اينها استقلال می‏دهيد ! بلی اينها هستند امضاء كنندگان اعلاميه حقوق بشر و
. . .
قانون هم همينطور است ، آزادی چطور ؟ آزادی هم همينطور است ، تمام‏
مقدساتی كه اجتماع بشر دارد : عدالت ، مساوات ، آزادی ، انسانيت و
همدردی ، هرچه كه به فكر شما برسد ، تا پای دين در ميان نباشد حقيقت‏
پيدا نمی‏كند .
آلكسيس كارل می‏گويد : مغزها خيلی پيشرفته اما افسوس كه دلها هنوز
ضعيف است ، دل را فقط ايمان قوی می‏كند ، تمام مفاسد بشريت از اينست‏
كه مغزها نيرومند شده و دلها ضعيف و ناتوان باقی مانده‏اند ، آيا تمدن چه‏
می‏كند ، تمدن برای انسان ابزار می‏سازد ، ابزارهای خوب ، انصافا ابزارهای‏
خوب اختراع می‏كند ، اما آدمها را چطور ؟ چه چيز می‏تواند آدم‏ها را عوض‏
كند ؟ چه چيز می‏تواند به آدمها هدف‏های مقدس و عالی بدهد ؟ چه چيز است‏
كه می‏تواند ارزش‏های بشری را عوض كند ! كاری كند كه همدردی و صاحبدلی تا
بدان حد ارزش داشته باشد كه از صميم قلب بگويد :

دنيا نيرزد آنكه پريشان كنی دلی

زنهار بد مكن كه نكرده است عاقلی

انسانيت مساوی است با دين و ايمان ، و اگر دين و ايمان نباشد ،
انسانيتی نيست .

اشكالات

خوب ، ديگر عرايض خود را بايد خاتمه دهم

40