18- فاضل مقداد سيورى حلى
(متوفى826 ه.ق)
گفتار استاد:
«فاضل مقداد،اهل سيور از قراء حله است.از شاگردان مبرز شهيد اول است.
كتاب معروف او در فقه كه چاپ شده و در دسترس است و از آن نقل مىشود،«كنز العرفان»است.اين كتاب آيات الاحكام است،يعنى در اين كتاب آن سلسلهاز آيات كريمه قرآن كه از آنها مسائل فقهيه استنباط مىشود و در فقه مطرحمىگردد،تفسير شده و به سبك فقهى،با آنها استدلال شده است.از شيعه و سنىكتابهاى زيادى در آيات الاحكام نوشته شده است و كنز العرفان مقداد از بهترينآنهاست.فاضل مقداد در سال826 وفات يافته است.به اينترتيب او از علماىقرن نهم هجرى محسوب مىشود...» (1)
مكتب پربار فقهى شهيد اول،از بركت و رشد و بالندگى برخوردار مىباشد،ازآن رو كه نفحات رحمانى شهادت،به تمام آثار و مآثر او نيز وزيده است و همانند خودشهداى راه حق،آنها را نيزجاودان و پايدار ساخته است،جايى كه قرآن مىفرمايد:
«گمان مبر آنان كه در راه خدا كشته شدهاند،مردهاند،بلكه زندگان و برخورداران ازنعمتهاى الهى هستند.» (2) اين نسيم رحمت و شبنم نعمت و عنايت رحمانى بهشاگردان و پرورش يافتگان مكتب آن شهيد عالى مقام نيز تسرى كرده است.شاگردانبنام و فقهاى خدمتگزار و كتابهاى سودمند و نافع فقهى با الهام از حوزه درسى آن شهيدعاليقدر برخاستهاند كه مقداد بن عبد الله بن محمد بن حسين بن محمد سيورى حلىاسدى،يكى از آن نمونههاى برجسته برخاسته از اين مكتب مىباشد.او در تكميل وتنقيح مبانى فقهى استاد ارجمند خويش،به شرح و توضيح كتاب«القواعد»پرداخت وكتاب«فضل القواعد»را در شرح آن كتاب بزرگ،به رشته تحرير درآورد و شرحى نيزبر«الفيه»استاد نگاشت. (3) و كنز العرفان او كه هم اكنون نيز مورد استناد و بهرهگيرىفقهاى عظام مىباشد،از آثار ماندگار اوست كه بر اساس تفسير فقهى آيات الاحكامقرآن،استوار و تنظيم و تحرير گشته است.آن چنانكه در شرح كتاب«مختصر نافع»،محقق حلى كتاب«التنقيح الرائع»را نگاشت و كتاب نهج المسترشدين را نيز دراصولدين در سال 792 پايان برده است.
گفتار بزرگان در حق او:
فقهاء و دانشمندان اسلامى او را ستودهاند و همگان از او با تجليل و احترامخاصى ياد كردهاند:
1- گفتار صاحب رياض:
مرحوم ميرزا عبد الله افندى اصفهانى درباره او گويد:
«شيخ جمال الدين مقداد بن عبد الله...سيوى حلى اسدى،عالم فاضل محقق ومدقق توانا بوده است.شيخ يوسف الدين شغرابى از او روايت مىكند.او رساله«اربعين»دارد كه براى فرزندش عبد الله تاليف نموده است.من آنرا در شهر اردبيل باخط خود مقداد ديدهام كه اجازه خود را هم در آن نگاشته بود و تاريخ فراغت از تاليفآن،روز جمعه،11 جمادى الثانىسال 794 هجرى بوده است...» (4)
گفتار صاحب روضات:
مرحوم خوانسارى مىنويسد:«او عالم فاضل محقق مدققى است كه از استادشمحمد بن مكى عاملى،شهيد اول روايت مىكند و فراغت او از كتاب نهج المسترشديندر سال 792 بوده است.كتاب«التنقيح»او متينترين متن فقهى و وزينترين كتاب فقهاستدلالى است كه عالى و دانى،كامل و مبتدى مىتواند از آن بهره گيرد.در آن كتاب بهبرخى از اشتباهات ابن جوزى مشهور پرداخته است و به مناسبت«ايام بيض»كهابن جوزى گفته است،از آن نظر«ايام سفيد»گفته شده است كه شبهاى آن درخشاناست.اظهار داشته است اين يك اشتباه است، بلكه ايام و روزها همهاش سفيد ودرخشان مىباشد،بلكه از آن نظر ايام بيض گفته شده است كه عرب هر سه شب از ماهرا با يك نام مىنامند،پس در واقع ماه را به ده نام زير تقسيممىكنند،به اين ترتيب:
«غرر،نقل تسع،عشر،بيض،درع،ظلم،جناد،داد و محاق»غرر اول هر چيزى است.
نقل زيادت است،چون هلال بر آن افزوده شده است.تسع آخر آن دهه است.عشر بهنام نخستين آن ايام است.بيض چون تمام شب و روز درخشان است.به اين ترتيبپاسخ گفته است.» (5)
3- گفتار صاحب ريحانة الادب:
مرحوم مدرس،صاحب ريحانة الادب مىنويسد:«او عالمى است فقيه،متكلم،محقق،مدقق، منقولى.از اكابر علماى اماميه كه در كتب فقهيه اواخر متاخرين جهتانتساب او به قريه«سيور»(بر وزن«طيور»)نامى از قراء حله به فاضل سيورى شهرتداشته است.او از اجله تلامذه شهيد اول و مجازين(اجازه گرفتگان)وى بوده و محمدبن شجاع قطان حلى نيز از وىروايت مىكند.» (6)
تاليفات او:
از او آثار و كتابهاى نفيس و پر ارزشى به يادگار مانده است كه اسامى برخى ازآنها به اين قرارمىباشد:
1-آيات الاحكام معروف به«كنز العرفان»كه بارها در ايران به چاپ رسيدهاست.
2-آداب الحج،پيرامون آداب و مراسم و مناسك اين سفر پرشكوه الهى.
3-الادعية الثلثون كه حاوى سى دعا از مقام شامخ رسالت(ص)و ائمه اطهار(ع)مىباشد.
4-الاربعون حديثا(چهل حديث كه نگارش آن سنتسنيه اغلب فقهاء وبزرگان ما بوده است.)
5-ارشاد الطالبين الى نهج المسترشدين كه شرح نهج المسترشدين علامه حلىاست و دربمبئى به چاپ رسيده است.
6-تجويد البراعه في شرح تجويد البلاغه كه شرحى از كتاب تجريد البلاغه ابنميثم بحرانىاست.
7-تفسير مغمضات القرآن(تفسير مشكلات و پيچيدگيهاى قرآن).
8-التنقيح الرائع من المختصر النافع كه شرح المختصر النافع محقق حلى است.
9-جامع الفوائد في تلخيص القواعد كه مخلص قواعد استاد بزرگوارش شهيداول است.
10-شرح الفيه شهيد اول.
11-شرح باب حادى عشر علامه حلى كه نامش«النافع يوم الحشر است»وبارها در ايران چاپشده است. (7)
12-شرح سى فصل خواجه نصير الدين طوسى كه در نجوم و شناخت تقويمرقمى است.
13-شرح الفصول النصريه المعريه كه اصل فصول در كلام و فارسى است وركن الدين محمدبن على جرجانى آن را به عربى ترجمه كرده است.
14-شرح مبادى الاصول علامه
15-ارشاد الطالبين در شرح نهج المسترشدين
16-اللوامع الالهيه فى المباحث الكلاميه
17-نهج السداد في شرح واجب الاعتقاد
18-شرح نضد القواعد
19-تجويد البراعه في اصول البلاغه
و جز اين آثار،نوشتههاى ديگرى نيز از او به يادگار مانده است كه در دسترس مانبوده است.
وفات او:
وفات او ظهر يكشنبه،بيست و ششم جمادى الآخر826 هجرى در نجف رخداد.صاحب روضات الجنات معتقد است كه بقعه واقع در دشتشهروان بغداد كه درميان اهالى آن سامانبه مقبره فاضل مقداد معروف است،مدفن همين فقيه نامدارمىباشد.
رحمة الله عليه رحمة واسعه
پىنوشتها:
1- آشنايى با علوم اسلامى،ص 301.
2- و لا تحسبن الذين قتلوا في سبيل الله امواتا بل احياء عند ربهم يرزقون.
3- قصص العلماء تنكابنى،ص 431،چاپ استانبول.
4- رياض العلماء و حياض الفقهاء،ج 5،ص216،چاپ كتابخانه آية الله العظمى مرعشى.
5- روضات الجنات،ج7،ص 171 تا173.
6- ريحانة الادب،ج 4،ص283.
7- اين كتاب توسط نگارنده ترجمه شده و به وسيله انتشارات دفتر نشر نويد اسلام قم چاپ،و بارها تجديدچاپ شده و امروز يكى از كتابهاى متداول در حوزه و دانشگاه مىباشد.
| | |
18- فاضل مقداد سيورى حلى
(متوفى826 ه.ق)
گفتار استاد:
«فاضل مقداد،اهل سيور از قراء حله است.از شاگردان مبرز شهيد اول است.
كتاب معروف او در فقه كه چاپ شده و در دسترس است و از آن نقل مىشود،«كنز العرفان»است.اين كتاب آيات الاحكام است،يعنى در اين كتاب آن سلسلهاز آيات كريمه قرآن كه از آنها مسائل فقهيه استنباط مىشود و در فقه مطرحمىگردد،تفسير شده و به سبك فقهى،با آنها استدلال شده است.از شيعه و سنىكتابهاى زيادى در آيات الاحكام نوشته شده است و كنز العرفان مقداد از بهترينآنهاست.فاضل مقداد در سال826 وفات يافته است.به اينترتيب او از علماىقرن نهم هجرى محسوب مىشود...» (1)
مكتب پربار فقهى شهيد اول،از بركت و رشد و بالندگى برخوردار مىباشد،ازآن رو كه نفحات رحمانى شهادت،به تمام آثار و مآثر او نيز وزيده است و همانند خودشهداى راه حق،آنها را نيزجاودان و پايدار ساخته است،جايى كه قرآن مىفرمايد:
«گمان مبر آنان كه در راه خدا كشته شدهاند،مردهاند،بلكه زندگان و برخورداران ازنعمتهاى الهى هستند.» (2) اين نسيم رحمت و شبنم نعمت و عنايت رحمانى بهشاگردان و پرورش يافتگان مكتب آن شهيد عالى مقام نيز تسرى كرده است.شاگردانبنام و فقهاى خدمتگزار و كتابهاى سودمند و نافع فقهى با الهام از حوزه درسى آن شهيدعاليقدر برخاستهاند كه مقداد بن عبد الله بن محمد بن حسين بن محمد سيورى حلىاسدى،يكى از آن نمونههاى برجسته برخاسته از اين مكتب مىباشد.او در تكميل وتنقيح مبانى فقهى استاد ارجمند خويش،به شرح و توضيح كتاب«القواعد»پرداخت وكتاب«فضل القواعد»را در شرح آن كتاب بزرگ،به رشته تحرير درآورد و شرحى نيزبر«الفيه»استاد نگاشت. (3) و كنز العرفان او كه هم اكنون نيز مورد استناد و بهرهگيرىفقهاى عظام مىباشد،از آثار ماندگار اوست كه بر اساس تفسير فقهى آيات الاحكامقرآن،استوار و تنظيم و تحرير گشته است.آن چنانكه در شرح كتاب«مختصر نافع»،محقق حلى كتاب«التنقيح الرائع»را نگاشت و كتاب نهج المسترشدين را نيز دراصولدين در سال 792 پايان برده است.
گفتار بزرگان در حق او:
فقهاء و دانشمندان اسلامى او را ستودهاند و همگان از او با تجليل و احترامخاصى ياد كردهاند:
1- گفتار صاحب رياض:
مرحوم ميرزا عبد الله افندى اصفهانى درباره او گويد:
«شيخ جمال الدين مقداد بن عبد الله...سيوى حلى اسدى،عالم فاضل محقق ومدقق توانا بوده است.شيخ يوسف الدين شغرابى از او روايت مىكند.او رساله«اربعين»دارد كه براى فرزندش عبد الله تاليف نموده است.من آنرا در شهر اردبيل باخط خود مقداد ديدهام كه اجازه خود را هم در آن نگاشته بود و تاريخ فراغت از تاليفآن،روز جمعه،11 جمادى الثانىسال 794 هجرى بوده است...» (4)
گفتار صاحب روضات:
مرحوم خوانسارى مىنويسد:«او عالم فاضل محقق مدققى است كه از استادشمحمد بن مكى عاملى،شهيد اول روايت مىكند و فراغت او از كتاب نهج المسترشديندر سال 792 بوده است.كتاب«التنقيح»او متينترين متن فقهى و وزينترين كتاب فقهاستدلالى است كه عالى و دانى،كامل و مبتدى مىتواند از آن بهره گيرد.در آن كتاب بهبرخى از اشتباهات ابن جوزى مشهور پرداخته است و به مناسبت«ايام بيض»كهابن جوزى گفته است،از آن نظر«ايام سفيد»گفته شده است كه شبهاى آن درخشاناست.اظهار داشته است اين يك اشتباه است، بلكه ايام و روزها همهاش سفيد ودرخشان مىباشد،بلكه از آن نظر ايام بيض گفته شده است كه عرب هر سه شب از ماهرا با يك نام مىنامند،پس در واقع ماه را به ده نام زير تقسيممىكنند،به اين ترتيب:
«غرر،نقل تسع،عشر،بيض،درع،ظلم،جناد،داد و محاق»غرر اول هر چيزى است.
نقل زيادت است،چون هلال بر آن افزوده شده است.تسع آخر آن دهه است.عشر بهنام نخستين آن ايام است.بيض چون تمام شب و روز درخشان است.به اين ترتيبپاسخ گفته است.» (5)
3- گفتار صاحب ريحانة الادب:
مرحوم مدرس،صاحب ريحانة الادب مىنويسد:«او عالمى است فقيه،متكلم،محقق،مدقق، منقولى.از اكابر علماى اماميه كه در كتب فقهيه اواخر متاخرين جهتانتساب او به قريه«سيور»(بر وزن«طيور»)نامى از قراء حله به فاضل سيورى شهرتداشته است.او از اجله تلامذه شهيد اول و مجازين(اجازه گرفتگان)وى بوده و محمدبن شجاع قطان حلى نيز از وىروايت مىكند.» (6)
تاليفات او:
از او آثار و كتابهاى نفيس و پر ارزشى به يادگار مانده است كه اسامى برخى ازآنها به اين قرارمىباشد:
1-آيات الاحكام معروف به«كنز العرفان»كه بارها در ايران به چاپ رسيدهاست.
2-آداب الحج،پيرامون آداب و مراسم و مناسك اين سفر پرشكوه الهى.
3-الادعية الثلثون كه حاوى سى دعا از مقام شامخ رسالت(ص)و ائمه اطهار(ع)مىباشد.
4-الاربعون حديثا(چهل حديث كه نگارش آن سنتسنيه اغلب فقهاء وبزرگان ما بوده است.)
5-ارشاد الطالبين الى نهج المسترشدين كه شرح نهج المسترشدين علامه حلىاست و دربمبئى به چاپ رسيده است.
6-تجويد البراعه في شرح تجويد البلاغه كه شرحى از كتاب تجريد البلاغه ابنميثم بحرانىاست.
7-تفسير مغمضات القرآن(تفسير مشكلات و پيچيدگيهاى قرآن).
8-التنقيح الرائع من المختصر النافع كه شرح المختصر النافع محقق حلى است.
9-جامع الفوائد في تلخيص القواعد كه مخلص قواعد استاد بزرگوارش شهيداول است.
10-شرح الفيه شهيد اول.
11-شرح باب حادى عشر علامه حلى كه نامش«النافع يوم الحشر است»وبارها در ايران چاپشده است. (7)
12-شرح سى فصل خواجه نصير الدين طوسى كه در نجوم و شناخت تقويمرقمى است.
13-شرح الفصول النصريه المعريه كه اصل فصول در كلام و فارسى است وركن الدين محمدبن على جرجانى آن را به عربى ترجمه كرده است.
14-شرح مبادى الاصول علامه
15-ارشاد الطالبين در شرح نهج المسترشدين
16-اللوامع الالهيه فى المباحث الكلاميه
17-نهج السداد في شرح واجب الاعتقاد
18-شرح نضد القواعد
19-تجويد البراعه في اصول البلاغه
و جز اين آثار،نوشتههاى ديگرى نيز از او به يادگار مانده است كه در دسترس مانبوده است.
وفات او:
وفات او ظهر يكشنبه،بيست و ششم جمادى الآخر826 هجرى در نجف رخداد.صاحب روضات الجنات معتقد است كه بقعه واقع در دشتشهروان بغداد كه درميان اهالى آن سامانبه مقبره فاضل مقداد معروف است،مدفن همين فقيه نامدارمىباشد.
رحمة الله عليه رحمة واسعه
پىنوشتها:
1- آشنايى با علوم اسلامى،ص 301.
2- و لا تحسبن الذين قتلوا في سبيل الله امواتا بل احياء عند ربهم يرزقون.
3- قصص العلماء تنكابنى،ص 431،چاپ استانبول.
4- رياض العلماء و حياض الفقهاء،ج 5،ص216،چاپ كتابخانه آية الله العظمى مرعشى.
5- روضات الجنات،ج7،ص 171 تا173.
6- ريحانة الادب،ج 4،ص283.
7- اين كتاب توسط نگارنده ترجمه شده و به وسيله انتشارات دفتر نشر نويد اسلام قم چاپ،و بارها تجديدچاپ شده و امروز يكى از كتابهاى متداول در حوزه و دانشگاه مىباشد.
| | |
