعأمرك أجلّ قدرك 8097.

الطّاغي

1- ما أسرعصرعة الطّاغي 9526.

الطالب

1- قد يخيبالطّالب 6614.

2- كلّ طالبمطلوب 6853.

3- كلّ طالبغير اللّه مطلوب 6895. او را خشمناك گردانيده باشد و يا) خشمناكترين مردم او رازيان نرساند.

92- هر كه خدارا اطاعت كند او را خدا برگزيند.

فرمانبرى 1- هر كه اطاعت امر تو كند قدر و مرتبه‏ات را بزرگدارد.

متجاوز 1- چه چيز افتادن از حد گذراننده را (به هلاكت) شتابانكرده است.

طالب 1- گاهى طلب كننده نااميد مى‏شود.

2- هر طلبكننده‏اى طلب شده (مرگ يا غير آن) است.

3- هر طلبكننده‏اى جز خدا طلب شده است (بوسيله مرگ يا غير آن،

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 826

4- كم من طالبخائب و مرزوق غير طالب 6936.

5- للطّالبالبالغ لذّة الإدراك 7325.

6- ليس كلّطالب بمرزوق 7463.

7- من طلب شيئاناله أو بعضه 8490.

8- من طلب مافي أيدي النّاس حقّروه 8575.

9- من طلب مالا يكون ضيّع مطلبه 8694.

10- ما كلّطالب يخيب 9460. گر چه علّامه خوانسارى مى‏فرمايد: يعنى هر كه طلب كسى كند از براىرسانيدن ضررى به او كسى باشد كه طلب او كند از براى آن چه اگر هيچ كس ديگر نباشدحق تعالى خود باشد).

4- چه بسا طلبكننده نااميد و روزى داده شده غير جويا (پس نبايد حرص زد كه خداوند كار خود رامى‏كند).

5- براى طلبكننده‏اى كه به مقصود رسيده لذّت دريافتن است (امكان دارد مراد مطالب اخروى باشدچنانكه ممكن است مطلق اهداف باشد).

6- چنين نيستكه هر طلب كننده‏اى روزى داده شود (چون روزى به اندازه مقدّر شده البته بايد بهدنبالش رفت اما در حدّ اعتدال).

7- هر كه بهدنبال چيزى رود به آن و يا به بعض آن خواهد رسيد (يعنى نبايد از رفتن دنبال كارىمأيوس بود بلكه با اميد بايد اقدام كرد).

8- هر كه طلبكند آنچه را كه در دست مردم است مردم او را تحقير و كوچك شمارند.

9- هر كه چيزىرا كه نمى‏باشد (يا تحقق خارجى ندارد و يا در خور مقام او نيست) طلب كند مقصد وطلب خود را ضايع نموده است.

10- چنين نيستكه هر طلب كننده (و جوينده‏اى) نااميد شود (بلكه بايد

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 827

المطالب

1- قد تتجهّمالمطالب 6613.

2- ربّما عزّالمطلب و الاكتساب 5374.

المطلوب

1- قد يدركالمطلوب 6642.

الطّمع و الطامع

1- المذلّة والمهانة و الشّقاء، في الطّمع، و الحرص 2095.

2- الطّمع موردغير مصدر، و ضامن غير موف 2098. بدنبال كار رفت و از فرصت استفاده نمود چنانكه ازوصيت آن بزرگوار (31 نهج البلاغه) به امام مجتبى- عليه السلام- استفاده مى‏شود).

مطالب 1- گاهى مطالب با روى ناخوش درهم كشيده رو مى‏كند (قهراو جبرا و يا از حصول و بر آمدن ابا و امتناع مى‏نمايند).

2- بسا مطلب وكسب نمودن ناياب و يا كمياب گردد.

مطلوب 1- گاهى مقصود و مطلوب يافت شده و به دست آيد.

طمع 1- مذلّت و خوارى، بدبختى، در آز و حرص است.

2- طمع واردكننده است (از رنج و تعب و خفت و ذلّت) غير برگرداننده و

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 828

3- أهلك شي‏ءالطّمع 2879.

4- أضرّ شي‏ءالطّمع 2890.

5- أقبح الشّيمالطّمع 2896.

6- أسوء شي‏ءالطّمع 2995.

7- أصل الشّرهالطّمع، و ثمرته الملامة 3094.

8- أزرى بنفسهمن استشعر الطّمع 3136.

9- أكثر مصارعالعقول تحت بروق المطامع 3175.

10- الطّمعمضرّ 53.

11- الطّمعمحنة 120.

12- الطّمع رقّ126. ضامن شونده ايست غير وفا كننده.

3- تباه‏ترينچيز طمع است.

4- مضرترين چيزطمع است.

5- زشت‏ترينخصلتها طمع است.

6- بدترين چيزطمع است.

7- ريشه حرصطمع، و ميوه آن سرزنش است.

8- نفس خود راعيبناك ساخته كسى كه طمع را جامه تن خود نموده است.

9- جايگاهافتادن يا افتادنهاى فراوان عقلها نزد درخشيدن يا جايگاه طمع‏هاست (يعنى هر كجاطمع باشد عقل به غلط افتد و بلغزد).

10- طمع ضرررساننده است.

11- طمع رنج ومحنت است (يعنى سبب آن خواهد بود).

12- طمع داشتنبندگى است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 829

13- الطّمع فقر137.

14- الطّمعمذلّ، الورع مجلّ 190.

15- الطّمعأوّل الشّرّ 297.

16- الطّمع فقرحاصر (ظاهر) 308.

17- الطّمعمذلّة حاضرة 440.

18- الذّلّ معالطّمع 445.

19- المطامعتذلّ الرّجال 633.

20- الطّمع رقّمخلّد 755.

21- الطّمعيذلّ الأمير 1093.

22- إن أطعتالطّمع أرداك 3753.

23- بالأطماعتذلّ رقاب الرّجال 4359. 13- طمع پريشانى است.

14- طمع خواركننده، و پارسايى بزرگ كننده است.

15- طمع و آزاوّل بدى است (هم نسبت به خويش و هم نسبت به ديگران).

16- طمعپريشانى است تنگ كننده يا آشكار.

17- طمع محلخوارى يا خواريست حاضر و آماده.

18- خوارى وذلّت با طمع است.

19- چيزهائى كهجاى طمع‏اند، و يا طمعها مردان را ذليل مى‏گرداند.

20- طمع بندگىدائمى است.

21- طمعفرمانفرما را به ذلّت مى‏كشاند.

22- اگر فرمانطمع برى تو را در هلاكت و پستى اندازد.

23- به سببطمع‏ها گردنهاى مردان ذليل مى‏گردد (چون آزمند آخر سر بنده‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 830

24- بئس قرينالدّين الطّمع 4409.

25- ثمرةالطّمع الشّقاء 4609.

26- ثمرةالطّمع ذلّ الدّنيا و الآخرة 4639.

27- ذر الطّمع،و الشّره، و عليك بلزوم العفّة، و الورع 5184.

28- ذلّ الرّجالفي المطامع، و فناء الآجال في غرور الآمال 5202.

29- رأس الورعترك الطّمع 5248.

30- ربّ طمعكاذب لأمل غائب (خائب) 5311.

31- ركوبالأطماع يقطع رقاب الرّجال 5419. خواهد شد، و در برابر مردم گردن كج خواهد شد).

24- بد همراهىاست براى ديندارى طمع (زيرا دائم آدمى را به حرام انداخته، دين او را فاسدمى‏كند).

25- ميوه طمعبدبختى است (زيرا صاحب آن هميشه در رنج است).

26- ثمره طمعخوارى دنيا و آخرت است.

27- طمع و سختىحرص را واگذار، و بر تو باد به لازم بودن پاكدامنى و پارسائى، و جدا نشدن از آنها.

28- ذلّت وخوارى مردان در طمعها و در فانى شدن عمرها، و يا فانى شدن مدّتها در فريباميدهاست.

29- سر پارسائى(و عمده اسباب آن) ترك طمع است.

30- چه بسا طمعدروغى كه براى آرزوى غائب است (كه هرگز حاضر نشود مانند مسافرى كه نيايد، و ياآرزوى بر آورده نشده مى‏باشد، پس نبايد فريب آن را خورد).

31- سوار طمعهاشدن و ارتكاب آنها گردنهاى مردان را قطع مى‏كند (يعنى ذليل و خوار مى‏سازد و ياواقعا به هلاكت مى‏اندازد).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 831

32- سبب فساد اليقينالطّمع 5513.

33- سبب فسادالورع الطّمع 5548.

34- ضادّواالطّمع بالورع 5916.

35- عبدالمطامع مسترقّ، لا يجد أبدا العتق 6299.

36- غشّ نفسهمن شرّبها الطّمع 6401.

37- فسادالدّين الطّمع 6551.

38- قرن الطّمعبالذّلّ 6717.

39- من باعالطّمع باليأس لم يستطل عليه النّاس 9056.

40- نعم عونالأمل الطّمع 9919.

41- نكد الدّينالطّمع، و صلاحه الورع 9967.

42- نعوذباللّه من المطامع الدّنيّة، و الهمم الغير المرضيّة 9974. 32- سبب فساد يقين طمعاست (و يا علامت آن طمع خواهد بود).

33- سبب فسادپارسائى طمع است.

34- طمع را بهپارسائى برطرف سازيد.

35- بنده طمعهابنده‏اى است كه هرگز آزادى را نيابند.

36- با نفس خودغش نموده (و ناصاف است) كسى كه به آن از طمع آشامانيده است.

37- فساد وتباهى دين طمع خواهد بود.

38- طمع با ذلتو خوارى مقرون است.

39- هر كه طمعرا به نااميدى بفروشد مردم بر او سربلندى ننمايند.

40- خوب يارىكننده آرزو و اميد است طمع.

41- تيرگى دينطمع داشتن، و صلاح آن پارسائى است.

42- به خداپناه مى‏برم از طمعهاى پست، و عزمهائى كه مرضى خدا نيست.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 832

43- لا تطمعفيما لا تستحقّ 10157.

44- لايسترقّنّك الطّمع و كن عزوفا 10218.

45- لا تطمعنّنفسك فيما فوق الكفاف، فيغلبك بالزّيادة 10289.

46- لايسترقّنّك الطّمع و قد جعلك اللّه حرّا 10317.

47- لا يفسدالدّين كالطّمع 10557.

48- لا شيمةأذلّ من الطّمع 10645.

49- لا ذلّأعظم من الطّمع 10906.

50- يسيرالطّمع يفسد كثير الورع 10981.

51- يفسدالطّمع الورع، و الفجور التّقوى 11012.

52- الخلاص منأسر الطّمع باكتساب اليأس 1751. 43- در آنچه استحقاق ندارى (چه در امور دنيوى وچه در امور اخروى) طمع مكن.

44- هرگز تو راطمع بنده نگرداند و (نسبت به دنيا) بى‏رغبت باش.

45- نفس خود راهرگز در بالاتر از كفاف (نياز) به طمع مينداز پس بر تو زيادتى غلبه نمايد.

46- هرگز تو راطمع بنده نگرداند، و حال آنكه خداوند تو را آزاد قرار داده است.

47- چيزى دينرا مانند طمع فاسد نخواهد نمود.

48- خوى وخصلتى خوارتر از طمع نيست.

49- نيست خوارىبزرگتر از طمع.

50- اندك طمعبسيارى پارسائى را فاسد مى‏نمايد.

51- طمع،پارسائى را، و دروغ يا مطلق گناه، تقوا را فاسد مى‏سازد.

52- رهائى ازبند و اسارت طمع به كسب نااميدى است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 833

53- الطّمع أحدالّذلّين 1645.

54- من لزمالطّمع عدم الورع 8304.

55- من اتّخذالطّمع شعارا جرّعته الخيبة مرارا 8654.

56- من حدّثنفسه بكاذب الطّمع كذّبته العطيّة 8731.

57- من لمينزّه نفسه عن دناءة المطامع فقد أذلّ نفسه، و هو في الآخرة أذلّ و أخزى 8871.

58- قليلالطّمع يفسد كثير الورع 6821.

59- كثرةالطّمع عنوان قلّة الورع 7095.

60- من ملكهالطّمع ذلّ 7653.

61- من لزمالطّمع عدم الورع 8169. 53- طمع يكى از دو خوارى است (يكى ذلت معروف و ديگر ذلتطمع).

54- هر كهملازم طمع باشد (و از آن جدا نشود) پارسائى را دارا نباشد.

55- هر كه طمعرا (همچون پيراهن تن) شعار خود قرار دهد تلخى نااميدى او را در كشد، (گويا نااميدىجرعه تلخى را به او دهد).

56- هر كه نفسشرا به طمع دروغ (كه جز طمع به خدا همه طمعها دروغ است) حديث كند (و تلقين نمايد)عطيه او را تكذيب خواهد نمود (يعنى چيزى به دست او نخواهد رسيد و معلوم مى‏شودخيال باطل بوده است).

57- هر كه نفسخود را از پستى طمعها پاك نسازد در حقيقت نفسش را خوار ساخته و در آخرت او خوارترو رسواتر خواهد بود.

58- اندكى ازطمع تباه مى‏سازد بسيار از پارسائى را.

59- بسيارى طمعنشانه كمى پارسائى است.

60- كسى كه طمعمالك او شود ذليل و خوار گردد.

61- هر كهملازم طمع باشد (و از آن جدا نشود) پارسائى را از دست دهد.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 834

62- من كثرطمعه عظم مصرعه 8299.

63- كلّ طامعأسير 6832.

64- كم من طامعبالصّفح عنه 6944.

65- من طمع ذلّو تعنّى 9129.

66- لا أذلّ منطامع 10593.

67- أفقرالنّاس الطّامع 2863.

68- أعظمالنّاس ذلّا الطّامع الحريص المريب 3265.

69- الطّامعأبدا ذليل 840.

70- الطّامعأبدا في وثاق الذّلّ 1439. 62- هر كه طمعش بسيار باشد افتادنش (در زيانها) بزرگباشد.

63- هر طمعكننده‏اى اسير (و گرفتار طمع خود) است.

64- بسا طمعكننده‏اى بسبب در گذشتن از او (يعنى به سبب در گذشت حق تعالى از او پيوسته در گناهايستادگى كند و شرم ننمايد).

65- هر كه طمعكند خوار گشته و به زحمت افتد.

66- نيستخوارتر از طمع كننده.

67- محتاج‏ترينمردم كسى است كه طمع‏كار باشد.

68- بزرگترينمردم از روى خوارى، طمع كننده‏ايست كه براى سعى و طلب حريص به شك اندازه است.

69- طمعكارپيوسته ذليل و خوار است.

70- طمعكارپيوسته در بند خواريست.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 835

الاستطالة

1- من استطالعلى الإخوان لم يخلص له إنسان 8393.

2- من استطالعلى النّاس بقدرته سلب القدرة 8596.

3- الاستطالةلسان الغواية و الجهالة 2200.

4- لا تستطلعلى من لا تسترقّ 10158.

الطّوية

1- من البليّةسوء الطّويّة 9401.

الطّيش

1- الطّيشينكّد العيش 789. سر بلندى 1- هر كه بر برادران سر بلندى و تكبر نمايد براى اوانسانى خالص نماند.

2- هر كه برمردم به قدرتى كه دارد سر بلندى نمايد قدرت از او گرفته شود.

3- گردنكشىزبان گمراهى و نادانى است.

4- سر بلندىمكن بر كسى كه بنده نگردانى (و او بنده تو نيست).

سرشت 1- از جمله بليّه است بدى باطن (كه منشاء گرفتاريهاخواهد بود).

سبكى 1- سبكى و يا زود عصبانى شدن و از جا بر آمدن زندگانى رادشوار مى‏گرداند.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 836

باب الظاء

الظّفر

1- الظّفربالحزم، و الحزم بالتّجارب 42.

2- حلاوةالظّفر تمحو مرارة الصّبر 4882.

3- زكاة الظّفرالإحسان 5450.

4- ما ظفر منظفر الإثم به 9511.

5- مفتاحالظّفر لزوم الصّبر 9809.

6- لا تبطرنّبالظّفر، فإنّك لا تأمن ظفر الزّمان بك 10292. پيروزى 1- پيروزى به دور انديشى، وعاقبت بينى به تجربه‏هاست.

2- شيرينىيافتن پيروزى تلخى صبر را محو و نابود سازد.

3- زكات پيروزى(و به دشمن ظفر يافتن) احسان (و در گذشتن از تقصير) است.

4- پيروزىنيافته كسى كه گناه به او پيروز گشته است.

5- كليد پيروزىملازم بودن با صبر (و جدا نشدن از آن) است.

6- خيلى بهپيروزى خوشحال مشو، زيرا كه تو از پيروزى زمان نسبت به تو ايمن نخواهى بود (يعنىممكن است بزودى تو هم مغلوب شوى و شكست خورى).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 837

7- لا ظفر لمنلا صبر له 10779.

8- الظّفر شافعالمذنب 282.

الظّلم و البغي

1- اذكر عندالظّلم عدل اللّه فيك، و عند القدرة قدرة اللّه عليك 2349.

2- اتّقواالبغي فإنّه يجلب النّقم، و يسلب النّعم، و يوجب الغير 2523.

3- ابعدوا عنالظّلم، فإنّه أعظم الجرائم، و أكبر المآثم 2525.

4- إيّاك والظّلم، فمن ظلم كرهت أيّامه 2638. 7- پيروزى نيست براى كسى كه براى او صبرىنيست.

8- پيروزى وظفر (بر دشمن و تسلط بر او) شفاعت كننده گنهكار است (يعنى به شكرانه اين تسلط بايداز او در گذرد، و يا پيروزى بر گناه و بر نفس وسيله نجات گنهكار است).

ستم و تعدّى 1- در وقت ستم دادگرى خدا را در حق خود، و درهنگام قدرت قدرت خدا را بر خويشتن ياد كن.

2- از ستم ياسر بلندى و سركشى و عدول از حق و دروغ بپرهيزيد، زيرا كه خشم الهى را كشانده، ونعمت را مى‏ربايد، و موجب مصيبت‏ها يا تغييرات دولت ها مى‏شود.

3- از ستم دورىنماييد، زيرا كه آن عظيم‏ترين معصيت‏ها، و بزرگترين گناهان است.

4- بر تو بادبه دورى از ستم كردن، چون كسى كه ستم مى‏نمايد روزگارش ناخوش گردد.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 838

5- إيّاك والظّلم، فإنّه يزول عمّن تظلمه، و يبقى عليك 2643.

6- إيّاك والبغي، فإنّه يعجّل الصّرعة، و يحلّ بالعامل به العبر 2657.

7- إيّاك والظّلم، فإنّه أكبر المعاصي، و إنّ الظّالم لمعاقب يوم القيمة بظلمه 2665.

8- إيّاك والبغي، فإنّ الباغي يعجّل اللّه له النّقمة، و يحلّ به المثلات 2719.

9- إيّاكم وصرعات البغي، و فضحات الغدر، و إثارة كامن الشّرّ المذمّم 2739.

10- ألا و إنّالظّلم ثلاثة: فظلم لا يغفر، و ظلم لا يترك، و ظلم مغفور 5- بر تو باد به دورى ازستم كردن، زيرا كه بر او مى‏گذرد، و بر تو باقى مى‏ماند.

6- بر تو بادبه دورى از ستم (يا سركشى يا دروغ) زيرا كه آن شتاب مى‏كند به رو در انداختن را وبه ستمگر و به عمل كننده به آن گريه‏ها يا اندوهها را فرود مى‏آورد.

7- بر تو بادبه دورى از ستم، زيرا كه آن بزرگترين گناهان است، و به راستى كه ستمگر در روزقيامت به سبب ستمش معاقب خواهد گرديد.

8- بر تو بادبه دورى از ستم و سربلندى كردن و عدول از حق و دروغ زيرا كه، خداوند براى باغىعذاب را تعجيل نموده و عقوبتها را بر او فرود مى‏آورد، و يا حلال مى‏داند.

9- دورى نمائيداز افتادنهاى ستم (در مهالك دنيوى و اخروى) و رسوائيهاى بى‏وفائى (در دنيا و آخرت)و بر انگيختن پنهان شرّ و بدى نكوهيده و مذموم (يعنى بكار بردن بديهائى كه در نهادشما پنهان است و آنها را لباس عمل پوشانيدن).

10- آگاه باشيدبراستى كه ظلم سه قسم است: ظلمى است كه آمرزيده‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 839

لا يطلب، فأمّا الظّلم الّذي لا يغفر، فالشّرك باللّه لقولهتعالى: إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَلِمَنْ يَشاءُ و أمّا الظّلم الّذي يغفر، فظلم المرء لنفسه عند بعض الهنات، و أمّاالظّلم الّذي لا يترك، فظلم العباد بعضهم بعضا، العقاب هنا لك شديد ليس جرحابالمدى، و لا ضربا بالسّياط، و لكنّه ما يستصغر ذلك معه 2791.

11- أقبحالشّيم العدوان 2871.

12- أعجل شي‏ءصرعة البغي 2928. نمى‏شود، و ظلمى است كه ترك نمى‏شود، و ظلمى است كه آمرزيده شدهبازخواست نمى‏شود، اما ظلمى كه آمرزيده نمى‏شود پس شرك به خدا و كفر نسبت به اوست،به دليل گفتار خداى تعالى است كه خداوند نمى‏آمرزد آنكه به او شرك آورده شود ومى‏آمرزد ما وراء آن را از براى هر كه خواهد، و اما ظلمى كه آمرزيده مى‏شود پس ظلممرد است بر نفس خود نزد بعض خصلتهاى بد، و اما ظلمى كه ترك نمى‏شود پس ظلم بندگاناست بعضى از آنها بعض ديگر را، عقاب در آنجا سخت است، از قبيل زخم زدن به كاردها وزدن به تازيانه‏ها نيست و ليكن آن چيزيست كه كوچك شمرده مى‏شود اين با آن (يعنىعقاب آن قابل مقايسه با زخم زدن و تازيانه نمى‏باشد. از اين حديث شريف استفادهمى‏شود يگانه گناهى كه آمرزيده نمى‏شود كفر و شرك به خداست، و غير آن گر چه ظلم بهبندگان باشد قابل آمرزش است، چون امكان دارد مظلوم را به هر نحو كه خواهد خوشنودسازد كه او هم از حقش در گذرد، پوشيده نماند كه اين كار در صورتيست كه توبه نباشد،و گرنه با تو به شرك هم قابل آمرزش است، وقتى مشرك و كافرى توبه كرد و مسلمان شداو هم مانند ديگران خواهد شد، پس بدون توبه خداوند گناه هر كه را خواهد مى‏آمرزدغير از شرك كه براى آن راهى به جز توبه تصور نمى‏شود).