چيزهائی سبب طغيان و اضطراب و سركشی قوای نفسانی میگردد ؟ و از چه راهیمیتوان آنرا آرام كرد و به اعتدال برگرداند . ما به هر دو پرسش پاسخ میدهيم : كوته نظران ، همين قدر كه ديدهاند اسلام نفس را به عنوان " فرماندهشرارت " ياد كرده است كافی دانستهاند كه اخلاق و تربيت اسلامی را متهمكنند به اينكه به چشم بدبينی به استعدادهای فطری و منابع طبيعی وجود آدمیمینگرد و طبيعت نفسانی را شرير بالذات ، و پروراندن آن را خطا میشمارد.ولی اين تصور خطا است ، اسلام اگر در يكجا نفس را با صفت " امارهبالسوء "ياد كرده است در جای ديگر با صفت " النفس اللوامه " يعنیملامت كننده خود نسبت به ارتكاب شرارت و در جای ديگر با صفت " النفسالمطمئنه "يعنی آرام گيرنده و به حد كمال رسيده ، ياد میكند .از مجموع اينها فهميده میشود كه از نظر قرآن كريم طبيعت نفسانی انسانمراحل مختلفی میتواند داشته باشد ، در يك مرحله به شرارت فرمان میدهد ،در مرحله ديگر از شری كه مرتكب شده است ناراحت میشود و خود را ملامتمیكند ، در مقام و مرحله ديگر |