سعادتمندانه جاويدان قابل رشد و پرورش است ، يعنی در يك حيات جاويدان‏
و برای يك حيات جاويدان مفهوم و معنی صحيح پيدا می‏كند .
انسان نه تنها در نظام ايمان و عمل صالح در اوجی بالاتر از طبيعت پرواز
می‏كند و بذرهايی مافوق روابط مادی می‏پاشد ، در نظام ضد ايمان و عمل صالح‏
كه در اصطلاح قرآن نظام كفر و فسق ناميده می‏شود نيز كارهايش از حدود
حسابهای طبيعی و حيوانی و از حدود نيازهای بدنی و روابط طبيعی خارج می‏شود
و جنبه روحی و جاودانگی به خود می‏گيرد ولی به صورت انحرافی ، و از اين‏
رو استحقاق نوعی حيات جاويدان پيدا می‏كند كه متاسفانه برای خودش دردها
و رنجها همراه دارد و به اصطلاح دينی او را جهنمی می‏كند .
انسان چنين نيست كه اگر در مدار ايمان و عمل صالح حركت نكند ، خود را
در مدار حيوان محدود كند ، بلكه به اصطلاح زير صفر می‏رود و به تعبير قرآن‏
" « بل هم اضل »" ( 1 ) يعنی از حيوان پست تر و گمراه تر می‏گردد .
اكنون اگر حيات جاويدان در كار نباشد ، مثل انسانهايی كه در نظام‏
ايمان و عمل صالح حركت كرده‏اند و انسانهايی كه در نظام ضد ايمان و عمل‏
صالح حركت كرده‏اند مثل شاگردانی است كه برخی تكاليف خود را به نحو
احسن انجام داده‏اند و برخی ديگر وقت خود را به بازيگوشی گذرانده‏اند و
معلم بخواهد همه آنها را از نمره محروم سازدژ اين محروميت ظلم است و بر
خلاف اصل عدل

پاورقی :
. 1 اعراف / . 179

49