آينه منعكس میشود و ما خودمان را میبينيم ولی خيال میكنيم خودمان داخلآينه افتادهايم . پس اين تشبيه بر اساس اين فرض است كه صورتها درآينه میافتد . مير سيد شريف جرجانی كتابی دارد به نام " كبری " كه از مقدماتیترينكتابهای منطق است و با اين جمله شروع میشود : " بدان كه آدمی را قوهایاست دراكه كه منقش گردد در وی صور اشياء چنانكه ( 1 ) در آينه " .میگويد : ذهن به منزله يك آينه است و صورت اشياء در قوای ادراكی مامنعكس میشود . تا اينجا يك تشبيه بيشتر نيست ، ولی وجه شبههای خاصی هم ميان آينه وذهن انسان وجود دارد : آينه هر چه صافتر و بی رنگتر باشد واقع نماتر است . اگر آينه رنگداشته باشد صورتها را به رنگ خود نشان میدهد . مثلا اگر شيشهای كه نور رامنعكس میكند به رنگ سبز باشد صورت را هم به رنگ سبز نشان میدهد ، ولیاگر آينه بی رنگ باشد صورت را به رنگ خودش نشان میدهد . ذهن انسان همهمينطور است . اگر ذهن انسان بیرنگ باشد حقايق را آنچنان كه هست بهانسان ارائه میدهد ، وقتی انسان اشياء را مطالعه میكند آنچنان میبيند كهآن اشياء هستند ، ولی اگر ذهن انسان رنگ داشته باشد اشياء را به همانرنگ میبيند . شاعر عرب میگويد :
پاورقی : . 1 [ در عبارت اصلی ، " چنانچه " است ] . |