آسمانی خود چيزی جز يك رشته خيالات و آرزوها نمی‏دانستند و دنبال گمان و
وهم می‏رفتند .

حديث امام صادق ( ع ) درباره تقليد ممنوع

در ذيل اين آيه اين حديث است كه شخصی به حضرت صادق ( ع ) عرض می‏كند
كه عوام و بی‏سوادان يهود راهی نداشتند جز اينكه از علماء خود هر چه‏
می‏شنوند قبول كنند و پيروی نمايند . اگر تقصيری هست ، متوجه علماء يهود
است . چرا قرآن عوام الناس بيچاره را كه چيزی نمی‏دانستند و فقط از
علماء خود پيروی می‏كردند مذمت می‏كند ؟ چه فرقی بين عوام يهود و بين عوام‏
ما هست ؟ اگر تقليد و پيروی عوام از علماء مذموم است پس عوام ما نيز
كه از علماء ما پيروی می‏كنند بايد مورد ملامت و مذمت قرار گيرند . اگر
آنها نمی‏بايست قول علماء خود را بپذيرند اينها نيز نبايد بپذيرند .
حضرت فرمود : « بين عوامنا و علمائنا و بين عوام اليهود و علمائهم فرق‏
من جهة و تسوية من جهة : اما من حيث استووا فان الله قد ذم عوامنا
بتقليدهم علمائهم كما قد ذم عوامهم . و اما من حيث افترقوا فلا » . يعنی‏
عوام و علماء ما و عوام و علماء يهود از يك جهت فرق دارند و از يك‏
جهت مثل هم‏اند . از آن جهت كه مثل هم می‏باشند ، خداوند عوام را نيز به‏
آن نوع تقليد از علماء مذمت كرده و اما از آن جهت كه فرق دارند نه .
آن شخص عرض كرد : يا ابن رسول الله توضيح بدهيد . فرمود : عوام يهود
علماء خود را در عمل ديده بودند كه صريحا دروغ می‏گويند ، از رشوه پرهيز
ندارند ، احكام و قضاءها را به خاطر رودربايستی‏ها و رشوه‏ها تغيير

112