بسم الله الرحمن الرحیم
 
نگارش 1 | رمضان 1430

 

صفحه اصلی | کتاب ها | موضوع هامولفین | قرآن کریم  
 
 
 موقعیت فعلی: کتابخانه > مطالعه کتاب فقهای نامدار شیعه, عقیقى بخشایشى   مناسب چاپ   خروجی Word ( برگشت به لیست  )
 
 

بخش های کتاب

     fehrest -
     fo-n01 -
     fo-n02 -
     fo-n03 -
     fo-n04 -
     fo-n05 -
     fo-n06 -
     fo-n07 -
     fo-n08 -
     fo-n09 -
     fo-n10 -
     fo-n11 -
     fo-n12 -
     fo-n13 -
     fo-n14 -
     fo-n15 -
     fo-n16 -
     fo-n17 -
     fo-n18 -
     fo-n19 -
     fo-n20 -
     fo-n21 -
     fo-n22 -
     fo-n23 -
     fo-n24 -
     fo-n25 -
     fo-n26 -
     fo-n27 -
     fo-n28 -
     fo-n29 -
     fo-n30 -
     fo-n31 -
     fo-n32 -
     fo-n33 -
     fo-n34 -
     fo-n35 -
     fo-n36 -
     fo-n37 -
     fo-n38 -
     fo-n39 -
     fo-n40 -
     fo-n41 -
     fo-n42 -
     fo-n43 -
     fo-n44 -
     fo-n45 -
     fo-n46 -
     fo-n47 -
     fo-n48 -
     fo-n49 -
     fo-n50 -
     fo-n51 -
     fo-n52 -
     fo-n53 -
     fo-n54 -
     fo-n55 -
     fo-n56 -
     fo-n57 -
     fo-n58 -
     fo-n59 -
 

 

 
 

41-آية الله العظمى حاج شيخ عبد الكريم حائرى

(متولد1276-متوفى 1355 ه.ق)

ولادت:

آية الله العظمى حاج شيخ عبد الكريم حائرى فرزند مرحوم محمد جعفرمهرجردى،در سال‏1276 در ميبد يزد چشم به جهان گشود.پدر وى كشاورز پرهيزكار وپارسايى بود.او مقدمات و سطوح را نزد علماى آن روز در يزد فرا گرفت.از آن پس‏براى ادامه تحصيل راهى عتبات عاليات شد و از محضر اساتيد بزرگى همچون سيدمحمد فشاركى اصفهانى،ميرزاى شيرازى،شيخ فضل الله نورى و ميرزا ابراهيم محلاتى‏در حوزه علميه سامراء،به فراگيرى فقه و اصول پرداخت و پس از مهاجرت مرحوم آية‏الله فشاركى به نجف اشرف با استاد خود به نجف آمد و از محضر وى بالاترين بهره‏هارا برد تا اينكه آن بزرگوار به ديار ابديت پيوست.او در مجلس درس آخوند خراسانى(ره)حضور يافت و مدتى از محضر پرفيض ايشان نيز بهره‏مندشد.

پس از چندى با اينكه مرحوم آخوند نيز رهبرى شيعيان را به عهده داشت،به‏كربلا مشرف شد و در آنجا حوزه تدريس برقرار ساخت و به پرورش و تربيت طلاب‏و دانش‏پژوهان پرداخت.

هجرت به اراك و قم:

در سال 1332 هجرى قمرى،بنا به دعوتى كه از ايشان شده بود،به اراك‏مهاجرت كرد و در آنجا حوزه‏اى بنيان گذاشت و مدت 8 سال در آنجا به پرورش‏فضلاء و طلاب علوم دينى پرداخت.در آن مدت اقامت در اراك به قصد زيارت حضرت معصومه(س)سفرى به قم نمودند كه در همين مسافرت بحث از ماندن‏ايشان و تاسيس حوزه علميه به ميان مى‏آيد.ولى براى ايشان اين امر تا اندازه‏اى مشكل‏مى‏نمود كه حوزه را از اراك انتقال دهند،ولى با اصرار علماء و از جمله مرحوم آية الله‏بافقى كه ايشان را به روايات منقول از امامان تذكر دادند و اينكه در آخر الزمان،قم مركزعلم و دانش خواهد شد و چه بهتر كه توسط شما انجام گيرد.ايشان موافقت مى‏كنند،ولى براى اطمينان خاطر،بنا را بر استخاره مى‏گذارند.اين قسمت از آيهمى‏آيد كه:

...و اتونى باهلكم اجمعين (1) خود و تمام خانواده و فاميل را به اينجا بياوريد.)

آيه‏را كه براى مردم تلاوت مى‏كنند،موج شادى و خرسندى در بين آنان پيدا مى‏شود وبه‏انتظار آن روز فرخنده هجرت مى‏نشينند.

تاسيس حوزه علميه قم:

سرانجام در سال 1340 ه.ق حوزه علميه قم،توسط آية الله حائرى در شرائطى‏دشوار به طور رسمى در قم تاسيس مى‏شود.مشكلات حوزه در آن زمان به اندازه‏اى‏بود كه اگر الطاف خداوند و همت و پشتكار آن مرد الهى نبود،بى‏هيچ گمان نشان واثرى از آن باقى نمى‏ماند. توطئه‏هايى كه رضا خان براى انحلال حوزه تدارك ديد وجنايتهايى كه بر اسلام و روحانيت روا داشت،هر كدام به تنهايى براى نابودى حوزه‏كافى بود.در آن دوران سياه خفقان،مرحوم حاج شيخ با استقامت و هوشيارى و باخون دل خوردن،حوزه را حفظ كرد.طلاب كه در ابتدا تعدادشان از 600 نفر تجاوزنمى‏كرد،با مشكلات سياسى و اقتصادى فراوانى روبرو بودند،به طوريكه از ترس‏مامورين دولتى مجبور بودند هر روز صبح از مدرسه بيرون آمده و درس وبحث را درخارج شهر در باغات برگزار كنند و آخر شب براى استراحت‏به حوزه باز گردند.

طرح مساله‏«متحد الشكل شدن البسه‏»از سوى حكومت وقت چيزى جز يك‏توطئه عليه مكتب امام صادق(ع)نبود.ماموران رژيم هر چند وقت‏يك بار به اين بهانه‏به مدرسه حمله مى‏بردند و عمامه را از سر ارباب عمائم برمى‏داشتند.اما در چنين‏شرايطى طلاب به تحصيل علوم دينى ادامه دادند و حوزه را زنده نگه داشتند،و بدون‏شك اين امور قلب آن بزرگ مرد را سخت جريحه‏دار مى‏ساخت،ولى چون حوزه‏جديد التاسيس بود،چاره‏اى غير از صبر و شكيبو بردبارى نمى‏يافت.

توطئه كشف حجاب:

پس از توطئه متحد الشكل شدن البسه،برنامه استعمارى كشف حجاب و اهانت‏به ساحتنواميس مسلمين از طرف رضاخان مزدور،به اجرا درآمد.

نوشته‏اند كه وقتى آية الله حائرى از اين توطئه خطرناك مطلع شدند،به قدرى‏برآشفتند كه با اضطراب و نگرانى فزون از حد به رگهاى گلوى خود اشاره كردند وگفتند:«تا پاى جان بايد ايستاد و من هم مى‏ايستم.ناموس است،حجاب است،ضرورى دين و قرآن است.»با اين كه آية الله حائرى از رذالت و سرسپردگى رضاخان‏آگاه بود،به ناچار براى او تلگرافى در اين باره ارسال نمود كه با توجه به شرايط آن زمان‏بسيار شديد اللحن و قاطع مى‏نمود.طى اين تلگراف حاج شيخ،كشف حجاب رامخالفت صريح با طريقه جعفريه و قانون اسلام دانسته ورضاخان را از انجام اين گونه‏اقدامات استعمارى،بر حذر داشت.

اينك متن تلگراف:«بنده با اينكه تاكنون در هيچ كارى دخالت نداشته‏ام،اكنون‏مى‏شنوم اقدام به كارهايى مى‏شود كه مخالفت صريح با طريقه جعفريه و قانون اسلام‏دارد كه ديگرخوددارى و تحمل برايم مشكل است.»«الاحقر عبد الكريم حائرى‏»

ولاى به اهل بيت(ع):

محبت و ارادت نسبت‏به اهل بيت(ع)با معرفت و شناخت ايشان رابطه مستقيم‏دارد.يعنى هر چه معرفت افزايش يابد،محبت‏بيشتر مى‏شود.اما رسيدن به مقام والاى‏شناخت‏براى كمتر كسى ميسر است. مرحوم حاج شيخ از جمله عاشقان و عارفان مقامات اهل بيت عصمت(ع) بود،چندان كه با ذكر نام ابا عبد الله الحسين(ع)اشك از ديدگانشان سرازير مى‏شد. دستورداده بود كه هميشه قبل از شروع درس چند دقيقه‏اى روضه خوانده شود.گاه درايام‏عاشورا،خود آن مرحوم ميان عزاداران مى‏رفت و مرثيه مى‏خواند.

از جمله برنامه‏هاى سوگوارى كه ايشان در ايران بنا نهادند،عزادارى ايام فاطميه‏در ماه جمادى الثانى بود كه تا پيش از آن در ايران مرسوم نبود و ايشان اين سنت‏حسنه‏را احياء كرد و همواره در اين ايام در مدرسه فيضيه مجلس روضه‏خوانى برقرارمى‏نمود و نسبت‏به مادرائمه اطهار(ع)،بانو صديقه طاهره(ع)عزادارى و اداى احترام‏مى‏نمود.

خدمات ارزنده آية الله حائرى نسبت‏به مستضعفين:

آية الله حاج شيخ عبد الكريم حائرى،نه فقط به طلاب حوزه علميه رسيدگى‏مى‏نمود،بلكه همواره در فكر بينوايان و مستمندان و عامه مردم بوده و از احوال آنهاجويا مى‏شد و به افراد درمانده شهريه مى‏داد.شبهاى عيد نيز براى فقراء عيدى در نظرمى‏گرفت.در يكى از سالهايى كه قحطى سايه شوم خود را بر كشور افكنده و فقراء درسختى به سر مى‏بردند،«دارالاطعامى‏»تاسيس كرد كه دائما فقراء را اطعام مى‏نمود.

ديگر از خدمات ارزنده ايشان تاسيس مريض خانه‏اى براى بيچارگان و فقراء بودكه مرحوم‏«سيد الاطباء كهكى‏»را براى معالجه بيماران به آنجا آورده بود.پس از مدتى‏كه توسط افراد نيكوكار،مقدارى پول جمع آورى شد،به پيشنهاد مرحوم حاج شيخ،بيمارستان فاطمى را ساختند و خود ايشان نخستين كلنگ را به دست مباركشان بر زمين‏زدند. ساختن‏«قبرستان نو»در كنار رودخانه،و هم‏چنين تعمير دو مدرسه علميه‏«دار الشفاء»و«فيضيه‏»و تاسيس كتابخانه مدرسه فيضيه از فعاليتهاى ارزشمند ايشان‏مى‏باشد. جالب توجه اينجاست كه اين مرد بزرگ كه در زمان حيات خويش آن همه‏خدمات قابل تقدير انجام داده بود و وجوه فراوانى به دست مباركش مى‏رسيد،در عين حال پس از درگذشتش تمام اثاثيه‏اش به 1500 تومان نمى‏رسيد و بيش از اين مبالغ نيزمديون بود كه با وجود آن همه پول سهم امام كه توسط ايشان پرداخت مى‏شد،حاضرنبود ديون خود را از بيت المال بپردازد،و هنگامى كه طلبكاران از اين مطلب آگاه شدند،تمام ديون خود را به آن بزرگوار بخشيدند.

شاگردان آية الله حائرى:

بى‏گمان برجسته‏ترين و مهم‏ترين خدمات آن فقيه معظم،تاسيس حوزه علميه‏قم و ربيت‏شاگردانى والا مقام مى‏باشد كه يكى از آنها افتخار عالم تشيع،سرور سروران،حضرت امام خمينى(قدس سره)مى‏باشد كه همواره ايشان را به نام‏«شيخ ما»يا«استادما»ياد مى‏كردند.

شاگردان برجسته ايشان از 80 تن تجاوز مى‏كنند كه ما تنها چند نفر از آنان را نام‏مى‏بريم. شاگردانى كه خود واحد كالالف مى‏باشند،ولى در هر حال علماى متعددى ازمحضر پرفيض او استفاده كرده‏اند كه بيشتر آنها مجتهدين نام‏آور معاصر مى‏باشند.نام‏برخى از آنان را در اينجايادآور مى‏شويم:

1-آية الله حاج آقا روح الله كمالوند

2-آية الله حاج سيد ابو الحسن رفيعى قزوينى

3-آية الله آخوند ملا على معصومى همدانى

4-آية الله العظمى حاج سيد محمد رضا گلپايگانى

5-آية الله سيد يحيى يزدى

6-آية الله العظمى سيد شهاب الدين مرعشى نجفى(ره)

7-آية الله سيد احمد لواسانى

8-آية الله سيد احمد زنجانى

9-آية الله سيد صدر الدين صدر

10-آية الله سيد محمد حجت

11-آية الله ميرزا هاشم آملى

12-آية الله سيد محمد داماد يزدى

13-آية الله فاضل لنكرانى

14-آية الله سيد مهدى انگجى

15-آية الله سيد محمد حسن مدرسى

16-آية الله العظمى سيد احمد خوانسارى

نظر مرحوم آية الله شيخ مرتضى حائرى در مورد استاد و والد خويش:

در ارتباط با شناخت روحيات و صفات اخلاقى و فضيلتى مؤسس حوزه علميه‏قم،نگارنده روز جمعه‏26 محرم 1401 به حضور آية الله مرحوم حاج شيخ مرتضى‏حائرى،فرزند ارشد آن مرحوم به منزل او واقع در تكيه سيد حسن مشرف گرديد و دراين زمينه سؤالاتى مطرح شدكه مطالب زير محصول آن ملاقات مى‏باشد.

معظم له نخست از آن نظر كه آية الله حائرى والد ايشان هستند و توصيف از اويك نوع تنزيه نفس و تعريف از خويشتن و خاندان است،از پاسخ دادن امتناع داشتند،ولى سؤال از جنبه ديگر مورد پرسش قرار گرفت و آن اين چنين بود كه آية الله حائرى‏نه از نظر پدر بودن،بلكه از آن نظر كه استاد و معلم روحى شما هستند،آنچه از ايشان‏در مدت تحصيل دريافت داشته‏ايدكه مى‏تواند براى خوانندگان مفيد و سازنده باشد،مطالبى بيان داريد.

معظم له جزوه‏اى را كه در اين مورد نگاشته بودند،در اختيار نگارنده قرار دادند وسه نكته جالب از خصوصيات اخلاقى ايشان را بيان داشتند كه در روزگار وانفساى‏امروزين مى‏تواندمورد توجه و شايان عنايت و دقت‏باشد:

1- توجه به حقوق همسر:

او از ويژگيهاى اخلاقى خاصى برخوردار بود كه گاهى انسان را در برابر آن همه تهذيب نفس و تربيت اسلامى مبهوت مى‏سازد.او در زندگى به مسائلى توجه داشت‏كه معمولا از ديدگاه اغلب افراد،مورد غفلت و بى‏توجهى قرار مى‏گيرد.فى المثل قبل ازاختيار والده ما،همسر اولى داشت كه بينايى خود را از دست داده بود،ولى آن مرحوم به‏صورتيكه توجه ما و ديگر افراد عائله را بر نيانگيزاند،از توجه و رعايت‏حقوق او هرگزغفلت نداشت و حتى از مرحوم فريد اراكى شنيدم كه او مشاهده كرده بود،بارها با آن‏سن و سال و موقعيت،در موقع نياز او را به كول مى‏گرفته است و به عنوان رفع نيازهاى‏ضرورى و تغيير محل،به اين طرف و آن طرف يا گاهى در تابستان در هواى گرم قم به‏پشت‏بام مى‏برده است،به صورتى كه مادر و همشيره‏هاآگاهى و اطلاع پيدا نمى‏كردند تاطبق معمول خصوصيات روحى زنان،تحريك نگردد.

2- ايثار به ديگران:

مرحوم سيد محمد فشاركى،استاد اصول و فقه،آقاى ضياء عراقى و والد،وديگر اساتيد حوزه علميه نجف،با همه علم و فضيلت و بزرگوارى كه داشت،در كمال‏فقر و نياز مادى زندگى مى‏كرد.مرحوم والد در دوران طلبگى چندين سال تكفل خرج‏او و پس از رحلت او تكفل خرج فرزندان او را بر عهده داشت و از درآمد اندكى كه پيدامى‏كرد،آنان را بر خويشتن ايثار و مقدممى‏شمرد،در صورتى كه خود كمال نياز راداشت.

قرآن كريم مى‏فرمايد:

و يؤثرون على انفسهم و لو كان بهم خصاصة

(ترجمه:و ديگران را بر خوشتن مقدم مى‏دارند،هر چند خود نياز و حاجتى داشته‏باشند.) (2)

3- گرسنگى خانواده در شب رحلت مؤسس حوزه علميه قم:

سؤال دوم در رابطه با سخنان رهبر عاليقدر انقلاب،حضرت امام خمينى(ره)درسال 1342قبل از واقعه 15 خرداد بود،جايى كه در مقام رد ياوه‏گويى شاه مى‏فرمايند:

«...مايى كه وقتى مرحوم حاج شيخ عبد الكريم حائرى‏مان از دنيا مى‏رود،آقازاده‏هاشان همان شب شام ندارند،مفتخوريم يا آنان كه بانكهاى خارجى را پركرده‏اند و باز دست از سر لت‏برنمى‏دارند،مفتخور نيستند؟»سؤال اين بود كه با توجه به مقام قدس و فتوى و احتياط خاصى كه از مرحوم‏مؤسس حوزه علميه قم سراغ داريم،آيا احتياط و رعايت موازين اسلامى تا اين حدمورد دقت‏باشد كه فرزندان مؤسس عاليقدر حوزه تامين نداشته باشند؟خواهشمنداست چگونگى آن را بيان فرمائيد.

در پاسخ فرمودند:«حقيقت همان است كه معظم له بيان داشته‏اند،مرحوم والددر صرفوجوه شرعيه معيارهاى خاصى را در نظر مى‏گرفت و ويژگيهايى داشت.

پولها و وجوه شرعى را در مراكز خاصى نگهدارى مى‏كردند،بى‏آنكه در مصارف‏شخصى خودمان صرف نمايند و قبل از فوت موارد آنها را تعيين و با كمال روشنى‏مصارف آنها را مشخص كرده بودند و احدى را حق دخالت در آنها نبوده است.در آن‏روز رحلت ايشان در مضيقه بوديم،تا اينكه پنجاه تومان از آقاى سيد ابو الفضل زنجانى‏قرض گرفتيم تا در راهمخارج شخصى خود صرف كنيم و سپس با فضل الهى گشايش‏در امور زندگى ما پديد آمد.»

اين سه مورد از مرحوم حضرت آية الله حاج شيخ مرتضى حائرى استماع‏گرديد.او نيز كه با وجود شهرت و اعتبار تام و تمام در فضيلت و تقوى همانند پدربى‏اعتناء به مسائل زندگى و ماديات،و پشت‏پا زده به تشبثات و زد و بندهاى ظاهرى ومعمولى در يك خانه محقر و گلى، در همان خانه موروثى پدر زندگى مى‏كردند،درست نمودار عينى و تجسم خارجى از زندگى پدر عاليقدر بودند.ايشان در اظهار حق‏و دفاع از واقعيت و حمايت از مظلوم بى‏نظير بودند. خداوند متعال در ميان علماء ودانشمندان امثال ايشان را فراوان فرمايد و روح بلندشان راشاد فرمايد!

تاليفات آية الله حائرى:

ايشان در كنار خدمات و فعاليتهاى زعامت و مرجعيت،از توجه به فعاليتهاى‏علمى و فكرى باز نمى‏ايستادند،و از مهم‏ترين فعاليت رجال دينى كه همان فعاليتهاى‏فكرى و علمى آنان مى‏باشد،غفلت نداشتند.از اين رو مشاهده مى‏گردد كه در كنار آن‏همه اشتغالات،به تاليفات وتصنيفات ارزنده‏اى نيز دست‏يازيده‏اند كه از آثار ايشان‏مى‏توان كتابهاى زير را ياد نمود:

1-تقريرات درس استاد بزرگوارش،مرحوم سيد محمد فشاركى كه در دوران‏حيات او به رشتهتحرير درآورده است.

2-درر الفوائد،در اصول فقه كه چندين بار در ايران به طبع رسيده است.

3-كتاب الرضاع،در مورد احكام شير دادن

4-كتاب الصلوة كه بارها در تهران و قم چاپ شده است.

5-كتاب المواريث،در مورد ارث و احكام آن

6-كتاب النكاح،در مورد ازدواج و ابواب آن

وفات آية الله حائرى:

آية الله حائرى پس از آن همه خدمات ارزنده و آثار باقيه و صالحه كه از خود به‏يادگار گذاشتند،و پس از تحمل آن همه رنجها و سختيهاى توان فرسا،دچار ضعف وكسالت‏شدند تا سرانجام در شب هفدهم ذى القعده 1355 هجرى قمرى با83 سال‏عمر پربركت در قم،به لقاء الهى پيوست.مردم متدين قم با شنيدن اين خبرتاسف‏انگيز،شيون كنان به خيابانها ريختند و با گريه و زارى جنازه آن بزرگ مرد پارسا راپس از تشييع با شكوه در جوار حضرتمعصومه(عليها السلام)(بالاى سر)به خاك‏سپردند. (3)

رحمة الله عليه رحمة واسعه

پى‏نوشتها:

1- سوره يوسف،آيه‏93.

2- سوره حشر،آيه‏9.

3- در مورد زندگى اين بزرگ مرجع مؤسس،مى‏توان به منابع زير مراجعه نمود:آثار الحجة تاليف شيخ‏محمد رازى- علماى معاصرين مرحوم خيابانى- ريحانة الادب تاليف مرحوم مدرس- گنجينه دانشمندان‏تاليف رازى- يكصد سال مبارزه روحانيت،تاليف نگارنده،جلدسوم- مجله نور علم از انتشارات جامعه‏مدرسين.

 
 

کلیه حقوق این سایت محفوظ می باشد.

طراحی و پیاده سازی: GoogleA4.com | میزبانی: DrHost.ir

انهار بانک احادیث انهار توضیح المسائل مراجع استفتائات مراجع رساله آموزشی مراجع درباره انهار زندگینامه تالیفات عربی تالیفات فارسی گالری تصاویر تماس با ما جمادی الثانی رجب شعبان رمضان شوال ذی القعده ذی الحجة محرم صفر ربیع الثانی ربیع الاول جمادی الاول نماز بعثت محرم اعتکاف مولود کعبه ماه مبارک رمضان امام سجاد علیه السلام امام حسن علیه السلام حضرت علی اکبر علیه السلام میلاد امام حسین علیه السلام میلاد حضرت مهدی علیه السلام حضرت ابالفضل العباس علیه السلام ولادت حضرت معصومه سلام الله علیها پاسخ به احکام شرعی مشاوره از طریق اینترنت استخاره از طریق اینترنت تماس با ما قرآن (متن، ترجمه،فضیلت، تلاوت) مفاتیح الجنان کتابخانه الکترونیکی گنجینه صوتی پیوندها طراحی سایت هاستینگ ایران، ویندوز و لینوکس دیتاسنتر فن آوا سرور اختصاصی سرور ابری اشتراک مکانی colocation