میبخشد ، دلهره و نگرانی نسبت به رفتار جهان را در برابر انسان زايلمیسازد و به جای آن به او آرامش خاطر میدهد اين است كه میگوئيم : يكیاز آثار ايمان مذهبی آرامش خاطر است . يكی ديگر از آثار ايمان مذهبی از جنبه انبساط بخشی ، برخورداری بيشتراز يك سلسله لذتها است كه لذت معنوی ناميده میشود انسان دو گونه لذتدارد : يك نوع ، لذتهائی است كه به يكی از حواس انسان تعلق دارد كه دراثر برقراری نوعی ارتباط ميان يك عضو از اعضاء با يكی از مواد خارجیحاصل میشود ، مانند لذتی كه چشم از راه ديدن و گوش از راه شنيدن و دهاناز راه چشيدن و لامسه از راه تماس میبرد نوع ديگر ، لذتهائی است كه باعمق روح و وجدان آدمی مربوط است و به هيچ عضو خاص مربوط نيست و تحتتاثير برقراری رابطه با يك ماده بيرونی حاصل نمیشود مانند لذتی كه انساناز احسان و خدمت ، يا از محبوبيت و احترام ، و يا از موفقيت خود ياموفقيت فرزند خود میبرد كه نه به عضو خاص تعلق دارد و نه تحت تاثيرمستقيم يك عامل مادی خارجی است . لذات معنوی ، از لذات مادی ، هم قويتر است و هم ديرپاتر لذت عبادتو پرستش خدا برای مردم عارف حق پرست ، از اينگونه لذات است عابدانعارف كه عبادتشان توام با حضور و خضوع و استغراق است بالاترين لذتها رااز عبادت میبرند در زبان دين از " طعم ايمان " و " حلاوت ايمان "ياد شده است ايمان حلاوتی دارد فوق همه حلاوتها لذت معنوی آنگاه مضاعفمیشود كه كارهائی از قبيل كسب علم ، احسان ، خدمت ، موفقيت و پيروزی ،از حس |
