کتابخانه الکترونيکي انهار

8- براى سعادتمرد (آدمى) كفايت مى‏كند آنكه از آنچه فانى مى‏شود برگشته، و به آنچه باقى مى‏ماندشيفته گردد.
9- هرگز شيرينىنيكبختى شناخته نشود تا تلخى بدبختى چشيده شود.
10- از نيكبختىاست موفقيت براى عملهاى شايسته.
11- از كمالنيكبختى است كوشيدن در آنچه صلاح حال عامّه و معظم مردم خواهد بود.
12- از نيكبختىاست پيروزى يافتن به مطلب و يا سهل بودن آن.
13- از نيكبختىمرد (آدمى) آنست كه احسانش را در نزد اهلش بگذارد. (يعنى به اهل آن احسان كند).
14- هيچ مردىنيكبخت نخواهد گرديد مگر به فرمانبردارى خداى سبحان، و بدبخت نگردد مردى مگر بهمعصيت خدا.
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 654
15- لا يسعدأحد إلّا بإقامة حدود اللّه و لا يشقى أحد إلّا بإضاعتها 10853.
16- من سعادةالمرء أن تكون صنايعه عند من يشكره و معروفه عند من لا يكفره 9447.
17- ما سعد منشقى إخوانه 9485.
18- ما أقربالسّعود من النّحوس 9624.
19- هيهات مننيل السّعادة السّكون إلى الهوينا و البطالة 10028.
20- عند العرضعلى اللّه سبحانه تتحقّق السّعادة من الشّقاء 6223. 15- احدى نيكبخت نگردد مگر بهاقامه حدود خدا (و همه احكام او) و بدبخت نگردد كسى مگر به ضايع نمودن آنها. (واين كه به احكام الهى عمل ننمايد).
16- از نيكبختىمرد (و سعادت آدمى) آنست كه احسانهاى او در نزد كسى باشد كه او را شكر كرده، وانعام و احسانش در نزد كسى باشد كه كفران آن ننمايد.
17- (هرگز)نيكبخت نگردد كسى كه برادرانش بدبختند. (مرحوم خوانسارى فرموده: كسى كه برادرانشرا بدبخت كند).
18- چه نزديكاست خوشبختى‏ها به نكبت و نحوست‏ها. (يعنى بايد مواظبت نعمت كرد و گرنه سعادت بهنكبت تبديل خواهد شد).
19- دور است بهرسيدن سعادت و نيكبختى آرام گرفتن به امور سهل و تن آسايى. (بلكه كسى به آن خواهدرسيد كه سستى را كنار گذاشته رنج برد).
20- در وقت عرضاعمال بر خداى سبحان (روز قيامت) نيكبختى از بدبختى ممتاز مى‏گردد.
ــــــــــــــــــــــــــــ ص 655

السعيد

1- السعيد مناستهان بالمفقود 1568.

2- السّعيد منخاف العقاب فامن، و رجا الثّواب فأحسن 1831.

3- إنّ أسعدالنّاس من كان له من نفسه بطاعة اللّه متقاض 3396.

4- السّعيد منأخلص الطّاعة 1293.

5- إن أحببت أنتكون أسعد النّاس بما علمت فاعمل 3719.

6- إنّماالسّعيد من خاف العقاب فأمن، و رجا الثّواب فاحسن، و اشتاق إلى الجنّة فادّلج3906. خوشبخت 1- نيكبخت كسى است كه خوار شمارد آنچه را كه نداشته باشد.

2- نيكبخت كسىاست كه از عقاب بترسد، پس ايمان آورد، و اميد ثواب داشته سپس نيكويى كند.

3- براستى كهنيكبخت‏ترين مردم كسى است كه نفس او خواهش و طلب فرمانبردارى خدا كند.

4- نيكبخت كسىاست كه اطاعت و فرمانبردارى را خالص گرداند.

5- اگر دوستدارى كه به آنچه مى‏دانى نيكبخت‏ترين مردم باشى پس عمل كن.

6- جز ايننيست، سعيد كسى است كه از عقاب خدا بترسد پس ايمن گردد و اميد پاداش داشته باشد پسنيكويى كند و مشتاق بهشت شود، سر شب به راه افتد و يا شبگير كند. (يعنى در طاعات وعبادات پيشى گرفته در آخر شب براى اداء نماز شب برخيزد).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 656

السعي و الإسراع و الطلب

1- التّشمّرللجدّ من سعادة الجدّ 2194.

2- أطلب تجد2258.

3- عليكبالسّعي و ليس عليك بالنّجح 6148.

4- لن يضيع منسعيك ما أصلحك و أكسبك الأجر 7434.

5- من أسرعالمسير أدرك المقيل 7954.

6- من حسنتمساعيه طابت مراعيه 8309.

7- اسعوا فيفكاك رقابكم قبل أن تغلق رهائنها 2518. كوشش 1- دامن به كمر زدن براى كوشش ازنيكويى بخت است.

2- سعى و طلبنما تا بيابى.

3- بر تو بادبه كوشيدن در كار و بر تو نيست پيروزى يافتن. (يعنى وظيفه كوشيدن است چه آدمى بههدف برسد يا نرسد).

4- هرگز از سعىو كوشش تو ضايع نگردد آنچه تو را به صلاح آورده و كسب اجر و پاداش براى تو نمودهاست.

5- كسى كه درمسير خود سرعت به كار برد (و در طاعات و عبادات سعى نمايد) به خواب راحت (واستراحت در آخرت) خواهد رسيد.

6- هر كه سعى وكوششهايش نيكو باشد جايگاه زندگانى (و منازل بهشتى) او نيكو خواهد بود.

7- در آزادكردن گردنهاى خود كوشا باشيد پيش از آنكه گروهاى آنها بسته شود.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 657

8- من أسرع إلىالنّاس بما يكرهون قالوا فيه ما لا يعلمون 8839.

9- ربّ ساعفيما يضرّه 5288.

10- ربّ ساهرلراقد 5271.

11- ربّ ساعلقاعد 5270.

السّفر

1- السّفر أحدالعذابين 1625. 8- هر كه بسوى مردم نسبت به آنچه كراهت دارند (مانند خبرهاىوحشت‏زا و شايعه‏هاى ناخوش) شتاب نمايد، مردم در باره او آنچه نمى‏دانند (و از راهشايعه پراكنى و خبرهاى هولناك استنباط كنند) خواهند گفت.

9- بسا سعىكننده‏اى كه تلاش او در چيزيست كه او را زيان رساند. (بنا بر اين بايد در كارانديشه و تفكر كرد).

10- بسا بيدار(و تلاشگرى) كه براى خوابيده تلاش مى‏كند (و روزى او به وسيله چنين كسى است).

11- بسا كوشائىكه (تلاشش) براى قاعد است (يعنى گاهى اوقات براى شخص نشسته خداوند كسى را مأمورسازد كه براى او تلاش كند و روزى به او برساند).

سفر 1- سفر يكى از دو عذاب است. (در روايات وارد شده «السّفرقطعة من السقر» سفر پاره‏اى است از جهنّم بنا بر اين ممكن است مراد از دو عذابعذاب دوزخ و عذاب سفر باشد).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 658

السفير

1- كذب السّفيريولّد الفساد، و يفوّت المراد و يبطل الحزم، و ينقض العزم 7259.

سفك الدّماء

1- سفك الدّماءبغير حقّها يدعوا إلى حلول النّقمة و زوال النّعمة 5628.

سفن النّجاة

1- شقّوا أمواجالفتن بسفن النّجاة 5778.

السّفه

1- إيّاك والسّفه فإنّه يوحش الرّفاق 2655. نماينده 1- دروغ گفتن سفير (فرستاده شخص بزرگى)توليد فساد نموده، و مقصود را از دست داده، و دور انديشى را باطل ساخته و نقض عزممى‏نمايد.

خونريزى 1- ريختن خونهاى بناحق (اجتماع را) به فرود آمدنعقوبت و زوال نعمت دعوت نموده و مى‏كشاند.

كشتى‏هاى نجات 1- امواج فتنه‏ها را به كشتى‏هاى رستگارى (مذهبحق يا تقوا يا ائمه هدى- عليهم السلام- ) بشكافيد (و خود را به ساحل نجاترسانيد).

ابلهى 1- بر تو باد به دورى از كسى كه بردبار نيست، زيرا كهاو رفيقان را مى‏رماند.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 659

2- السّفه خرق63.

3- السّفهجريرة 144.

4- السّفهمفتاح السّباب 313.

5- السّفه يجلبالشّرّ 834.

6- دع السّفهفإنّه يزري بالمرء و يشينه 5135.

7- سلاح الجهلالسّفه 5552.

8- كفى بالسّفهعارا 7027.

9- كثرة السّفهتوجب الشّنآن و تجلب البغضاء 7127.

10- ليس السّفهكالحلم 7476. 2- سفاهت و كمى بردبارى حماقت و ابلهى است.

3- نادانى ياكمى بردبارى گناه يا جنايت است.

4- نادانى و يادرشتى و كمى بردبارى كليد ناسزا گفتن است.

5- نادانى و ياكم خردى بدى را جلب مى‏نمايد.

6- سبكى وسفاهت را واگذار، زيرا كه آن مرد را خوار كرده و آن را عيبناك مى‏سازد.

7- سلاح و آلاتجنگى نادانى سبكى عقل يا بى‏خردى و كمى بردبارى است.

8- براىبى‏حلمى و نادانى كفايت مى‏كند عيب و ننگ و عار.

9- بسيارىنادانى و يا كمى بردبارى موجب دشمنى گشته و عداوت‏آور است.

10- سفه(نادانى و يا بى‏حلمى) مانند بردبارى نيست. (يعنى بايد كوشيد صفت بردبارى را تحصيلكرد).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 660

السّفيه و السفهاء

1- أعيى مايكون الحكيم إذا خاطب سفيها 3194.

2- أسفهالسّفهاء المتبجّح بفحش الكلام 3199.

3- من داخلالسّفهاء حقّر 7875.

4- من عذلسفيها فقد عرّض للسّبّ نفسه 9170.

5- ترك جوابالسّفيه أبلغ جوابه 4498.

6- لا يعرفالسّفيه حقّ الحليم 10736.

7- لا يقوّمالسّفيه إلّا مرّ الكلام 10817.

8- مقارنةالسّفهاء تفسد الخلق 97072. ابله 1- عاجزترين حالات حكيم وقتى است كه با نادان (وكم عقل) سخن گويد.

2- نادان‏تريننادانها و يا كم عقل‏ترين كم عقلان كسى است كه به سخن فحش شاداب است.

3- هر كه درميان كم عقلان داخل شود تحقير شود. (و مردم او را كوچك به حساب آرند).

4- هر كه (كمعقل و يا) نادانى را ملامت كند در حقيقت نفس خود را در معرض سبّ و دشنام در آوردهاست.

5- ترك جواب كمعقل رساتر جواب اوست، چون قابليت جواب را ندارد.

6- سفيه (كمعقل و كم حلم و نادان) حق بردبار را نمى‏شناسد.

7- راستنمى‏گرداند سفيه را مگر تلخى سخن (يعنى زبان خوش او را راست نگرداند).

8- نزديكى (وهمنشينى) با سبك عقلان خلق و خوى را فاسد مى‏نمايد.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 661

الأسقام

1- من صحّةالأجسام تولّد الأسقام 9269.

2- لا رزيّةأعظم من دوام سقم الجسد 10726.

3- ليس للأجسامنجاة من الأسقام 7459.

السكينة و الوقار

1- الوقار حليةالعقل 270.

2- الوقار ينجد(نتيجة) الحلم 300.

3- السّكينةعنوان العقل 785.

4- الوقاربرهان النّبل 786. بيماريها 1- از تندرستى و صحت جسم‏هاست زائيده شدن بيماريها(چون وقتى انسان بر صحت بدن خود اعتماد كرد هر چه بتواند و هر چه پيش آيد مى‏خورد،ملاحظه تبعات بعدى را نمى‏كند).

2- مصيبتىبزرگتر از دائمى بودن بيمارى بدن نيست.

3- براى بدنهانجاتى از بيماريها نيست.

وقار، سنگينى 1- تمكين و وقار زينت عقل است.

2- تأنى و وقاررتبه حلم را بلند مى‏گرداند (و يا ثمره و نتيجه بردبارى است).

3- آرامى نشانهخرد است.

4- آهستگى وسنگينى دليل نجابت و زيركى است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 662

5- إن توقّرتأكرمت 3755.

6- بالوقارتكثر الهيبة 4184.

7- عليكبالسّكينة فإنّها أفضل زينة 6088.

8- كن فيالملاء و قورا، و كن في الخلاء ذكورا 7145.

9- لتكن شيمتكالوقار فمن كثر خرقه استرذل 7397.

10- من توقّروقّر 7666.

11- من كثروقاره، كثرت جلالته 8385.

12- ملازمةالوقار تؤمن دناءة الطّيش 9800.

13- نعمالشّيمة السّكينة 9886.

14- نعمالشّيمة الوقار 9908. 5- اگر با وقار باشى اكرام گردى و بزرگ شوى.

6- به سبب وقارهيبت زياد مى‏شود.

7- بر تو بادبه آرامش زيرا كه آن برترين زينت است.

8- در ميانمردم بسيار با وقار و در خلوت بسيار ياد كننده (خدا) باش.

9- بايد شيوه وخوى تو سنگينى باشد، پس كسى كه درشتى كردن او بسيار باشد زبون به حساب آيد.

10- كسى كه بهدنبال وقار و سنگينى رود احترام شود.

11- هر كه وقاراو بسيار باشد بزرگى او بسيار گردد.

12- ملازمتسنگينى (و از آن جدا نشدن) از پستى سبكى و از جابر آمدن ايمن مى‏سازد.

13- خوب شيوه وخصلتى است سكينه و وقار.

14- خوب خصلتىاست سنگينى و از جا بر نيامدن.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 663

15- وقارالرّجل يزينه، و خرقه يشينه 10068.

16- وقارالشّيب (الرّجل) نور و زينة 10076.

17- وقارالشّيب أحبّ إليّ من نضارة الشّباب 10099.

السّلف

1- ربّ سلف(سلب) عاد خلفا 5299.

السلام و التحيّة

1- أبخل النّاسمن بخل بالسّلام 3200.

2- بذلالتّحيّة من حسن الأخلاق و السّجيّة 4444. 15- سنگينى مرد (آدمى) او را زينتداده، و بدخويى و درشتى او او را عيبناك سازد.

16- وقار وسنگينى پيرى (يا مرد) نور و زينت است.

17- وقار پيرىبه سوى من از خرّمى جوانى محبوبتر است. (چون آن از خواهشها جلوگيرى كرده و اينهوسها را بر مى‏انگيزاند).

پيش فرستاده شده 1- چه بسا ربوده شده و يا پيش فرستاده شده‏اىكه به جايش برگردد، (پس نبايد از انفاق و يا از دست رفتن مال كوتاهى نمود، و ياناراحت شد).

سلام 1- بخيلترين مردم كسى است كه به سلام بخل كند، و سلامنكند.

2- بذل سلام ويا احسان از حسن اخلاق و خوش رفتارى است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 664

السّلم و المسالمة

1- السّلم ثمرةالحلم 901.

2- السّلم علّةالسّلامة و علامة الاستقامة 1335.

3- سالم النّاستسلم، و اعمل للآخرة تغنم 5605.

4- من سالمالنّاس كثر أصدقائه و قلّ أعدائه 8076.

5- من سالمالنّاس سترت عيوبه 8294.

6- من سالمالنّاس ربح السّلامة 8732.

7- من رضي منالنّاس بالمسالمة سلم من غوائلهم 8862.

8- وجدتالمسالمة ما لم يكن وهن في الإسلام أنجع من القتال 10138. آشتى 1- آشتى ميوهبردباريست.

2- آشتى (ونزاع و جدال نكردن) سبب سلامتى و نشانه راه راست رفتن است.

3- با مردمآشتى كن تا سالم مانى، و براى آخرت عمل نما تا بهره‏مند گردى.

4- هر كه بامردم آشتى كند دوستانش بسيار و دشمنان او كم خواهد بود.

5- هر كه بامردم آشتى كند عيبهاى او پوشيده شود.

6- هر كه بامردم آشتى نمايد سلامتى (از ضرر و گناه) را نفع برد.

7- هر كه ازمردم به وسيله آشتى و صلح راضى باشد از غائله و مصيبت‏هاى آنان سالم ماند.

8- من آشتى رايافته‏ام (و آن را بر قتال اختيار كرده‏ام) مادامى كه سستى در اسلام سودمندتر ازجنگ نباشد. (اما در چنين وقتى قتال مقدم است).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 665

9- لا عاقبةأسلم من عواقب السّلم 10669.

الإسلام

1- الإسلام هوالتّسليم، و التّسليم هو اليقين، و اليقين هو التّصديق، و التّصديق هو الإقرار، والإقرار هو الأداء، و الأداء هو العمل 1935.

2- إنّ للإسلامغاية فانتهوا إلى غايته، و اخرجوا إلى اللّه ممّا افترض عليكم من حقوقه 3524.

3- الإسلامأبلج المناهج 456.

4- و قال- عليه السّلام- في ذكر الإسلام: تبصرة لمن عزم، و آية لمن توسّم، و عبرة لمناتّعظ، و نجاة لمن صدّق 4552. 9- عاقبتى سالم‏تر از عاقبت‏هاى آشتى نيست.

اسلام 1- اسلام و مسلمانى همان تسليم و زير بار رفتن است وتسليم همان يقين است و يقين اعتقاد به صدق و حقيقت است، و تصديق اقرار و اعترافاست، و اقرار اداء، و اداء عمل و انجام طاعات و عبادات است.

2- براستى كهبراى اسلام پايان و يا غرض و علّت غائى است پس به غايت آن برسيد (كه همان دخولبهشت و خوشنودى خداى عز و جل است) و از عهده آنچه بر شما خداوند از حقوق خود واجبفرموده بيرون آئيد.

3- اسلامروشنترين راه‏هاست.

4- آن بزرگواردر ذكر اسلام و معرفى آن فرموده: براى كسى كه از روى جدّ قصد آن كند بينائى، وبراى كسى كه او را فراستى باشد علامت و نشانه حقانيّت و جامعيت، و براى فردى كهپند گيرد عبرت است، (كه چگونه با امّى بودن پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ونبود امكانات با آن همه دشمن داخلى و خارجى و تنهائى و نبود استعداد

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 666

5- زينةالإسلام إعمال الإحسان 5502.

6- شرع اللّهلكم الإسلام، فسهّل شرايعه، و أعزّ أركانه على من حاربه 5780.

7- ظاهرالإسلام مشرق، و باطنه مونق 6069.

8- غايةالإسلام التّسليم 6349.

9- و الإسلامأمانا من المخاوف 6608.

10- ملاكالإسلام صدق اللّسان 9727.

11- لا معقلأمنع من الإسلام 10665. و نارسائيهاى فراوان اسلام رواج پيدا كرده است) و از براىكسى كه تصديق كند و يا راست باشد و براستى ايمان آورد رستگارى خواهد بود.

5- زينت اسلامبه كار بردن احسان است.

6- خداوند براىشما اسلام را راه قرار داده، پس احكامش را آسان قرار داده، و اركان آن را بر كسىكه به آن بجنگد قوى و غالب گردانيده است.

7- ظاهر اسلامدرخشنده (چون جان و مال محفوظ بوده و احكامش جالب و جاذب) و باطن آن خوش آيند است.(چون نيكبختى دنيا و آخرت را در بر دارد).

8- غرض و هدفاز اسلام تسليم و منقاد بودن است.

9- (از فرازهاىحكمت 244 نهج البلاغه است) و اسلام را به جهت ايمنى از مخاوف (و ترسها يا ترسيدهشده‏ها در دنيا مانند قتل و اسارت و مخلد بودن در دوزخ واجب كرده است و در نهجالبلاغه به جاى اسلام، سلام را ذكر كرده يعنى سلام با جواب سلام را فرض كرده بهجهت ايمنى از ترس از دشمنى و كينه‏ها).

10- ملاك اسلام(و مسلمانى) راستى زبان است.

11- پناهىمحكمتر از اسلام نيست.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 667

12- يحتاجالإسلام إلى الإيمان 11018.

13- أسلم تسلم2220.

المسلمون

1- أفضلالمسلمين إسلاما من كان همّه لأخراه، و اعتدل خوفه و رجاه 3277.

2- إنّالمسلمين (المؤمنين) مستكينون 3415.

3- من أسلم سلم7641.

4- هدي من حسنإسلامه 10014. 12- اسلام نيازمند به ايمان است. (يعنى با اقرار به شهادتين اقراربه ائمه اطهار نيز لازم است).

13- اسلام آورتا سلامت باشى. (از كشته شدن و غير آن).

مسلمانها 1- افزونترين مسلمانان از نظر اسلام كسى است كه قصدو همّ آن براى آخرت بوده، و ترس و اميد او برابر باشد. (كه اين معنى از دستوراتاسلام است، كه انسان خوف و اميدش نسبت به خدا بايد مانند دو بال پرنده باشد، كههيچ يك بر ديگرى نچربد، هر چه گنهكار باشد نبايد اميدش قطع شود، و هر چه اطاعتكرده باشد نبايد ترسش از خدا كم گردد).

2- براستى كهمسلمانان مؤمن فروتنى كنندگانند.

3- كسى كهاسلام آورد (از عقوبت دنيوى و اخروى) سالم ماند.

4- هدايت يافتهكسى كه اسلام (و مسلمانى) او نيكو باشد.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 668

المسالمة مع اللّه والتسليم و الانقياد

1- التّسليم أنلا تتّهم 1164.

2- إن أسلمتنفسك للّه سلمت نفسك 3735.

3- سنّةالأبرار حسن الاستسلام 5564.

4- سالم اللّهتسلم أخراك 5603.

5- سلّموا لأمراللّه، و لأمر وليّه، فإنّكم لن تضلّوا مع التّسليم 5606.

6- غايةالتّسليم الفوز بدار النّعيم 6350.

7- في التّسليمإيمان 6483.

8- هدي من سلّممقادته إلى اللّه و رسوله و وليّ أمره 10016. تسليم امر خدا 1- تسليم و منقادبودن آنست كه (خدا را سر موئى به ظلم و بى‏عدالتى و...) متّهم نسازى.

2- اگر نفس خودرا تسليم فرمان خدا كنى نفست سالم ماند.

3- طريقهنيكوكاران نيكويى اطاعت و انقياد است.

4- با خدا آشتىنما (يعنى فرمانبردار او باش) تا آخرت تو سالم ماند.

5- تسليم امرخدا و تسليم امر ولى او باشيد، زيرا كه با تسليم هرگز گمراه نخواهيد شد.

6- غرض و عاقبتتسليم و منقاد بودن پيروزى يافتن بسراى نعمت (بهشت) است.

7- در تسليم (وراضى بودن به قضاء و قدر الهى) ايمان است.

8- هدايت يافتهكسى كه مهار و كشش خود را به سوى خدا و رسول و ولىّ امر او (امامى كه خداوند او رامتولى امور خلق نموده است) تسليم نموده (تا هر جا كه‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 669

9- لا إيمانأفضل من الاستسلام 10664.

10- إنّك إنسالمت اللّه سلمت و فزت 3796.

11- أصل الإيمانحسن التّسليم لأمر اللّه 3087.

12- من سالماللّه سلم 7878.

13- من سالماللّه سلّمه و من حارب اللّه حربه 8979.

السّلامة

1- من طلبالسّلامة لزم الاستقامة 8041.

2- من أرادالسّلامة فعليه بالقصد 8098.

3- من رغب فيالسّلامة ألزم نفسه الاستقامة 8497. خواهند ببرند).

9- ايمانىافزونتر از اطاعت و انقياد نيست.

10- براستى كهتو اگر با خدا آشتى باشى سالم مانده و پيروزى يابى.

11- ريشه ايماننيكويى تسليم امر خداست.

12- هر كه باخدا آشتى كند سالم خواهد ماند.

13- هر كه باخدا آشتى نمايد خداوند او را سلامت دارد و كسى كه با خدا بجنگد خداوند با او درستيز شود.

سلامت 1- هر كه طلب سلامتى كند ملازم با استقامت باشد. (يعنىهرگز از آن جدا نشود).

2- هر كه طالبسلامتى است پس بر اوست ميانه روى لازم.

3- هر كه درسلامت (نفس خود) راغب باشد نفسش را بر استقامت ملزم سازد.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 670

4- من أحبّالسّلامة فليؤثر الفقر، و من أحبّ الرّاحة فليؤثر الزّهد في الدّنيا 8947.

5- من كان فيهثلاث سلمت له الدّنيا و الآخرة: يأمر بالمعروف و يأتمر به، و ينهى عن المنكر وينتهي عنه و يحافظ على حدود اللّه جلّ و علا 9076.

6- لا وقايةأمنع من السّلامة 10555.

7- لا لباسأجمل من السّلامة 10635.

8- ربّ سالمبعد النّدامة 5379.

المستسلم

1- كلّ مستسلمموقّى 6835. 4- هر كه سلامتى (در دنيا و آخرت) را دوست دارد بايد فقر را بر گزيندو كسى كه راحتى را دوست دارد بايد بى‏رغبتى نسبت به دنيا را اختيار نمايد.

5- هر كه در اوسه چيز باشد دنيا و آخرت او سالم ماند: امر به معروف كند و خود به آن امر پذير شود(و به آن عمل نمايد) و نهى از منكر كند و خود از آن باز ايستد (و آن را ترك نمايد)و بر حدود (حدهايى كه براى بعض گناهان معيّن شده و يا مطلق احكام و دستورات) خداىبزرگ و بلند مرتبه محافظت نمايد (و مراعات آن كرده از افراط و تفريط بپرهيزد).

6- نيست هيچنگهدارى (كه خدا از كسى كند) بلند مرتبه‏تر از سلامتى. (يعنى سلامتى از بلاها وگناهان از هر نعمتى برتر خواهد بود).

7- نيست لباسىزيباتر از سلامتى (چه از گناهان و عيبها و چه از دردها و بلاها).

8- بسا سالمىكه بعد از پشيمانى است.

مطيع 1- هر فرمانبرنده و منقادى نگه داشته شده است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 671

2- من استسلمسلم 7673.

3- من استسلمإلى اللّه استظهر 7804.

4- من سلّمأمره إلى اللّه استظهر 8308.

5- المستسلمموقّى 159.

السلوّ و النسيان

1- السّلوّحاصد الشّوق 955.

2- من سلا عنالمسلوب كأن لم يسلب 8189.

التسلية و التّهنية

1- و عزّى- عليه السّلام- رجلا مات له ولد و رزق له ولد فقال: عظّم اللّه أجرك فيما أباد، وبارك لك فيما أفاد 6337. 2- هر كه مطيع و منقاد گردد سالم مى‏ماند.

3- هر كه منقادخدا گردد قوى پشت گردد.

4- هر كه كارخود را تسليم خدا كند قوى پشت گردد.

5- انقيادكننده (در برابر خدا از مهالك) نگه داشته شده است.

فراموشى 1- فراموشى (خداى عزّ و جل) درو كننده اشتياق است.

2- هر كه مالبه زور گرفته شده را فراموش نمايد (و آن را كأن لم يكن به حساب آورد) گويا بردهنشده است. (يعنى دل او متلاطم نمى‏باشد).

تسليت و مباركباد 1- حضرت به مردى كه فرزندش مرده بود و بهفرزند ديگرى روزى داده شده بود تسليت گفته و فرمود: خداوند مزد تو را در آنچه هلاككرده بزرگ گردانده، و در آنچه

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 672

السّمت

1- نعمالدّلالة حسن السّمت 9897.

السّمع و البصر

1- جعل اللّهسبحانه لكم أسماعا لتعي ما عناها، و أبصارا لتجلو من عشاها 4764.

الاستماع و السامع والمستمع

1- رحم اللّهعبدا سمع حكما فوعى، و دعي إلى رشاد فدنى، و أخذ به تو بخشيده بركت دهد.

خوش سيما 1- خوب راهنمايى است (براى كشف خوبى او) نيكوئى سيماو خوش صورتى.

شنوائى و بينائى 1- خداوند سبحان براى شما گوشهائى قرار دادكه نگه دارد آنچه را كه مهم باشد آن را، و چشمهائى را تا اين كه از كورى آن جلاداده شوند (يعنى خداوند اين دو نعمت بزرگ شنوائى و بينائى ظاهرى و باطنى را براىانسان قرار داد تا بتواند با اين دو وسيله بزرگ به سعادت عظيم الهى برسد و معارف وكمالات را در حدّ اعلا به دست آورد).

گوش دادن 1- خداوند رحمت كند بنده‏اى را كه حكمى را بشنود پسنگه دارد (براى عمل و يا براى عمل و نقل براى ديگران) و به راه حقى خوانده شود پسنزديك گردد و راه فرار

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 673

بحجزة هاد فنجا 5213.

2- لا يؤتىالعلم الّا من سوء فهم السّامع 10559.

3- اسمع تعلم،و اصمت تسلم 2299.

4- من أحسنالاستماع تعجّل الانتفاع 9243.

5- لا تطمع فيكلّ ما تسمع، فكفى بذلك غرّة (خرقا) 10194.

6- عوّد أذنكحسن الاستماع، و لا تصغ إلى ما لا يزيد في صلاحك استماعه، فإنّ ذلك يصدئ القلوب ويوجب المذامّ 6234.

7- السّامعشريك القائل 518. را پيشه خود نسازد، و به دامن رهنما متمسك شده چنگ زند پس نجاتيابد.

2- آمدهنمى‏شود علم (يعنى آفتى به آن نخواهد رسيد) مگر از بدى فهم شنونده (كه آن سبب غلطفهميدن يا نفهميدن شود و ممكن است چنين معنى شود: علم به دست نيايد مگر از راه بدىفهم شنونده كه وقتى دير فهميد در مطالعه و كاوش مى‏كوشد تا آن را به دست آورد ولذا افراد كم حافظه بسيار ديده شده كه از علماء بزرگ گرديده‏اند).

3- بشنو تايادگيرى، و خاموش باش تا سالم مانى.

4- هر كه نيكوكند استماع را (و به مواعظ و نصائح و حكمت گوش فرا دهد) در سود بردن شتاب نمودهاست.

5- در هر چهمى‏شنوى طمع مكن (كه به دنبال آن حركت كنى و ترتيب اثر بخشى) كه براى غفلت ايناندازه كفايت مى‏كند.

6- گوش خود رابه نيكوئى شنيدن عادت ده، و به چيزى كه استماع آن در صلاح تو چيزى زياد نمى‏نمايدگوش فرا مدار، زيرا كه آن دلها را تيره و زنگار ساخته، و نكوهش را واجب مى‏سازد.

7- شنونده (چهدر موضوعات عبادى و يا معصيتى) شريك گوينده است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 674

السّنّة الصالحة

1- لا تنقضسنّة صالحة عمل بها، و اجتمعت الألفة لها، و صلحت الرّعيّة عليها 10377.

الإسائة

1- إيّاك والإساءة، فإنّها خلق اللّئام، و إنّ المسي‏ء لمتردّ في جهنّم بإساءته 2666.

2- إنّك إنأسأت فنفسك تمتهن، و إيّاها تغبن 3809.

3- ضادّواالإسائة بالإحسان 5924.

4- من شكر علىالإسائة سخر به 8321.

5- من أساء إلىرعيّته سرّ حسّاده 8328. روش شايسته 1- (از فرازهاى نامه 53 نهج البلاغه است بهمالك اشتر با مختصر تفاوتى) هرگز مشكن طريقه شايسته‏اى را كه به آن عمل شده، وبراى آن الفت جمع شده (و مردم به آن الفت گرفته‏اند) و رعيت بر آن به صلاح باشد.

بدى كردن 1- بر تو باد به دورى از بدى كردن، زيرا كه آن خوىفرو مايگان بوده، و براستى كه بدكار به سبب بديش در دوزخ افتاده است.

2- براستى كهتو اگر بدى كنى نفس خود را خوار ساخته، و آن را مغبون نموده و زيان رساندى.

3- بدى كردن رابا احسان نمودن مخالفت كنيد.

4- هر كه بربدى شكر شود (و در برابر آن تشويق گردد) مسخره شود.

5- هر كه بهرعيت خود بدى كند حسد برندگان خود را خوشحال نموده‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 675

6- من أساءاجتلب سوء الجزاء 8363.

7- من عاملالنّاس بالإساءة كافؤوه بها 8653.

8- من جرى فيميدان إساءته كبا في جريه 8720.

9- لا تسئ إلىمن أحسن إليك، فمن أساء إلى من أحسن إليه منع الإحسان 10401.

10- من أساءإلى أهله لم يتّصل به تأميل 8134.

التسويف

1- كم من مسوّفبالعمل حتّى هجم عليه الأجل 6954.

2- مسوّف نفسهبالتّوبة من هجوم الأجل على أعظم الخطر 9876. است.

6- هر كه بدكند بدى پاداش را جلب كند.

7- هر كه بامردم به بدى معامله كند مردم او را به آن تلافى كنند.

8- هر كه درميدان بدى خويش روان شود در اقدامش به بد كردارى برو در افتد.

9- بسوى كسى كهبه تو احسان كرده بدى مكن، زيرا هر كه به كسى كه به او احسان كند بدى نمايد ازاحسان منع شود.

10- هر كه بهاهل خود بدى نمايد به او اميدى پيوسته نشود. (يعنى از او اميد احسانى نسبت بهديگران نمى‏باشد).

عقب انداختن كار 1- بسا تأخير اندازنده عمل تا آنكه ناگهان براو اجل وارد شود.

2- تأخيراندازه نفس خود به توبه از جهت ناگاه رسيدن اجل بر بزرگترين خطر است (بنا بر اينبر گنهكار لازم است هر چه زودتر اقدام به توبه كند).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 676

3- لا دينلمسوّف بتوبته 10660.

السّيّد و السّؤدد

1- السّيّدمحسود، و الجواد محبوب مودود 1763.

2- السّيّد منتحمّل أثقال إخوانه، و أحسن مجاورة جيرانه 2002.

3- السّيّد منلا يصانع، و لا يخادع، و لا تغرّه المطامع 2101.

4- السّيّد منتحمّل المؤنة، و جاد بالمعونة 1504.

5- تمامالسّؤدد ابتداء الصّنايع 4481.

6- سادة النّاسفي الدّنيا الأسخياء، و في الآخرة الأتقياء 5602. 3- دينى از براى پس اندازندهتوبه خود نيست.

آقا و آقائى 1- بزرگ و مهتر رشك برده شده، و بخشنده محبوبدوست داشته شده است.

2- آقا كسى استكه متحمل شود سنگينى برادران خود را، و با همسايگان خود نيكو مجاورت كند.

3- بزرگ و مهتركسى است كه مداهنه، و مدارا نكند، و مردم را فريب نداده، و طمعها او را نفريبد.

4- آقا و مهتركسى است كه مخارج مردم را متحمل شده و بار را از دوش آنان بردارد (و به آنچه يارىمردم در آن باشد از پول و غيره بخشش كند).

5- تمامى آقائىو بزرگى ابتداء كردن بخششهاست (نه آنكه اول از او درخواست حاجت كنند يا قبلا به اواحسانى شده باشد).

6- بزرگان ومهتران مردم در دنيا سخاوتمندان، و در آخرت خويشتن دارانند.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 677

7- فضيلةالسّادة حسن العبادة 6559.

8- فعلالمعروف، و إغاثة الملهوف، و إقراء الضّيوف آلة السّيادة 6585.

9- لم يسد منافتقر إخوانه إلى غيره 7534.

10- من السّؤددالصّبر، لاستماع شكوى الملهوف 9443.

11- ما أكملالسّيادة من لم يسمح 9581.

12- ما ساد مناحتاج إخوانه إلى غيره 9595.

13- لا شرفكالسّؤدد 10479.

14- لا سؤدد معانتقام 10518. 7- افزونى بزرگان نيكوئى عبادت است. (يعنى از اين راه است نه ازراه دنيا) 8- احسان نمودن، و به فرياد رسيدن ستمديده بيچاره، و دعوت مهمانان آلتو ابزار بزرگى و سيادت است.

9- آقا نيستكسى كه برادرانش به غير او محتاج گرديده‏اند (يعنى به آنان رسيدگى نكرده تا بهديگران محتاج شده‏اند).

10- از آقائى وسيادت است صبر كردن از براى استماع شكايت ستمديده فرياد خواه (كه پس از آن درحوائج آن بكوشد).

11- آقائى وسيادت را كامل نگردانيده كسى كه جود و بخشش ننموده است.

12- آقا نيست ومهترى ننموده كسى كه برادرانش بسوى غير او محتاج شوند.

13- هيچ شرفىمانند بزرگى و آقائى نيست (كه آدمى بتواند به ديگرى خدمت كند).

14- هيچ بزرگىو آقائى با انتقام نيست (يعنى كسى كه انتقام كشد آقا و مهتر نخواهد بود).

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 678

15- لا سؤددلسيّ‏ء الخلق 10597.

16- لا يسود منلا يحتمل إخوانه 10754.

17- لا سيادةلمن لا سخاء له 10786.

18- لا يكملالسّؤدد إلّا بتحمّل الأثقال و إسداء الصّنايع 10814.

الأسواق

1- إيّاك ومقاعد الأسواق، فإنّها معارض الفتن، و محاضر الشيطان 2699.

2- مجالسالأسواق محاضر الشّيطان 9814. 15- بزرگى و آقائى براى بد اخلاق نيست.

16- آقا و بزرگنيست كسى كه متحمل (مؤنات) برادرانش نشود.

17- بزرگى نيستبراى كسى كه سخاوتى براى او نيست.

18- بزرگى وسرورى كامل نخواهد گرديد مگر به تحمّل سنگينى‏ها (و اخراجات و ديون مردم) و احسانكردن احسانها.

بازارها 1- بر تو باد به دورى از نشستن‏گاه بازارها، زيرا كهآن جاى فتنه‏ها و محل حضور شيطان است، (مذمّت از بازار براى اين است كه كم اتفاقافتاده قسم‏هاى دروغ، و معامله‏هاى باطل در آن واقع نشده باشد، به علاوه مركز رفتو آمد زنهاى هرزه، و افراد فاسق و فاجر، و دنيا پرستان، و حريصان به دنيا خواهدبود، و به همين جهت در مثل است: «السّوق محلّ الفسوق» بازار جايگاه گناه است و درخبر است: «الأسواق مواطن إبليس و جنده» شرح ابن أبى الحديد، ج 18 49.

بازارها محل توطن ابليس و لشكر او مى‏باشد).

2- جاى نشستندر بازارها جايگاه حضور شيطان است.

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 679

السّهر

1- السّهر أحدالحياتين 1684.

2- السّهر روضةالمشتاقين 666.

3- سهر اللّيلشعار المتّقين، و شيمة المشتاقين 5611.

4- سهر العيونبذكر اللّه خلصان العارفين، و حلوان المقرّبين 5612.

5- سهر اللّيلفي طاعة اللّه ربيع الأولياء، و روضة السّعداء 5613.

6- سهر اللّيل(العيون) بذكر اللّه غنيمة الأولياء، و سجيّة الأتقياء 5614.

7- سهر العيونبذكر اللّه فرصة السّعداء، و نزهة الأولياء 5642.

8- أسهرواعيونكم، و ضمّروا بطونكم، و خذوا من أجسادكم تجودوا بها على أنفسكم 2497. بيدارىشب 1- بيدارى شب يكى از دو زندگى است (صورى و معنوى).

2- شب بيدارىباغ مشتاقان است.

3- بيدارى شبجامه زيرين افراد با تقوا، و خلق و خوى مشتاقان است.

4- بيدارىچشمها به ذكر خدا خالص بودن عارفان و شيرينى مقربان است.

5- بيدارى شبدر فرمانبردارى خدا بهار اولياء و بوستان نيك بختان است.

6- بيدارى شب(يا چشمها) به ياد خدا غنيمت دوستان و خوى خويشتن داران است.

7- بيدارىچشمها به ذكر خدا فرصت (نوبت و بهره و نصيب از آب مشترك را فرصت گويند) نيكبختان وسيرگاه دوستان مى‏باشد.

8- چشمهاى خودرا بيدار داشته، و شكمهايتان را لاغر (و يا به پشت‏

ــــــــــــــــــــــــــــ ص 680

9- أفضلالعبادة سهر العيون بذكر اللّه سبحانه 3149.

10- نعم عونالعبادة السّهر 9920.

التّسهّل

1- التّسهّليدرّ الأرزاق 803.

السيرة

1- أقبح السّيرالظّلم 2925.

2- بالسّيرةالعادلة يقهر المناوي 4267.

3- حسن السّيرةعنوان حسن السّريرة 4846.

4- حسن السّيرةجمال القدرة و حصن الإمرة 4847. بچسبانيد)، و از بدنهاى خود بگيريد، و به نفسهاىخود ببخشيد. (يعنى نفس را بايد قوى كرد بدن لاغر باشد مهمّ نيست).

9- افزونترينعبادت بيدارى چشمهاست در ياد خداى سبحان.