کتابخانه الکترونيکي انهار

2- شفاعت كنندهگنهكار فروتنى كردن اوست به عذر خواهى (يعنى همين كه فروتنى كند و براى پوزش حاضرگردد در شفاعت او كفايت مى‏نمايد).
3- شافع گنهكاراقرار او و توبه‏اش اعتذار او خواهد بود.
4- شفاعت كنندهخلق عمل به حق، و ملازم بودن با صدق است.
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 707

الشّقاق

1- مع الشّقاقتكون النّبوة 9744.

الشّقاء

1- كلّ شقاءإلى رخاء 6848.

2- من الشّقاءاحتقاب الحرام 9271.

3- من الشّقاءإفساد المعاد 9274.

4- من علامةالشّقاء غشّ الصّديق 9297.

5- من علاماتالشّقاء الإسائة إلى الأخيار 9307.

6- من شقاءالمرء أن يفسد الشّك يقينه 9345. اختلاف و شكاف 1- با مخالفت و دشمنى كندى حاصلمى‏شود (ولى بر عكس كسى كه با مردم باشد پيشرفت در كار خواهد داشت).

بدبختى 1- هر بدبختى بسوى فراخى است. (يعنى دائمى نخواهد بودچون دنيا متحول است).

2- از بدبختىاست، ذخيره كردن حرام (يا مال حرام).

3- از بدبختىاست فاسد كردن معاد.

4- از نشانهبدبختى است با دوست ناصاف بودن.

5- ازنشانه‏هاى بدبختى است اسائه ادب نسبت به نيكان.

6- از بدبختىمرد آنست كه شكّ يقين او را فاسد نمايد (و براى آمال و

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 708

7- من الشّقاءأن يصون المرء دنياه بدينه 9346.

8- من الشّقاءفساد النّيّة 9402.

9- إنّ منالشّقاء إفساد المعاد 3399.

الشقي

1- الشقيّ مناغترّ بحاله و انخدع لغرور آماله 1799.

2- أشقاكمأحرصكم 2835.

3- أشقى النّاسمن باع دينه بدنيا غيره 3156.

4- كم من شقيّحضره أجله و هو مجدّ في الطّلب 6967. آرزوهاى دنيوى كه مشكوك است آخرت يقينى خويشرا تباه سازد).

7- از بدبختىاست كه مرد (آدمى) دنيايش را به دين خود نگهدارى كند.

8- از بدبختىاست فاسد بودن نيت و قصد (هر چند اصل عمل را بجا نياورد).

9- براستى كهاز بدبختى است تباه كردن معاد. (يعنى انسان كارى كند كه باعث تباهى معادش گردد).

بدبخت 1- بدبخت كسى است كه بحال خود مغرور گشته و از فريبدادن اميدهاى او فريب خورد.

2- بدبخت‏ترينشما حريص‏ترين شماست.

3- بدبخت‏ترينمردم كسى است كه دينش را به دنياى غير خود بفروشد.

4- بسا بدبختىكه او را مرگ حاضر شده و او در طلب (دنيا) كوشا باشد.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 709

الشّكر و الشاكر

1- الشّكر أحدالجزائين 1686.

2- الشّكر علىالنّعمة جزاء لماضيها، و اجتلاب لآتيها 2044.

3- الشّكر أعظمقدرا من المعروف، لأنّ الشّكر يبقى و المعروف يفنى 2176.

4- اشكر تزد2256.

5- استدمالشّكر، تدم عليك النّعمة 2274.

6- اشتغل بشكرالنّعمة عن التّطرّب بها 2320.

7- أكثر النّظرإلى من فضّلت عليه، فإنّ ذلك من أبواب الشّكر 2375. شكر و شاكر 1- شكر يكى از دوپاداش است.

2- شكر بر نعمتپاداش گذشته آن و سبب زيادتى آينده آنست.

3- شكر بزرگتراز احسان است از جهت قدر و منزلت، براى اين كه شكر باقى مانده، و احسان فانىمى‏شود.

4- شكر كن تازياد كنى.

5- به شكرادامه ده، تا بر تو نعمت دوام پيدا كند.

6- به جاىشادمانى كردن به نعمت به شكر نعمت مشغول شو.

7- به سوى كسىكه تو بر او برتى و زيادتى دارى نظر بسيار كن كه چنين كارى از درهاى شكر است، (اينمعنى يكى از طرق سازندگى است كه وقتى انسان در امور دنيا به زير دست خود نظر كرد،بيشتر به نعمت‏هاى خدا در حقش پى مى‏برد، اما در امور اخرويه بايد انسان به بالادست خود نظر كند تا باعث سعى و تلاش‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 710

8- اشكر منأنعم عليك، و أنعم على من شكرك، فإنّه لا زوال للنّعمة إذا شكرت، و لا بقاء لهاإذا كفرت 2423.

9- اجعل جزاءالنّعمة عليك الإحسان إلى من أساء إليك 2468.

10- أحسنواجوار نعم الدّين و الدّنيا بالشّكر لمن دلّ (دلّكم) عليها 2519.

11- اغتنمواالشّكر، فأدنى نفعه الزّيادة 2535.

12- أحسنالسّمعة شكر ينشر 3013.

13- أحسن شكرالنّعم الإنعام بها 3042. بيشترى گردد).

8- سپاسگزارىكن نسبت به كسى كه بر تو انعام كند (چه خدا باشد يا غير او) و انعام كن بر كسى كهشكر تو را نمايد، زيرا براى نعمت زوالى نيست هر گاه سپاسگزارى شود، و بقائى براىآن نبوده زمانى كه كفران گردد.

9- قرار بدهپاداش نعمت بر خود را احسان به كسى كه نسبت به تو بد كرده است.

10- همسايگىنعمت‏هاى دين و دنيا را به سپاسگزارى كسى كه شما را بر آنها راهنمايى مى‏نمايدنيكو كنيد. (يعنى با شكر نعمت خوش همسايگى با نعمت است كه در نتيجه بقاء آن ثابتمى‏شود).

11- غنيمتداريد شكر را چون پائين‏ترين نفعش زيادتى است.

12- نيكوترينشنيدن شكرى است كه پراكنده شود، (پوشيده نماند كه اگر كسى عمل عبادى را انجام دهدبراى اين كه ديگران بشنوند و بر حالات او مطلع گردند، عمل بدى را انجام داده بلكهباطل خواهد بود، ولى مثل بعض صدقات، و شكر كسى كه به او احسانى كرده، شنواندن آننه تنها نكوهش نشده بلكه مستحسن هم خواهد بود چون نتيجه بهترى خواهد داشت).

13- بهترين شكرنعمت‏ها نعمت دادنست به آنها (يعنى ديگران را هم از آنها

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 711

14- أحقّ منبررت من لا يغفل برّك 3068.

15- أحقّ منشكرت من لا يمنع مزيدك 3069.

16- أوّل مايجب عليكم للّه سبحانه شكر أياديه، و ابتغاء مراضيه 3329.

17- أبلغ ماتستمدّ به النّعمة الشّكر، و أعظم ما تمحّص به المحنة الصّبر 3348.

18- أحقّالنّاس بزيادة النّعمة، أشكرهم لما أعطي منها 3349.

19- أحبّالنّاس إلى اللّه سبحانه العامل فيما أنعم به عليه بالشّكر، و أبغضهم إليه العاملفي نعمه بكفرها 3351. بهرمند ساختن).

14- سزاوارتركسى كه نيكوئى كنى به او فردى است كه از نيكوئى تو غافل نباشد. (همواره شكر آن رابه جا آورد).

15- سزاوارتركسى كه شكر كنى كسى است كه جلو زياد كردن نعمت تو را نگيرد. (يعنى در مقابل شكرنعمت، نعمت افزايد، چه خدا باشد و يا مخلوق او).

16- نخستينچيزى كه براى خداى سبحان بر شما لازم است شكر نعمت هاى او، و طلب نمودن خوشنوديهاىاوست.

17- رساترينچيزى كه براى بقاء خود نعمت به آن مدد مى‏جويد شكر بوده، و بزرگترين چيزى كهبوسيله آن رنج و محنت كم شده يا نابود مى‏شود صبر است.

(يعنى شكر نعمترا زياد كرده، و صبر محنت را كم مى‏نمايد).

18- سزاوارترينمردم بزيادى نعمت شكر كننده‏ترين آنهاست نسبت به آنچه از آن نعمت داده شده است.

19- دوست‏ترينمردم در نزد خداى سبحان عمل كننده به شكر است در آنچه خداوند به آن بر او انعامنموده، و دشمن‏ترين آنها در نزد او عمل كننده به كفر

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 712

20- لا يحوزالشّكر إلّا من بذل ماله 10750.

21- إنّ للّهتعالى في كلّ نعمة حقّا من الشّكر، فمن أدّاه زاده منها، و من قصّر عنه خاطر بزوالنعمته 3580.

22- إنّ العبدبين نعمة و ذنب لا يصلحهما إلّا الاستغفار و الشّكر 3647.

23- الشّكرزيادة 33.

24- الشّكرمفروض 134.

25- الشّكرمغنم 225.

26- الشّكريدرّ (بذر) النّعم 385. است در نعمت‏هاى او. (يعنى شكر گذار نعمتهاى خدا محبوبترينو كفران كننده نعمت‏ها مبغوض‏ترين مردم است نزد خدا).

20- شكر رافراهم نسازد مگر كسى كه بذل مال خود كند.

21- براستى كهبراى خداى متعال در هر نعمتى حقّى است از شكر، پس هر كه آن را بجا آورد خداوندزياده گرداند آن را، و كسى كه تقصير نمايد و شكر نعمت نكند خود را به مخاطره زوالنعمت قرار داده است.

22- براستى كهبنده ميان نعمت و گناهى است كه اصلاح نمى‏نمايد آن را مگر استغفار و شكر. (يعنى ازدو حال خارج نيست، يا گنهكار است كه بايد طلب آمرزش كند، و يا فرمانبردار بوده كهبايد شكر گذار باشد).

23- شكر نعمتسبب افزونى است.

24- شكر واجباست. (يعنى بر انسان لازم است در مقابل صاحب نعمت كارى كند از قول و عمل و ثناء ودعاء و محبت و حسن اعتقاد كه جبران احسان شود).

25- شكر نعمتغنيمت است.

26- شكرنعمت‏ها را بسيار مى‏گرداند. (يا شكر تخم نعمتهاست).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 713

27- الشّكرزينة للنّعماء 758.

28- الشّكر حصنالنّعم 468.

29- إظهارالغنى من الشّكر 1140.

30- الشّكرترجمان النّيّة، و لسان الطّويّة 1300.

31- الشّكرزينة الرّخاء، و حصن النّعماء 1351.

32- الشّكرمأخوذ على أهل النّعم 1537.

33- إن أتاكماللّه بنعمة فاشكروا 3707.

34- إنّماينبغي لأهل العصمة و المصنوع إليهم فى السّلامة أن يرحموا أهل المعصية و الذّنوب،و أن يكون الشّكر على معافاتهم هو الغالب عليهم 27- شكر براى نعمت زينت و آرايشىاست.

28- شكر پناه وحصار نعمت‏هاست. (يعنى چنانكه حصار، خانه را از دزد و آفات تا اندازه‏اى نگهدارىمى‏كند شكر، نعمت را آن چنان محافظت مى‏نمايد).

29- اظهارتوانگرى (قولا و عملا) از جمله شكر است.

30- شكر وسپاسگزارى (قولا و عملا) ديلماج و مترجم قصد و زبان باطن است (بنا بر اين از زبانو عمل روشن خواهد شد كه باطن و نيت شخص نسبت به خدا چگونه خواهد بود).

31- شكرآراستگى توسعه زندگانى و قلعه حفظ نعمت‏ها خواهد بود.

32- شكر بر اهلنعمت‏ها فرا گرفته و لازم شده است.

33- اگر خداوندبه شما نعمتى را مرحمت كرد سپاسگزارى كنيد.

34- همانا بسبراى اهل عصمت (يعنى كسانى كه از گناه پاكند) و افرادى كه در سلامتى به آنها احسانشده سزاوار اين است كه بر اهل معصيت و گناهان رحم كرده (آنها را دعا نموده و پند واندرز دهند) و بر عافيتى كه نصيب آنان گرديده شكر و سپاس خدا بر آنان غالب بوده، وبر ايشان مانع باشد. (يعنى در اغلب اوقات بايد

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 714

و الحاجز لهم 3900.

35- إذا أعطيتفاشكر 3975.

36- إذا أنعمتبالنّعمة فقد قضيت شكرها 4013.

37- إذا وصلتإليكم أطراف النّعم فلا تنفّروا أقصاها بقلّة الشّكر 4106.

38- بالشّكرتدوم النّعمة 4180.

39- بالشّكرتستجلب الزّيادة 4198.

40- ثمرةالشّكر زيادة النّعم 4622.

41- حسن الشّكريوجب الزّيادة 4804.

42- خير الشّكرما كان كافلا بالمزيد 5007.

43- دوامالشّكر عنوان درك الزّيادة 5148. شكر اين نعمت را داشته تا همين شكر مانع و حاجزاز براى گناهان و بلاها گردد).

35- هرگاه دادهشدى شكر كن.

36- چون بهنعمتى انعام كردى و ديگرى را در آن شريك گردانيدى پس در حقيقت شكر آن را بجاآوردى.

37- هر گاه بهشما كناره‏هاى نعمت رسد انتهاى آنها را به واسطه كمى شكر رم ندهيد. (يعنى تا نعمتىرسيد بايد آن را شكر نمود، و گرنه بريده خواهد شد).

38- به سبب شكرنعمت پايدار خواهد شد.

39- به سبب شكرزيادتى جلب خواهد گرديد.

40- ميوه شكرزيادتى نعمت‏هاست.

41- نيكوئى شكرسبب زيادى نعمت خواهد گرديد.

42- بهترين شكرآنست كه متكفل و ضامن زيادتى شود.

43- شكر دائمىدليل و باعث دريافت زيادتى نعمت است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 715

44- زيادةالشّكر وصلة الرّحم تزيدان النّعم، و تفسحان في الأجل 5487.

45- سبب المزيدالشّكر 5544.

46- شكر إلهكبطول الثّناء 5653.

47- شكر منفوقك بصدق الولاء 5654.

48- شكر نظيركبحسن الإخاء 5655.

49- شكر مندونك بسيب العطاء 5656.

50- شكر النّعمعصمة من النّقم 5657.

51- شكر الإلهيدرّ النّعم 5658.

52- شكرالنّعمة يقضي بمزيدها، و يوجب تجديدها 5659. 44- زيادتى شكر وصله رحم نعمتها رازياد كرده و در اجل وسعت مى‏دهند.

(يعنى عمر راطولانى مى‏نمايند).

45- سبب زيادىنعمت شكر نعمت است.

46- شكر خداوندتو به طول ستايش است (كه پيوسته او را ستايش نمايى).

47- شكر كسى كهما فوق تست به راستى محبت و دوستى خواهد بود (كه او را واقعا دوست داشته باشى گرچه نتوانى احسانش را تلافى كنى).

48- شكر مثل ومانند خود به نيكوئى برادرى است.

49- شكر كسى كهاز تو پائين‏تر است بروان كردن عطا و بخشش خواهد بود.

50- شكرنعمت‏ها نگهدارى از عقوبتهاست (يعنى آنها را از آفات نگهدارى مى‏نمايد).

51- شكر معبودنعمت‏ها را روان مى‏سازد.

52- شكر نعمتبه زيادتى آن حكم نموده، و موجب تازه گردانيدن آن شود.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 716

53- شكرالنّعمة أمان من تحويلها، و كفيل بتأييدها 5610.

54- شكر المؤمنيظهر في عمله 5611.

55- شكرالمنافق لا يتجاوز لسانه 5612.

56- شكر نعمةسالفة يقضي بتجدّد نعم مستأنفة 5663.

57- شكر النّعميضاعفها و يزيدها 5664.

58- شكر النّعميوجب مزيدها، و كفرها برهان جحودها 5665.

59- شكرالنّعمة أمان من حلول النّقمة 5666.

60- شكر العالمعلى علمه عمله به و بذله لمستحقّه 5667.

61- شكركللرّاضي عنك يزيدك رضا و وفاء (وقاء) 5668. 53- شكر نعمت از تغيير دادن آن امانبوده، و پايندگى آن را در عهده گيرنده است.

54- شكر مؤمندر عملش ظاهر مى‏شود (زيرا كه انجام طاعات و عبادات شكر نعمت است).

55- شكر منافقاز زبانش تجاوز نمى‏كند (چون عملش بر خلاف نعمت است).

56- شكر نعمتگذشته حكم به تازه شدن نعمت‏هاى جديد مى‏نمايد.

57- شكرنعمت‏ها آنها را دو چندان كرده و آنها را زياد مى‏گرداند.

58- شكرنعمت‏ها موجب زيادتى آنها شده، و كفران آن دليل كم شدن و يا انكار آنهاست. (يعنىكسى كه انكار نعمت كند انكار احسان خدا مى‏نمايد).

59- شكر نعمتاز آمدن عقوبت و انتقام امان خواهد بود.

60- شكر عالمبر علمش عمل كردن او به علم خود، و بخشش و آموختن آنست به مستحق آن.

61- شكر تو ازكسى كه از تو راضى است خوشنودى و وفادارى و يا نگهدارى‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 717

62- شكركللسّاخط عليك يوجب لك (منه) صلاحا و تعطّفا 5669.

63- و قال- عليه السّلام- لرجل هنّأه بولد شكرت الواهب و بورك لك في الموهوب، و بلغ أشدّه ورزقت برّه 5670.

64- شكرالإحسان من أثنى على مسديه و ذكر بالجميل موليه 5677.

65- عليكبالشّكر في السّرّاء و الضّرّاء 6092.

66- عليكمبدوام الشّكر، و لزوم الصّبر، فإنّهما يزيدان النّعمة، و يزيلان المحنة 6160.

67- في شكرالنّعم دوامها 6485.

68- في الشّكرتكون الزّيادة 6490. را بر تو مى‏افزايد.

62- شكر تو ازكسى كه بر تو خشمناك است موجب اصلاح او نسبت به تو و مهربانى او خواهد شد.

63- حضرت بهمردى كه او را به خاطر فرزندش تهنيت گفت به عنوان دعا فرمود: خدا تو را توفيق دهدكه خداى بخشنده را شكر نموده و براى تو در بخشيده شده (فرزند) بركت داده شده، وبرسد اين فرزند به كمال قوت خود و از خوبيش بر خوردار شوى.

64- شكر احساننموده كسى كه بر احسانگر خود ستايش كند و صاحب آن را به نيكوئى ياد نمايد.

65- بر تو بادبه شكر نعمت در شادى و سختى.

66- بر تو بادبه شكر دائم، و ملازمت شكيبائى، زيرا كه آنها نعمت را زياد نموده، و محنت و اندوهرا بر طرف مى‏سازد.

67- در شكرنعمت‏هاست پاينده ماندن آنها.

68- در شكرزيادتى مى‏باشد.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 718

69- قلّةالشّكر تزهّد في اصطناع المعروف 6746.

70- قيّدواقوادم النّعم بالشّكر، فما كلّ شارد بمردود 6816.

71- كفىبالشّكر زيادة 7044.

72- كافلالمزيد الشّكر 7247.

73- ليكنالشّكر شاغلا لك على معافاتك ممّا ابتلي به غيرك 7372.

74- لن يقدرأحد أن يحصّن النّعم بمثل شكرها 7435.

75- لو لميتواعد اللّه سبحانه لوجب أن لا يعصى شكرا لنعمته 7593.

76- من شكراستحقّ الزّيادة 7748. 69- كمى شكر (و تشكر از احسان كننده او را) در احسان كردنبى‏رغبت مى‏گرداند. (يعنى كمتر احسان كند).

70- آمده‏هاىنعمت‏ها را به وسيله شكر در بند كشيد، زيرا هر گريخته بازگشته نيست (يعنى بار ديگربر نمى‏گردد).

71- براى شكركفايت مى‏كند زيادتى نعمت.

72- ضامنزيادتى شكر است.

73- بايد شكربر عافيتت تو را از آنچه غير تو به آن مبتلا گرديده مشغول سازد.

(يعنى بايدپيوسته شاكر عافيت باشى).

74- هرگز احدىتوانائى اين را ندارد كه نعمت‏ها را نگهدارى كند به مثل شكر آنها. (يعنى شكر استكه آنها را پاينده دارد).

75- اگر خداىسبحان وعده عذاب نمى‏داد (كه در مقابل نافرمانى عقاب مى‏كنم) هر آينه واجب بود كهعصيان نشود، از جهت شكر نعمت او. (يعنى نعمتهاى پروردگار ما را كفايت مى‏كند كهپيوسته او را اطاعت كرده گر چه براى خدا جهنم و عقابى متصور نمى‏شد).

76- هر كه شكرنمايد مستحق زياده شود.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 719

77- من شكردامت نعمته 7847.

78- من كثرشكره تضاعفت نعمه 7968.

79- من ألهمالشّكر لم يعدم الزّيادة 8145.

80- من لم يشكرالنّعمة عوقب بزوالها 8194.

81- من أدامالشّكر استدام البرّ 8335.

82- من أنعمعليه فشكر كمن ابتلي فصبر 8453.

83- من شكرالمعروف، فقد قضى حقّه 8494.

84- من شكرك منغير صنيعة فلا تأمن ذمّه من غير قطيعة 8565.

85- من شكر منأنعم عليه فقد كافاه 8587. 77- هر كه شكر كند نعمتش هميشگى باشد.

78- هر كه شكرشبسيار باشد نعمت‏هاى او چند برابر گردد.

79- هر كه شكررا ملهم شود (و در دل او افتد) زيادتى را از دست ندهد. (يعنى نعمت او زياد خواهدگرديد).

80- هر كهنعمتى را شكر نكند جزا داده مى‏شود بزوال نعمت.

81- هر كه شكرىرا ادامه دهد خير و نعمت را پاينده دارد.

82- هر كه نعمتداده شود پس شكر كند مانند كسى است كه (به بلايى) مبتلا شده پس صبر نمايد (يعنىهمان پاداش را خواهد داشت يا مانند او وظيفه دان خواهد بود).

83- هر كهاحسانى را شكر كند در حقيقت حق آن را اداء نموده است.

84- هر كه تورا بى‏احسانى شكر نمايد پس از مذمت او بدون بريدنى ايمن مباش. (يعنى نبايد فريبچنين شكرى را خورد آدم بدى خواهد بود يا هرزه گوست و يا غرضى از آن دارد).

85- هر كه شكركند كسى را كه بر او انعام و احسان نموده است پس به تحقيق‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 720

86- من لم يشكرالإنعام فليعدّ من الأنعام 8660.

87- من شكر علىغير إحسان ذمّ على غير اساءة 8693.

88- من بذل لكجهد عنايته فابذل له جهد شكرك 8748.

89- من حاط(خلط) النّعم بالشّكر حيط بالمزيد 8780.

90- من لم يحطالنّعم بالشّكر لها فقد عرّضها لزوالها 8981.

91- من شكراللّه زاده 9101.

92- من شكرالنّعم بجنانه استحقّ المزيد قبل أن يظهر على لسانه 9102. تلافى آن نموده است.

86- هر كه نعمتدادن را شكر ننمايد (و سپاس از منعم نكند) پس بايد از چهارپايان شمرده شود.

87- هر كه برغير احسانى شكر كند نكوهش كند بر غير بدى (يعنى اعتبارى به شكر و نكوهش او نيست).

88- هر كه درباره تو نهايت توانائى خود را در احسان بكار برد نسبت به او نهايت توانايى شكرت رابكار بر.

89- هر كهنعمت‏ها را بسبب شكر نگه دارد بزيادتى (نعمت) نگه داشته خواهد شد.

90- هر كهنعمت‏ها را بسبب شكر آنها احاطه ننمايد (يعنى براى هر نعمتى شكرى ننمايد) در حقيقتآنها را در معرض زوال در آورده است.

91- هر كه خدارا شكر نمايد (نعمت‏هاى) او را زياد كند.

92- هر كه بدلخود شكر نعمت‏ها كند پيش از آنكه بر زبانش ظاهر كند استحقاق زيادتى را پيدا خواهدنمود (از اين روايت چنين استفاده مى‏شود كه وظيفه انسان در مقابل نعمت آنست كهنخست در مغز و فكر خود عظمت نعمت‏ها و صاحب نعمت را بررسى كند و در دل لطف و احسانخدا را بپروراند آن گاه به زبان‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 721

93- من كثرشكره كثر خيره 9105.

94- من قلّشكره زال خيره 9106.

95- من أوتينعمة فقد استعبد بها حتّى يعتقه القيام بشكرها 9114.

96- من شكراللّه سبحانه وجب عليه شكرتان، إذ وفّقه لشكره و هو شكر الشّكر 9119.

97- من شكرإليك معروفك (غيرك) فقد سألك 9139.

98- من لم يشكرالنّعمة منع الزّيادة 9169.

99- ما حصّنتالنّعم بمثل الشّكر 9500. جارى سازد و يا آنكه آن حضرت مى‏خواهد كمال محبت الهى رابه ما بفهماند به اين معنى، كسى كه مى‏خواهد شكر نعمت‏ها كند هنوز به زبان نياوردهو در خاطر خطور داده خدا نعمت او را زياد خواهد نمود نه آنكه براى شكر دو مرحلهباشد).

93- هر كه شكرشبسيار باشد خيرش (و مالش) بسيار باشد.

94- هر كه شكرشكم باشد خيرش زائل و برطرف گردد.

95- هر كهنعمتى داده شود پس در حقيقت بسبب آن بنده شود تا او را ايستادگى به شكر آن آزادسازد.

96- هر كه شكرخداى سبحان كند بر او شكر دوم واجب است زيرا كه او را براى شكرش توفيق داده و آنشكر شكر است.

(آرى-

از دست و زبان كه برآيد

كز عهده شكرش بدر آيد).

97- هر كهاحسان تو را شكر نمايد پس در حقيقت از تو سؤال كرده. (و از تو توقع احسان دارد).

98- هر كهنعمتى را شكر نكند از زيادتى منع شود (چه شكر و سپاس نسبت به خدا باشد و يا نسبتبه خلق).

99- نعمتها بهچيزى مانند شكر محكم نگه داشته نخواهد شد.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 722

100- ما شكرتالنّعم بمثل بذلها 9545.

101- ما كاناللّه سبحانه ليفتح على أحد باب الشّكر و يغلق عليه باب المزيد 9628.

102- مع الشّكرتدوم النّعمة 9732.

103- لا تنسواعند النّعمة شكركم 10236.

104- كن فىالسّرّاء عبدا شكورا، و فى الضّرّاء عبدا صبورا 7148.

الشك و الارتياب

1- الشّكّ يفسداليقين و يبطل الدّين 1894.

2- إيّاك والشّكّ، فإنّه يفسد الدّين، و يبطل اليقين 2634. 100- نعمت‏ها به چيزى مانند صرفآنها در مصارف آن شكر نخواهد گرديد.

101- چنين نيستكه خداى سبحان بر احدى در شكر را باز كند و بر او در زيادتى را ببندد. (يعنى هر دوبا هم ملازم خواهند بود).

102- با شكرنعمت پايدار مى‏ماند.

103- در نزدنعمت شكر خود را فراموش ننماييد.

104- در شادىبنده بسيار شكر كننده، و در سختى بنده بسيار شكيبا باش.

شك و ريب 1- شك و ترديد يقين را فاسد نموده، و دين را باطلمى‏گرداند.

2- بر تو بادبه دورى از شك، زيرا كه آن دين را تباه ساخته، و يقين را باطل مى‏نمايد (پر واضحاست كه شك و ترديد در فروع دين بى‏اشكال بوده، ولى آنچه مفسد دين و مبطل يقين استترديد در اصول عقائد مى‏باشد، زيرا چنانكه در جاى خود مبرهن است كه بايد انسان دراصول دين خود جازم باشد، و اگر ترديد كند دين‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 723

3- أهلك شي‏ءالشّكّ و الارتياب، و أملك شي‏ء الورع و الاجتناب 3318.

4- الشّكّارتياب 87.

5- الشّكّ كفر108.

6- الشّكّ يفسدالدّين 700.

7- الشّكّ يحبطالإيمان 723.

8- الشّكّ ثمرةالجهل 725. چنين فردى به تباهى كشيده شده، بيچاره خواهد بود، و اما بطلان يقين بهشك، روشن است چون وقتى در آنچه يقين به آن لازم است مانند اصول اعتقادات به مجردآمدن احتمال يقين ساقط شده بى‏ارزش خواهد بود، يقينى با ارزش است كه در مقابل آناحتمالى تصور نگردد).

3- هلاككننده‏ترين چيز شك و بدگمانى بوده، و نگهدارنده‏ترين چيز پارسائى و دورى گزيدن ازگناهان است.

4- شك اضطرابنفس است (به همين مضمون از نبى گرامى اسلام صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايتشده: «دع ما يريبك إلى ما لا يريبك، فإنّ الشّكّ ريبة، و إنّ الصّدق طمأنينة» يعنىآنچه كه تو را در شك اندازد واگذار، و چيزى را كه تو را به شك نيندازد اختيار نما،زيرا كه شك قلق و اضطراب بوده، و علم به صدق و صحت، طمأنينه و آرامش است).

5- شك كفر است.(يعنى در اصول عقائد بلكه در ضروريات دين).

6- شك و ترديددين را فاسد مى‏كند. (بنا بر اين انسان بايد در دين خود با يقين قدم بردارد).

7- شك ايمان راباطل مى‏سازد. (چون ايمان بايد از روى يقين باشد با ترديد بى‏فائده است).

8- شك ميوهنادانى است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 724

9- الارتيابيوجب الشّرك 827.

10- الشّكّيطفئ نور القلب 1242.

11- إنّماسمّيت الشّبهة شبهة لأنّها تشبه الحقّ، فأمّا أولياء اللّه فضياءهم فيها اليقين، ودليلهم سمت الهدى، و أمّا أعداء اللّه فدعاؤهم (فدعاهم) إليها الضّلال، و دليلهمالعمى 3909.

12- آفة اليقينالشّكّ 3916.

13- بدوامالشّكّ يحدث الشّرك 4272.

14- ثمرةالشّكّ الحيرة 4619.

15- ربّما أدركالظّنّ بالصّواب 5373. 9- قلق و اضطراب و يا شك و ترديد در اعتقادات موجب شرك وكفر است.

10- شك نور دلرا خاموش مى‏گرداند.

11- جز ايننيست كه شبهه، شبهه ناميده شده به جهت اين كه (به حسب ظاهر) شبيه حق است (ولى باتأمّل بطلان آن روشن خواهد گرديد) و اما دوستان خدا پس روشنى آنان در آن يقين بوده(كه با آن شبهه را روشن نموده آن را تبديل به يقين مى‏كند) و رهبرشان اصل راه راستو درست است، و اما دشمنان خدا گمراهى آنها را به سوى آن خوانده، و رهبرشان كورى وگمراهى خواهد بود.

12- آفت يقينشك است (غرض آنست كه آدمى بايد در اعتقادات و امور خود تحصيل يقين كند).

13- به سببدوام شك و ترديد (در معارف الهيه و يا در عقائد و عدم زوال آن) شرك حادث مى‏شود.

14- ثمره وميوه شك و ترديد (در عقائد و يا در مطلق كارها) سرگردانى است.

15- بسا گمانبه راه راست فانى شود. (يعنى ظن حاصل نگردد، چنانكه علم حاصل نمى‏شود پس بايد درچنين جائى توقف كرد و يا هشدار است نسبت به‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 725

16- سبب الحيرةالشّكّ 5540.

17- عجبت لمنيشكّ في قدرة اللّه و هو يرى خلقه 4248.

18- فعلالرّيبة عار، و الولوع بالغيبة نار 6580.

19- كلّ ما خلااليقين ظنّ و شكوك 6886.

20- لكلّ إنسانأرب فابعدوا عن الرّيب 7306.

21- لن يضلّالمرء حتّى يغلب شكّه يقينه 7450.

22- من يتردّديزدد شكّا 7989.

23- من كثرشكّه فسد دينه 7997. كسانى كه مى‏خواهند از غير طريق انبياء و اوصياء بحقائقپى‏ببرند، و يا آنكه بسا باشد كه كامل شود و به كمال خود رسد ظنّ به راه راست).

16- سببسرگردانى شك است (زيرا آن باعث حيرانى گردد).

17- عجب دارماز كسى كه در قدرت خدا شك مى‏كند در صورتى كه خلق او را مى‏بيند.

18- كار با قلقو اضطراب يا تهمت و بدگمانى ننگ و عار، و حريص بودن به غيبت آتش است (آرى مطلقغيبت حرام است ولى كسى كه هميشه در غيبت بسر مى‏برد گويا خودش آتش است و از او آتشمى‏بارد و يا سبب دخول در آتش مى‏شود).

19- هر چيزى بهغير يقين گمان و شك‏هاست.

20- براى هرانسانى عقل و يا حاجتى است پس از قلق و اضطراب يا از شك دورى نمائيد (تا به مقصودخود نائل گرديد).

21- هرگز مردىگمراه نگردد تا آنكه شك او بر يقينش غلبه نمايد (در اصول عقائد).

22- هر كهتردّد كند (و در عقيده و كارش مردد باشد) شكّ او زياد شود.

23- هر كه شكاو بسيار باشد دين او فاسد خواهد شد (زيرا صحت دين‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 726

24- من كثرتريبته، كثرت غيبته 8094.

25- ما ارتابمخلص، و لا شكّ موقن 9532.

26- ما آمنباللّه من سكن الشّكّ قلبه 9533.

27- مجانبةالرّيب من أحسن الفتوّة 9776.

28- من أخيبممّن تعدّى اليقين إلى الشّكّ و الحيرة 8084.

29- يسيرالشّكّ يفسد اليقين 10979.

30- لا أجبن منمريب 10590.

31- الرّيبةتوجب الظّنة 346. بستگى به يقين دارد).

24- هر كه قلقو اضطرابش و يا تهمت و بدگمانيش بسيار باشد غيبت او بسيار خواهد بود (چه مردم غيبتاو كنند يا او به غيبت مردم مشغول شود).

25- هيچ مخلصىقلق و اضطراب نخواهد داشت، و هيچ يقين كننده‏اى شك نمى‏نمايد.

26- ايمان بهخدا نياورده است كسى كه در دل او شكّ قرار گيرد.

27- دورى كردناز ريب (قلق و اضطراب يا تهمت‏ها) از نيكوترين جوانمردى است.

28- چه كسىمحروم‏تر و يا زيان‏كارتر است از كسى كه از يقين به سوى شك و حيرانى تجاوز نمايد29- اندك شك (در عقائد) يقين را فاسد مى‏كند.

30- نيستترسوتر از شك كننده (چون خاطرش از بى‏گناهى جمع نباشد چنانكه دارد: نيست دليرتر ازبى‏گناه كه در خود شك ندارد).

31- قلق واضطراب موجب تهمت گردد. (يعنى وقتى كسى با ترديد و با اضطراب خاطر سخن گفت بيجانيست كه او را به كذب متهم سازند).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 727

32- إذا ظهرتالرّيبة سائت الظّنون 4059.

33- دع مايريبك إلى ما لا يريبك 5132.

34- ليصدقتحرّيك في الشّبهات فإنّ من وقع فيها ارتبك 7396.

35- لا دينلمرتاب، و لا مروّة لمغتاب 10440.

36- لا يلفىالمريب صحيحا 10560.

37- أذلّالنّاس المرتاب 2910.

38- المريبأبدا عليل 839.

39- المرتاب لادين له 1014. 32- هر گاه ريبه (يعنى شك و تهمت يا قلق و اضطراب) ظاهر گردد گمانهابد خواهد گرديد.

33- آنچه تو رابشك اندازد به آنچه تو را بشك نيندازد واگذار. (يعنى در هر كارى بايد آدمى بهدنبال يقين رفته و از شك و ترديد دورى نموده، قلق و اضطراب را از خويش برطرفسازد).

34- بايداحتياط تو در شبهات راست باشد، زيرا كسى كه در آنها واقع شود در گل فرو رود.

35- دينى براىمرتاب (شك كننده در چيزى) و مروّتى براى غيبت كننده نيست.

36- شك كنندهيافت نمى‏شود صحيح (بلكه پيوسته از جهت وجدانش كوبيده شده و بيمار و عليل خواهدبود و يا راه صحيح در او ديده نمى‏شود).

37- خوارترينمردم كسى است كه در دين خود شك كند. (و يا انسان بى صبر و حوصله مى‏باشد).

38- صاحب ترديدو اضطراب (يا بد گمان و يا گنهكار) پيوسته بيمار است.

39- مرتاب براىاو دينى نيست (چون دين عبارت است از اعتقادات مستدل و يقينى، و كسى كه با قلق واضطراب معتقد به چيزى شود چه در اصول و چه در

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 728

40- الشّاكّ لايقين له 1015.

شكاية الضرّ

1- من شكى ضرّهإلى غير مؤمن، فكأنّما شكى اللّه سبحانه 8791.

2- من شكى ضرّهإلى مؤمن، فكأنّما شكى إلى اللّه سبحانه 8792.

الشماتة

1- من شمتبزلّة غيره، شمت غيره بزلّته 9108.

الشور و المشاورة

1- الشّركة فيالرّأي تؤدّي إلى الصّواب 1942. فروع، چنين كسى البته بى دين خواهد بود).

40- شك كنندهبراى او يقينى نيست. (يعنى انسان بايد در كارهاى خود بالأخص در اعتقادات با يقينروبرو شود، و از ترديد دورى نمايد، كه شك كننده داراى يقين نخواهد شد، و احتمالداده شده كه مراد از يقين دين باشد).

شكايت بدى حال 1- هر كه بدى حال خود را به سوى غير مؤمنى شكوهكند گويا از خداى سبحان شكوه نموده است.

2- هر كه بدىحالش را بسوى مؤمنى شكايت كند پس گويا به خداى سبحان شكوه نموده است.

سرزنش 1- هر كه بلغزش غير خود شماتت و سرزنش كند غير او او رابلغزشش شماتت نمايد.

مشورت 1- شركت در رأى و مشورت كردن براه درست مى‏كشاند.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 729

2- استشرأعداءك تعرف من رأيهم مقدار عداوتهم، و مواضع مقاصدهم 2462.

3- استشر عدوّكالعاقل، و احذر رأي صديقك الجاهل 2471.

4- اضربوا بعضالرّأي ببعض يتولّد منه الصّواب 2567.

5- اتّهمواعقولكم فإنّه من الثّقة بها يكون الخطاء 2570.

6- المشاورةراحة لك و تعب لغيرك 1857.

7- أفضل منشاورت ذو التّجارب، و شرّ من قارنت ذو المعائب 3279.

8- المشاورةاستظهار 182.

9- الاستشارةعين الهداية 1021. 2- با دشمنان خود مشورت نما، تا بدانى رأيشان را به اندازهدشمنى و جايگاه هاى مقصدهاى آنها.

3- با دشمنعاقلت مشورت كن، و از رأى دوست نادانت دورى نما.

4- بعض رأى رابه بعض ديگر بزنيد. (يعنى در هر كارى با هم مشورت نمائيد تا از سنجش دو فكر) آنچهراست و درست است متولّد شود.

5- عقلهاى خويشرا (به غلط و اشتباه) متهم سازيد زيرا خطا از اعتماد نسبت به آن بوجود آيد.

6- مشورت كردنبراى تو آسايش و براى غير تو رنج و زحمت است.

7- افزونترينكسى كه بايد با او مشورت نمايى صاحب تجربه‏ها بوده، و بدترين كسى كه با او همراهشوى صاحب عيبهاست.

8- مشورت كردنپشت گرمى است (زيرا انسان تا اندازه‏اى در كار خود مطمئن‏تر خواهد گرديد).

9- مشورت نمودنعين هدايت و رسيدن به راه صواب است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 730

10- المستشيرمتحصّن من السّقط 1207.

11- المستشيرعلى طرف النّجاح 1217.

12- المشورةتجلب لك صواب غيرك 1509.

13- إنّما حضّعلى المشاورة لأنّ رأي المشير صرف و رأي المستشير مشوب بالهوى 3908.

14- آفةالمشاورة انتقاض الآراء 3927.

15- إذا عزمتفاستشر 3987.

16- إذا أمضيتأمرا فأمضه بعد الرّويّة و مراجعة المشورة، و لا تؤخّر عمل يوم إلى غد، و أمض لكلّيوم عمله 4094. 10- مشورت كننده از خطا و غلط يا از افتادن در غلط متحصّن خواهدبود.

11- مشورتكننده مشرف بر رستگاريست.

12- مشورت رأىدرست غير تو را براى تو جلب مى‏كند.

13- جز ايننيست كه بر مشورت كردن تحريص و تأكيد شده چون رأى اشاره كننده و يا كسى كه صلاحيتبراى مشورت دارد خالص و صاف است و رأى مشورت كننده آميخته به خواهش خواهد بود(«المشير» هم ممكن است اسم مفعول از «شيّر و خيّر» باشد، يعنى كسى كه براى مشورتصلاحيت دارد. و هم امكان دارد اسم فاعل از «اشار» كه به معنى اشاره كننده است باشدو اسم مفعول از «شور» «مشور» خواهد بود).

14- آفت مشورتشكستن رأيهاست. (يعنى وقتى رأى يكديگر را شكستند گويا مشورتى نشده است).

15- هرگاهتصميم گرفتى و قصد كارى كردى مشورت نما.

16- هرگاه امرىرا روان مى‏سازى (و مى‏خواهى انجام دهى) پس آن را بعد از فكر و نظر و رجوع بهمشورت روان ساخته و انجام ده، و كار روزى را به فردا پس‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 731

17- جهل المشيرهلاك المستشير 4767.

18- حقّ علىالعاقل أن يضيف إلى رأيه رأي العقلاء، و يضمّ إلى علمه علوم الحكماء 4920.

19- حقّ علىالعاقل أن يستديم الإرشاد و يترك الاستبداد 4923.

20- خير منشاورت ذووا النّهى و العلم، و أولو التّجارب و الحزم 4990.

21- خيانةالمستسلم و المستشير من أفظع الأمور، و أعظم الشّرور، و موجب عذاب السّعير 5075.

22- شاور قبلأن تعزم، و فكّر قبل أن تقدم 5754. مينداز، و از براى هر روزى كارش را روان ساز.(يعنى هر كارى را بايد بعد از دقت و مشورت در وقتش انجام داد).

17- نادانى كسىكه با او مشورت مى‏شود هلاكت كسى است كه درخواست مشورت مى‏نمايد. (يعنى با كسىبايد مشورت نمود كه داناى به امور باشد).