است : " « و لا تحسبن الذين قتلوا فی سبيل الله امواتا بل احياء عندربهم يرزقون 0 فرحين بما اتيهم الله من فضله و يستبشرون بالذين لم يلحقوابهم »" ( 1 ) . اين آيه صراحت دارد ، كه درباره شهدا میگويد : مباداتو چنان گمان كنی ( 2 ) كه اينها مردگانند ، بلكه زندگانند ، و مرزوقند والان شادمانند به آنچه كه خداوند به آنها داده است نه آنچه كه در آيندهمیخواهد بدهد و الان مستبشرند ، يعنی منتظر بشارتهايی هستند از ناحيهكسانی كه هنوز به آنها ملحق نشدهاند ، انتظار دارند كه كی بشارتی ازناحيه اينها برسد كه اينها هم به همين مقام سعادت خواهند رسيد . ايننشان میدهد كه قرآن بعد از مردن واقعا حياتی قائل است ، در صورتی كه شكیندارد كه ديگر اين جسد مرده است . قرآن نمیخواهد بگويد اينها كه اينجازير خاك هستند ، مثلا دهانشان را باز كردهاند و دارند در دهانشان شير وعسل میريزند ، نمیگويد در زير اين خاك ، [ میگويد ] آنها در نزدپروردگارشان ( عند ربهم ) مرزوق هستند . يا درباره صاحب آل ياسين [میگويد ] بعد از اينكه كشته شد يا مرد گفت : " « يا ليت قومی يعلمون 0بما غفر لی ربی و جعلنی من المكرمين » " ( 3 ) و امثال اينها كه آياتزياد بود و ديگر تكرار نمیكنم . كلام حضرت علی ( ع ) روايتی است كه چون مشتمل بر بعضی از آياتی است كه من نخوانده بودم ،برای شما عرض میكنم . در تفسير نعمانی روايتی به سند از اميرالمؤمنين (عليهالسلام ) ذكر كرده كه حضرت استدلال كرد به آيه قرآن و فرمود :« يقول الله تعالی : " يوم يأت لا تكلم نفس الا باذنه فمنهم شقی وسعيد ، فاما الذين شقوا ففی النار لهم فيها زفير و شهيق ، خالدين فيهامادامت السموات و الارض . . . ، و اما الذين سعدوا ففی الجنة خالدينفيها مادامت السموات و الارض الا ما شاء ربك »" ( 4 ) يعنی السمواتو الارض قبل يوم القيامة ، فاذا كانت القيامة بدلت السموات و الارض ».پاورقی : . 1 آل عمران / 169 و . 170 . 2 معلوم است مخاطب امت هستند ، پيغمبر چنان گمانی نمیكند ، همانطوری كه در قرآن خيلی اوقات خطابهايی به امت است كه مخاطب ظاهرش خودپيامبر است . . 3 يس / 26 و . 27 . 4 هود / 105 - . 108 |