جلوتر برود ، يعنی نه اينكه امثال ملاصدرا اينجا كه رسيدهاند كميت شخصشانلنگ بوده ، نه ، اينجا كه رسيدهاند علم قديم به شكلی بوده كه اجازهنمیداده است يك قدم جلوتر بروند ، ولی علم امروز در اينجا جلوی ما راباز كرده و همين راهی كه آقای مهندس رفتهاند با اتكاء علم امروز بسيارراه مفيدی است . در ميان قدمای ما فقط مرحوم آقا علی مدرس با اينكه درعصر قديم هم هست ( متعلق به زمان ناصرالدين شاه است ) و ظاهر هم ايناست كه توجه به علم جديد نداشته ولی در عين حال در اين زمينه حرفهايیزده كه بوی اين مطلب میآيد . چرا علم قديم اجازه نمیداده است ؟ آن روز هم عرض كردم و حالا تكرارمیكنم : در علم قديم اين حرفها نمیتوانسته مفهوم داشته باشد كه خورشيديك روزی پير شود و از بين برود ، ماه پير شود و از بين برود ، زمين ماساقط شود ، چون بر اساس فلكيات قديم بوده و افلاك يك حقايق ازلی و تاابد بودهاند و زمين هم يك موجودی بوده كه برای هميشه بايد در مركز عالمباقی بماند . خراب شدن عالم به طور كلی ، برای آنها نمیتوانسته از نظرعلمی مفهوم داشته باشد ، هر وقت میگفتند تعبدا میگفتند ولی از نظر علمینمی توانستند توجيه كنند . حالا كه قرآن میگويد : " « و الارض جميعا قبضته يوم القيامة و السمواتمطويات بيمينه »" ( 1 ) تصريح قرآن است : زمين در آن روز در قبضهخداست و آسمانها به دست قدرت الهی در هم پيچيده میشود ، اگر ما اينمرحله را هم توانستيم حل كنيم كه خود آقای مهندس در اين مرحله گامهایخيلی مؤثر و مفيدی برداشتهاند يعنی مرحلهای كه تمام عالم به سوی قيامتمیرود ، كه آن خواصی كه عرض كردم [ پديد میآيد ] كه نظامات عوض میشودو تغيير میكند و عالم میرود به سويی كه در آنجا انسانها ديگر پيری ندارند، فرسودگی ندارند ، مردن ندارند ، تكليف نمیتواند آنجا وجود داشته باشد، اجل و مهلت مقرر و از اين حرفها نمیتواند وجود داشته باشد ، وسوسهنمیتواند وجود داشته باشد و در آنجا حيات بر موت غلبه میكند يا بهتعبير ما در آنجا روح بر جسم غلبه میكند ، نظام جنبههای حكومت روح برجسم است نه جسم بر روح ، اگر ما اين مطلب را طی كنيم و برويم جلوتر ،يك قدم بسيار بزرگی را برداشتهايم . تنها آن [ توجيه كه معاد ، جسمانیاست ] نمیتواند م عاد قرآن را حل كند . پاورقی : . 1 زمر / . 67 |