کتابخانه الکترونيکي انهار

1729 9- الحسود لا يبرأ. 1 223 آدم حسود درمان نشود.
1730 10- الحسود لا خلّة له. 1 223 شخص حسود را دوستى و رفاقتنيست (يعنى نمى‏تواند با كسى دوستى كند و اگر دوستى كرد اعتمادى به دوستى اونيست).
1731 11- الحسد يضنى الجسد. 1 233 حسد، بدن را رنجور سازد.
1732 12- الحسد يذيب الجسد. 1 241 حسد، بدن را مى‏گذارد.
1733 13- الحسود لا شفاء له. 1 249 حسود، درمان ندارد.
1734 14- الحسود لا يسود. 1 255 حسود به سيادت و آقايى نرسد.
1735 15- الحسد ينشى‏ء الكمد. 1 260 حسد، دل را بيمار و اندوهشديد آرد.
1736 16- الحسد منقصة ابليس الكبرى.
1 295 حسد، دام شيطان بزرگ است.
1737 17- الحسود غضبان على القدر.
1 332 آدم حسود، بر قضا و قدر الهى خشمناك است.
1738 18- الحسد مرض لا يؤسى. 1 363 حسد، بيمارى است كه مداوانگردد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 250
1739 19- الحسد دأب السّفل و أعداء الدّول. 1 382 حسد، شيوه و روشمردمان پست و فرومايه، و دشمنان دولتهاست.
1740 20- الحاسد يفرح بالشّرور و يغتمّ بالسّرور. 1 383 حسود، ازبديها شادمان و از شادمانيها اندوهگين شود. 1741 21- الحاسد لا يشفيه الّا زوالالنّعمة. 1 383 بيمارى آدم حسود جز با از بين رفتن نعمت ديگران، درمان نپذيرد.
1742 22- الحسود كثير الحسرات متضاعف السّيّئات. 1 392 آدم حسودحسرت‏ها و افسوسهايش بسيار، و گناهانش چند برابر است.
1743 23- الحسود و الحقود لا تدوم لهما مسرّة. 2 7 براى شخص حسودو كينه جو، شادمانى و مسرّتى پايدار نماند.
1744 24- الحسد احد العذابين. 2 18 حسد، يكى از دو عذاب است.(يعنى يكى حسد و ديگرى عذابهاى ديگر) 1745 25- الحسد الام الرّذيلتين. 2 21 حسد،يكى از دو پستى و فرو مايگى است (و خود به تنهايى در برابر پستيهاى ديگر است).
1746 26- الحسود ابدا عليل، و البخيل ابدا ذليل. 2 42 آدم حسودهميشه بيمار و آدم بخيل هميشه خوار و ذليل است.
1747 27- العجب لغفلة الحسّاد عن سلامة الأجساد. 2 52 شگفت است ازبى‏خبرى حسودان از سلامت بدنها (ى خود).
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 251
1748 28- الحاسد يرى انّ زوال النّعمة عمّن يحسده نعمة عليه. 2 59آدم حسود مى‏پندارد كه زوال نعمت از كسى كه بر او حسد مى‏ورزد نعمتى است براى او(در صورتى كه از زوال نعمت او چيزى به حسود نمى‏رسد).
1749 29- الحسد داء عياء لا يزول الّا بهلك الحاسد او موتالمحسود. 2 72 حسد درد بى‏درمانى است كه از بين نرود مگر به نابود شدن حسود و يامرگ محسود.
1750 30- الحسد ياكل الحسنات، كما تأكل النّار الحطب. 2 72 حسد(چون آتشى است) كه حسنات (و اعمال نيك انسان) را مى‏خورد و مى‏سوزاند همان گونه كهآتش هيزم را مى‏خورد (و مى‏سوزاند).
1751 31- الحسود دائم السّقم و ان كان صحيح الجسم. 2 91 حسودپيوسته بيمار است اگر چه در ظاهر تن او سالم باشد.
1752 32- الحسد عيب فاضح و شحّ فادح لا يشفى صاحبه الّا بلوغآماله فيمن يحسده. 2 164 حسد عيبى است رسوا و بخلى است سنگين و گران، بيمارى حسوددرمان نشود مگر با رسيدن به آرزوهاى خود در باره آن كس كه بدو رشك برده است.
1753 33- الحاسد يظهرودّه فى أقواله و يخفى بغضه فى افعاله، فلهاسم الصّديق و صفّة العدوّ. 2 139 آدم حسود در گفتارش اظهار دوستى كند و در كردارشكينه خود را پنهان دارد و چنين كسى نام دوست را دارد، و صفت دشمن را.
1754 34- احذروا الحسد فإنّه يزرى بالنّفس. 2 272 از حسد بپرهيزيدكه نفس انسانى را عيبناك كند.
1755 35- ايّاك و الحسد فانّه شرّ شيمة و اقبح سجيّة و خليقةإبليس. 2 293
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 252
از حسد بپرهيز كه بدترين خلق و زشت‏ترين خصلت، و خوى شيطاناست.
1756 36- أسوء النّاس عيشا الحسود.
2 385 بدترين زندگى‏ها، زندگى آدم حسود است.
1757 37- اذا امطر التّحاسد نبت التّفاسد. 3 173 هنگامى كه ابرحسد ورزى به يكديگر بر جايى ببارد، از آنجا درخت فسادگرى (و فتنه و آشوب) برويد.
1758 38- بئس الرّفيق الحسود. 3 253 آدم حسود، بد رفيقى است.
1759 39- ثمرة الحسد شقاء الدّنيا و الآخرة. 3 330 ميوه حسد،بدبختى دنيا و آخرت است.
1760 40- خلوّ الصّدر من الغّلّ و الحسد من سعادة العبد. 3 459تهى بودن سينه از كينه و حسد، از خوشبختى بنده (خدا) است.
1761 41- حسد الصّديق من سقم المودّة.
3 412 رشك بردن دوست (بر دوست خود) از بيمارى دوستى (ميان آن دو)است.
1762 42- رأس الرّذائل الحسد. 4 50 اساس و سر پستى‏ها حسد است.
1763 43- دع الحسد و الكذب و الحقد فإنّهنّ ثلاثة تشين الدّين وتهلك الرّجل. 4 19 حسد و دروغ و كينه را واگذار كه اين هر سه، دين انسان را عيبدار، و مرد را نابود گرداند.
1764 44- ربّ صديق حسود. 4 71 چه بسا دوستى كه حسود باشد.
1765 45- سبب الكمد الحسد. 4 121 سبب بيمارى و اندوه سخت، حسداست.
1766 46- سلاح اللّؤم الحسد. 4 128 حسد، سلاح پستى است.
1767 47- شرّ ما صحب المرء الحسد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 253
4 164بدترين چيزى كه مصاحب انسان گردد حسد و رشك بر ديگران است.
1768 48- شدّة الحقد من شدّة الحسد.
4 179 كينه سخت از حسد و سخت (ناشى و پيدا) شود.
1769 49- طهّروا قلوبكم من الحسد فإنّه مكمد مضنى. 4 256 دلهاىخود را از حسد پاك كنيد كه به راستى حسد بيمارى سخت و رنجورى آورد.
1770 50- عجبت لغفلة الحسّاد عن سلامة الأجساد. 4 338 در شگفتم ازبى‏خبرى حسودان از سلامتى بدنها.
1771 51- كلّ ذى رتبة سنيّة محسود.
4 531 هر كس رتبه والايى دارد مورد حسد ديگران خواهد بود.
1772 52- كما انّ الصّدأ يأكل الحديد حتّى يفنيه كذلك الحسد يكمدالجسد حتّى يفنيه. 4 624 همان گونه كه زنگ آهن را مى‏خورد تا نابودش كند، حسد نيزتن را رنجور مى‏سازد تا از بين ببرد.
1773 53- من اتّقى قلبه لم يدخله الحسد. 5 207 كسى كه در دلشتقواى الهى باشد حسد در آن دل داخل نشود.
1774 54- من كثر حسده طال كمده.
5 292 هر كس حسدش بسيار شد درد و رنجش بسيار باشد.
1775 55- ليس الحسد من خلق الأتقياء. 5 73 حسد از خلق و خوىمردمان با تقوا نيست.
1776 56- ليس لحسود خلّة. 5 80 آدم حسود دوستى و رفاقت ندارد.
1777 57- ما اقلّ راحة الحسود. 6 54 چقدر كم است راحتى و آسايشحسود.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 254
1778 58- ويح الحسد ما أعدله، بدأ بصاحبه فقتله. 6 229 واى بر حسدكه چه اندازه عادل است، نخست از صاحب خود (يعنى حسود) آغاز كرده و او را مى‏كشد.
1779 59- لا تحاسدوا فإنّ الحسد يأكل الإيمان كما تأكل النّارالحطب، و لا تباغضوا فإنّها الحالقة. 6 319 به يكديگر حسد نورزيد كه به راستى حسدايمان را مى‏خورد همان گونه كه آتش هيزم را، و با يكديگر دشمنى مكنيد كه دشمنىنابود كننده است. 1780 60- لا تكونوا لفضل اللَّه عليكم حسّادا. 6 276 در برابرفضل و كرمى كه خدا بر شما كرده حسودى نكنيد.
1781 61- لا داء كالحسد. 6 353 دردى همچون حسد نيست.
1782 62- لا راحة لحسود. 6 346 حسود راحتى و آسايش ندارد.
1783 63- لا يوجد الحسود مسرورا.
6 368 آدم حسود هيچگاه شادمان نيست.
1784 64- لا يكون المؤمن حسودا. 6 368 مؤمن، حسود نيست.
1785 65- لا عيش أنكد من عيش الحسود و الحقود. 6 397 زندگى كسىسخت‏تر از زندگى حسود و كينه توز نيست.
1786 66- لا يرضى الحسود عمّن يحسده الّا بالموت أو بزوالالنّعمة.
6 408 آدم حسود از كسى كه بدو حسد ورزيده خوشنود نشود جز به مرگاو، يا به زوال نعمت از وى.
1787 67- يشفيك من حاسدك أنّه يغتاظ عند سرورك. 6 477
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 255
شفا و بهبودى تو از كسى كه بر تو رشك برد به اين است كه او دروقت شادمانى تو خشمناك گردد.

باب الحسرة (افسوس)

1788 1- انّ اعظم النّاس حسرة يوم القيامة رجل اكتسب مالا من غيرطاعة اللَّه، فورّثه رجلا أنفقه فى طاعة اللَّه فدخل به الجنّة و دخل به الأوّلالنّار. 2 568 بزرگترين مردم از نظر حسرت و افسوس در روز قيامت آن مردى است كهمالى را از راه غير اطاعت و فرمانبردارى خدا به دست آورده و آن را براى مرد ديگرىارث گذارده و او در راه فرمانبردارى خدا صرف و هزينه كند، كه در اين صورت اين شخصداخل بهشت شود، و آن مرد نخست به دوزخ رود.

باب الحسنة (كار نيك)

1789 1- اكتساب الحسنات من افضل المكاسب. 2 5 بدست آوردن كارهاىنيك از بهترين كسبها و پيشه‏هاست.

1790 2- اذا كانت محاسن الرّجل اكثر من مساويه فذلك الكامل، و إذاكان متساوى المحاسن و المساوى فذلك المتماسك، و إن زادت مساويه على محاسنه فذلكالهالك. 3 193 هر گاه نيكى‏هاى مردى بيشتر از بديهاى او بود چنين مردى كامل است، وهر گاه نيكى‏ها و بديهايش مساوى و يكسان بود، او خود را (از هلاكت و سقوط) نگاهداشته ولى اگر بدى‏هايش بر نيكيهايش چربيده و افزون شد اين آن كسى است كه نابودگشته است.

1791 3- رأس الدّين اكتساب الحسنات. 4 51 اساس دين، به دست آوردننيكى‏ها و حسنات است.

1792 4- فى كلّ حسنة مثوبة. 4 397 در برابر هر كار نيكى پاداشىاست.

1793 5- قدر كلّ امرى‏ء ما يحسنه. 4 504 قدر و ارزش هر انسانى بهمقدار چيزى است كه آن را نيكو انجام دهد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 256

1794 6- من زاغ ساءت عنده الحسنة و حسنت عنده السّيّئة و سكر سكرالضّلالة. 5 391 كسى كه از حق روى بگرداند كار نيك نزد او بد شود، و كار بد پيش اونيك گردد، و به مستى گمراهى سرمست شود.

1795 7- لكلّ حسنة ثواب. 5 10 هر كار نيكى، پاداشى نيك دارد.

باب الإحسان (بخشش، نيكو كارى)

1796 1- الاحسان محبّة. 1 38 احسان سبب دوستى و محبت است.

1797 2- الاحسان غنم. 1 46 احسان غنيمتى است. (و سودى استبى‏ضرر).

1798 3- المحسن معان، المسى‏ء مهان.

1 53 انسان نيكو كار، يارى و كمك شده است.

و بد كار خوار و پست. 1799 4- الانسان عبد الاحسان. 1 68انسان بنده احسان است. 1800 5- الاحسان رأس الفضل. 1 193 احسان سر چشمه فضل وبرترى است.

1801 6- الاحسان يستعبد الانسان.

1 199 احسان، مردمان را به بندگى آرد.

1802 7- الاساءة يمحاها الاحسان.

1 216 احسان و نيكو كارى بدى را محو مى‏سازد. 1803 8- الفضل معالاحسان. 1 225 فضيلت و برترى با احسان و نيكو كارى‏

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 257

است.

1804 9- الكريم من بدأ باحسانه. 1 241 كريم آن كسى است كه آغاز بهاحسان كند (نه اين كه احسان ديگرى را به احسان پاداش دهد) 1805 10- الاحسانيسترقّ الإنسان.

1 264 احسان به بندگى در آورد انسان را.

1806 11- الاحسان ذخر و الكريم من حازه. 1 295 احسان، اندوخته وذخيره‏اى است، كه شخص كريم او را حيازت كند و به دست آورد.

1807 12- الجزاء على الاحسان بالاساءة كفران. 1 324 پاداش دادناحسان را به بدى، كفران و ناسپاسى است. 1808 13- الاحسان الى المسى‏ء أحسنالفضل. 1 354 بهترين فضيلت‏ها احسان به كسى است كه (نسبت به شما) بدى كرده. 180914- الاحسان الى المسى‏ء يستصلح العدوّ. 1 392 احسان به شخص بد كار، دشمن (ودشمنى) را اصلاح كند.

1810 15- المحسن حيّ و ان نقل الى منازل الأموات. 1 393 انساننيكو كار زنده است و گر چه به گورستان منتقل گشته، و از اين جهان رفته باشد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 258

1811 16- المحسن من عمّ النّاس بالاحسان. 2 29 نيكو كار كسى استكه احسانش فرا گير باشد و به همه مردم احسان كند (نه به گروه خاص و روى غرض و هدفمخصوصى).

1812 17- اتّباع الاحسان بالاحسان من كمال الجود. 2 113 به دنبالآوردن احسان را به احسان ديگرى (پى در پى احسان كردن) از كمال جود و بخشندگى است.

1813 18- الاحسان غريزة الاخيار و الاساءة غريزة الأشرار. 2 115نيكى كردن، سرشت و غريزه نيكان است، و بدى كردن سرشت بد كاران.

1814 19- أحسن تسترقّ. 2 169 نيكى كن، و ديگران را برده گير.

1815 20- أحسن تشكر. 2 170 نيكى كن و سپاس مردم را بر گير.

1816 21- أحسن الى من تملك رقّة يحسن اليك من تملّك رقّك. 2 230نيكى كن به كسى كه مالك او هستى تا نيكى كند به تو آن كس كه مالك تو است.

1817 22- اجعل جزاء النّعمة عليك الإحسان الى من اساء اليك. 2 235قرار ده پاداش نعمتى را كه خدا به تو داده، احسان به كسى كه به تو بدى كرده است.

1818 23- احسن الى من شئت و كن اميره. 2 184 احسان كن بر هر كهخواهى، و امير و فرمانرواى او باش.

1819 24- احسن يحسن اليك. 2 176 احسان كن تا به تو احسان كنند.

1820 25- أحسن الى المسى‏ء تملكه. 2 176 به شخص بد كار نيكى كن واختيار او را در دست گير.

1821 26- احسن الى من اساء اليك و اعف عمّن جنى عليك. 2 179

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 259

به كسى كه به تو بدى كرده نيكى كن، و از كسى كه بر تو جنايتىكرده در گذر.

1822 27- اغتنم صنائع الاحسان و ارع ذمم الإخوان. 2 195 كارهاىنيكو كارانه را غنيمت شمار و عهد و پيمانهاى برادران دينى را رعايت كن.

1823 28- افضل الإيمان الإحسان.

2 375 برترين ايمان (يعنى عمل از روى ايمان) احسان و نيكو كارىاست.

1824 29- افضل الكنوز حرّ يدّخر. 2 401 برترين گنجها آزاد مردىاست كه (در اثر احسان دوست شما شده و) اندوخته و ذخيره‏اى (براى شما) باشد.

1825 30- انّ المؤمنين محسنون. 2 540 به راستى كه مؤمناننيكوكارانند (يعنى) يكى از نشانه‏هاى ايمان نيكوكارى است).

1826 31- احقّ النّاس بالاحسان من احسن اللَّه إليه و بسط بالقدرةيديه.

2 484 شايسته‏ترين مردم به احسان كردن (به ديگران) كسى است كه خداىتعالى به او احسان كرده و دستهاى او را به توانايى گشوده (و او را در مال و ثروتتوسعه داده است).

1827 32- انّ احسانك الى من كادك من الاضداد و الحسّاد لأغيظعليهم من مواقع اساءتك منهم، و هو داع إلى صلاحهم. 2 605 به راستى كه نيكى كردن واحسان تو به كسانى كه با تو نيرنگ زنند و نسبت به تو حسد ورزند، بيشتر آنان راخشمگين كند از مشاهده كارهاى بدى كه در برابر عمل خود از تو ببينند، و از اينگذشته احسان تو ايشان را به صلاح نيز دعوت كند.

(و سبب اصلاح آنان گردد).

1828 33- انا مخيّر فى الاحسان الى من لم احسن اليه، و مرتهنباتمام الإحسان إلى من احسنت اليه، لأنّي إذا أتممته فقد حفظته، و إذا قطعته، فقدأضعته، و اذا اضعته فلم فعلته. 3 40 من در احسان كردن به كسى كه به او

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 260

احسان نكرده‏ام مخيّرم (و آزادم) اما نسبت به كسى كه به اواحسان كرده‏ام (در ادامه آن) در گرو آن هستم كه احسان به او را به اتمام رسانم،زيرا اگر به اتمام رساندم، آن را نگهدارى نموده‏ام، و اگر احسان را قطع كنم آن راضايع و تباه ساخته‏ام، و اگر تباه كنم پس چرا (از آغاز) انجام دادم 1829 34- انّك ان احسنت فنفسك تكرم و اليها تحسن. 3 56 به راستى كه تو اگر احسان كنى نفسخود را گرامى داشته‏اى و در حقيقت به نفس خود احسان كرده‏اى.

1830 35- آفة القدرة منع الاحسان. 3 109 آفت (رسيدن به) قدرتاحسان نكردن و منع آن است.

1831 36- إذا أردت أن تعظم محاسنك عند النّاس فلا تعظم في عينك. 3160 هر گاه بخواهى نيكيهاى تو نزد مردم بزرگ باشد، بايد آنها در چشم تو بزرگنباشد.

1832 37- بالاحسان يستعبد الانسان.

3 199 به وسيله احسان به بردگى در آيد انسان.

1833 38- بالاحسان تملك القلوب.

3 228 با احسان دلها به اختيار در آيد.

1834 39- بالاحسان يملك الأحرار.

3 236 با احسان، آزادگان در اختيار در آيند.

1835 40- بالاحسان و تغمّد الذّنوب بالغفران يعظم المجد. 3 237 بهوسيله احسان و به وسيله پوشاندن گناهان با گذشت از گنهكار، عظمت و مجد بزرگ گردد.

1836 41- بالاحسان تسترقّ الرّقاب.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 261

3 239به وسيله احسان، مردمان به بردگى در آيند.

1837 42- جحود الاحسان يحدو على قبح الامتنان. 3 376 انكار كردناحسان، انسان را بر زشتى منّت گذاردن مى‏خواند. 1838 43- جحود الاحسان يوجبالحرمان. 3 376 انكار كردن احسان، موجب حرمان و بى‏بهره ماندن از آن شود. 183944- خير العباد من اذا أحسن استبشر و اذا أساء استغفر. 3 433 بهترين بندگان كسىاست كه هر گاه كار نيكى بكند شادمان گردد، و چون كار بدى انجام دهد آمرزشخواهىكند.

1840 45- رأس الاحسان الاحسان الى المؤمنين. 4 48 اساس احسان،احسان كردن به مؤمنان است.

1841 46- رأس الإيمان الاحسان الى النّاس. 4 52 اساس ايمان احسانكردن به مردمان است.

1842 47- زكاة الظّفر الاحسان. 4 105 زكات پيروزى، احسان و نيكوكارى است.

1843 48- زينة الاسلام اعمال الاحسان. 4 117 زيور اسلام، انجامدادن نيكو كارى است.

1844 49- سبب المحبّة الاحسان. 4 121 وسيله و ابزار محبّت احساناست.

1845 50- صاحب الاخوان بالاحسان و تغمّد ذنوبهم بالغفران. 4 204با برادران ايمانى با احسان مصاحبت كن و گناهان و خطا كارهايشان را با گذشت وآمرزش بپوشان.

1846 51- صنائع الاحسان من فضائل‏

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 262

الانسان. 4 204 نيكوكاريها از فضائل و برتريهاى انسان است.

1847 52- ضادّوا الاساءة بالاحسان.

4 232 كار بد را با احسان پاسخ دهيد.

1848 53- طوبى لمن أحسن الى العباد و تزوّد للمعاد. 4 241 خوشا بهحال كسى كه به بندگان خدا احسان كند، و براى معاد خود توشه برگيرد.

1849 54- ظلم الاحسان وضعه فى غير موضعه. 4 280 ستمكارى و ظلم بهاحسان است كه آن را در غير جايگاه آن بنهند. 1850 55- عليك بالاحسان فانّه افضلزراعة و أربح بضاعة. 4 290 بر تو باد به احسان كه برترين كشت و كار، و سودمندترينسرمايه است.

1851 56- عليكم بالاحسان الى العباد و العدل فى البلاد تأمنوا عندقيام الأشهاد. 4 305 بر شما باد به احسان و نيكو كارى به بندگان خدا، و دادگسترىدر ميان شهرها، تا هنگام قيام و بر پا ايستادن شاهدان (در روز قيامت) ايمن باشيد.

1852 57- عليكم بصنائع الاحسان و حسن البرّ بذوى الرّحم و الجيرانفإنّهما يزيدان فى الأعمار و يعمران الدّيار. 4 306 بر شما باد به نيكو كارى وخوشرفتارى و احسان به خويشان و همسايگان كه اين هر دو، عمرها را طولانى و شهرها راآباد گرداند.

1853 58- عند تواتر البرّ و الاحسان يتعبّد الحرّ. 4 324 در هنگامپى در پى آمدن احسان و نيكى است كه آزادگان به بردگى در آيند.

1854 59- عادة الاحسان مادّة الامكان.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 263

4 330 خو گرفتن به نيكو كارى، مايه و اساس توانايى انجام كارهاست.

1855 60- عادة الاغمار قطع موادّ الاحسان. 4 331 خوى نادانان خامو بى‏تجربه، بريدن و قطع مادّه‏هاى احسان و نيكو كارى است.

1856 61- عجبت لمن يشترى العبيد بماله فيعتقهم كيف لا يشترىالأحرار باحسانه فيسترقّهم. 4 343 در شگفتم از كسى كه برده‏ها را با مال خودمى‏خرد و آزاد مى‏كند، چگونه است كه آزادگان را با احسان خود نمى‏خرد تا برده خويشگرداند.

1857 62- عنوان النّبل الاحسان الى النّاس. 4 360 سر آغاز زيركى ونجابت، احسان به مردم است.

1858 63- فضيلة الانسان بذل الاحسان.

4 422 فضيلت و برترى انسان، بخشش و احسان است.

1859 64- قدّم احسانك تغنم. 4 503 احسان خود را (براى فرداى قيامت)از پيش فرست تا غنيمت يابى.

1860 65- كلّ محسن مستأنس. 4 527 هر شخص نيكوكارى، انس و آرامشبرقرار كند (و ديگران را به خود مأنوس كند).

1861 66- كم من انسان استعبده احسان.

4 547 چه بسا انسانها كه احسانى او را به بردگى در آورده است.

1862 67- كافل دوام الغنى و الامكان اتباع الاحسان الاحسان. 4 633ضامن دوام و بر جا ماندن توانگرى و توانمندى، احسان پى در پى است.

1863 68- من وثق باحسانك اشفق على سلطانك. 5 218 كسى كه به احسانتو اعتماد داشته باشد بيمناك باشد بر سلطنت تو (و در صدد استحكام آن بر آيد).

1864 69- من أيقن بالجزاء أحسن.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 264

5 210 كسى كه به روز جزا يقين داشته باشد احسان و نيكو كارى كند(نه ظلم و بيدادگرى).

1865 70- من أيقن أحسن. 5 134 كسى كه يقين (به پاداش الهى و روزجزا) داشته باشد احسان كند.

1866 71- من أحسن اكتسب حسن الثّناء. 5 280 كسى كه احسان كندستايش و ثناى مردم را به دست آورد.

1867 72- من قطع معهود احسانه قطع اللَّه موجود امكانه. 5 234 كسىكه احسان معهودى را كه خود را بدان عادت داده قطع كند، خداوند توانمندى موجود اورا (بر احسان كردن) قطع كند.

1868 73- من كتم الاحسان عوقب بالحرمان. 5 275 كسى كه احسان(ديگران) را كتمان كند (و بپوشاند) به حرمان (و محروميّت از احسان) كيفر شود.

1869 74- من منع الاحسان سلب الامكان. 5 275 كسى كه جلوگيرى كنداز احسان (و به مردم نيكى نكند) امكان و توانايى (احسان) از او گرفته شود.

1870 75- لن يسترقّ الانسان حتّى يغمره الاحسان. 5 64 هيچگاهانسان به بندگى در نيايد تا آن گاه كه احسان او را فرا گيرد.

1871 76- لم يدرك المجد من عداه الحمد. 5 93 به مجد و عظمت نرسدكسى كه ستايش مردم از او گذشته (و به سوى ديگران رفته) است. 1872 77- لو رأيتمالاحسان شخصا لرأيتموه شكلا جميلا يفوق العالمين.

5 119 اگر احسان به صورت شخصى‏

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 265

در مى‏آمد (و مجسم مى‏شد) او را به شكلى زيبا مشاهده مى‏كرديدكه زيبايى‏اش بر همه جهانيان فائق و برتر بود.

1873 78- من كثر احسانه احبّه اخوانه.

5 301 كسى كه احسانش بسيار شد برادران ايمانى‏اش او را دوست دارند.

1874 79- من كثر احسانه كثر خدمه و أعوانه. 5 332 كسى كه احسانشبسيار شد خدمتكاران و كمك كارانش بسيار شوند.

1875 80- من أحسن الى النّاس استدام منهم المحبّة. 5 354 كسى كهبه مردم احسان كند محبت و دوستى آنها نسبت به او پاينده خواهد بود.

1876 81- من قضى ما أسلف من الاحسان فهو كامل الحرّية. 5 355 كسىكه احسان گذشته‏اى كه به او شده قضا كند (يعنى تلافى كند) آزادگى‏اش كامل است.

1877 82- من احسن الى رعيّته نشر اللَّه عليه جناح رحمته و أدخلهفى مغفرته. 5 355 كسى كه به رعيّت خود احسان كند خداى تعالى بال رحمت خود بر اوبگشايد، و او را در مغفرت و آمرزش خويش در آورد.

1878 83- من أحسن الى النّاس حسنت عواقبه و سهلت له طرقه. 5 377كسى كه به مردم احسان كند سرانجام كارهايش نيكو شود و راههاى آن برايش آسان گردد.

1879 84- من أحسن الى من أساء اليه فقد اخذ بجوامع الفضل. 5 394كسى كه احسان كند به آنكه به او بدى كرده، همه فضائل را برگرفته است.

1880 85- من اتبع الاحسان بالاحسان و احتمل جنايات الاخوان والجيران فقد أكمل البرّ. 5 449 كسى كه احسان پى در پى كند، و جنايتهاى برادران وهمسايگان را تحمل كند به راستى كه نيكى را به كمال رسانده است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 266

1881 86- من احسن الكرم الاحسان الى المسى‏ء. 6 18 از بهترينبزرگواريها، احسان به كسى است كه به انسان بدى كرده است.

1882 87- من افضل الاحسان الاحسان الى الابرار. 6 45 از برتريناحسانها احسان به نيكان است.

1883 88- ما استرقّت الاعناق بمثل الاحسان. 6 59 گردنها در برابرچيزى همچون احسان فروتن و تسليم نشده است.

1884 89- مع الاحسان تكون الرّفعة.

6 122 رفعت و بلندى مقام با احسان است.

1885 90- ما توسّل احد الىّ بوسيلة اجلّ عندى من يد سبقت منّىاليه لاربيّها عنده باتباعها أختها، فانّ منع الأواخر يقطع شكر الأوائل. 6 100 هيچكس نزد من به وسيله‏اى متوسّل نشده كه بزرگتر باشد از توسّل جستن به نعمتى كه پيشىگرفته از من به سوى او، تا بر آن بيفزايم و همتاى آن را به دنبال آن بياورم، زيراجلوگيرى كردن از دنباله‏ها قطع كند سپاس آغازين‏ها را. 1886 91- ما استعبدالكرام بمثل الإكرام. 6 113 چيزى همانند احسان، مردمان گرامى و والا مقام را به بردگىدر نياورد.

1887 92- نعم زاد المعاد الاحسان الى العباد. 6 161 نيكو توشه‏اىاست براى معاد، احسان به بندگان خدا.

1888 93- لا يكن المحسن و المسى‏ء عندك سواء فانّ ذلك يزهّدالمحسن فى الاحسان و يتابع المسى‏ء الى الاساءة. 6 319

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 267

نبايد نيكو كار و بدكار نزد تو يكسان باشند، كه اين كار سببمى‏شود تا نيكو كار در احسان خود بى‏رغبت شود، و بد كار در عمل بد خود شتاب بگيرد.

1889 94- لا يكوننّ اخوك على الاساءة اليك اقوى منك على الاحساناليه. 6 316 حتما نبايد برادرت در مورد بدى كردن بر تو نيرومندتر باشد از تو درمورد احسان به او. 1890 95- لا منقبة افضل من الاحسان.

6 384 منقبتى (و چيزى كه مايه فخر و مباهات باشد) بهتر از احساننيست.

1891 96- لا فضيلة اجلّ من الاحسان.

6 379 برترى و فضيلتى بزرگتر از احسان نيست.

1892 97- لا تذمّ أبدا عواقب الإحسان.

6 392 هيچ گاه پى آمدهاى احسان و نيكى مورد نكوهش قرار نگيرد.

1893 98- لا يحوز الغفران الّا من قابل الاساءة بالاحسان. 6 398غفران و مغفرت الهى را به دست نياورد جز آن كس كه بدى را به احسان پاداش دهد (و بهجاى بدى احسان كند). 1894 99- يستدلّ على المحسنين بما يجرى لهم على ألسنالاخيار و حسن الأفعال و جميل السّيرة. 6 450 رهنمون گردد به افراد نيكوكار، آنچهكه بر زبان نيكان در باره آنان جارى شود، و نيز به كارهاى نيك و سيره و روش زيبا.

1895 100- النّاس أبناء ما يحسنون. 1 309

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 268

مردمان فرزند كارهاى نيكى هستند كه انجام دهند.

باب الحظ (بهره، بخت)

1896 1- الحظّ يسعى الى من لا يخطبه. 1 370 بهره مى‏شتابد به سوىكسى كه از او خواستگارى نكرده (و به دنبال آن نرفته است).

1897 2- الحظّ للانسان فى الاذن لنفسه و فى اللّسان لغيره. 2 38بهره انسان، آنچه از راه گوش است براى خود او است، و آنچه در زبان است براى ديگراناست.

باب الحفظ (نگهدارى)

1898 1- حفظ ما فى يدك خير لك من طلب ما فى يد غيرك. 3 411 نگهداشتن آنچه در دست تو است (و قناعت كردن بدان، كه محتاج در خواست از ديگران نشوى)بهتر است براى تو از درخواست چيزى كه در دست ديگران است.

1899 2- عليك بحفظ كلّ امر لا تعذر باضاعته. 4 290 بر تو باد بهنگهدارى كردن هر چيزى كه با از بين رفتن آن تو را معذور ندارند.

1900 3- هلك من لم يحرز امره. 6 194 نابود گشت هر كس كه كار خودرا نگهدارى نكرد.

باب الحقد (كينه توزى)

1901 1- الحقد يذرى. 1 17 كينه، نابود مى‏كند.

1 1901 2- الحقد مثار الغضب. 1 142 كينه، سبب بر انگيختن خشم است.

1902 3- الحقد الأم العيوب. 1 239 كينه، پست‏ترين عيبهاست.

1903 4- الحقود لا راحة له. 1 250 آدم كينه توز راحتى و آسايشندارد.

1904 5- الحقد خلق دنىّ و مرض مردى. 1 388 كينه، خويى پست است، وبيمارى نابود كننده‏اى است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 269

1905 6- الحقد داء دوىّ و مرض موبى.

1 388 كينه، دردى است سخت و دردناك، و بيمارى وبادارى است. 19067- الدّنيا اصغر و أحقر و أنزر من أن تطاع فيها الأحقاد. 2 52 دنيا كوچكتر وحقيرتر و كمتر از آن است كه از كينه‏ها پيروى شود (و آدمى به دنبال كينه توزىبرود).

1907 8- الحقود معذّب النّفس متضاعف الهمّ. 2 91 آدم كينه توزجانش در شكنجه و عذاب، و اندوهش چند برابر است.

1908 9- الحقد من طبائع الأشرار.

2 163 كينه توزى از خصلتهاى بدان و بدكاران است.

1909 10- الحقد نار لا تطفئ الّا بالظّفر.

2 163 كينه آتشى است كه جز به غلبه و ظفر خاموش نشود.

1910 11- احترسوا من سورة الجمد و الحقد و الغضب و الحسد، واعدّوا لكلّ شي‏ء من ذلك عدّة تجاهدونه بها من الكفر في العاقبة، و منع الرّذيلة وطلب الفضيلة، و صلاح الآخرة و لزوم الحلم. 2 265 خود را نگهداريد از تندى بخل وكينه و خشم و حسد، و براى مبارزه با هر يك از آنها ابزار و سلاح لازم را تهيه كنيدكه به وسيله آن ابزار با آنها بجنگيد و از آن جمله است: انديشه كردن در سر انجامكار، جلوگيرى از پستى و رذالت، طلب فضيلت، صلاح آخرت، و ملازم بودن با حلم وبردبارى. 1911 12- الام الخلق الحقد. 2

383 پست‏ترين خويها كينه است.

1912 13- اشدّ القلوب غلّا قلب الحقود.

2 386 سخت‏ترين دلها از نظر آلودگى و ناصافى، دل شخص كينه توز است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 270

1913 14- انّما اللّبيب من استسلّ الأحقاد. 3 76.

به راستى عاقل و خردمند كسى است كه كينه‏ها (ى مردم) را از دلبيرون كرده باشد.

1914 15- بئس العشير الحقود. 3 254 آدم كينه‏ور بد معاشرى است.

1915 16- تجنّبوا تضاغن القلوب و تشاحن الصّدور، و تدابر النّفوسو تخاذل الايدى، تملكوا امركم. 3 304 از كينه توزى دلها، و دشمنى داشتن درسينه‏ها، و پشت كردن به يكديگر، و يارى ندادن و دستگيرى نكردن از همديگر، دورى واجتناب كنيد، تا زمام امور خود را به دست گيريد.

1916 17- رأس العيوب الحقد. 4 51 اساس و سر عيبها كينه است.

1917 18- سبب الفتن الحقد. 4 121 سبب فتنه‏ها كينه است.

1918 19- سلاح الشّرّ الحقد. 4 129 سلاح بدى و شرّ، كينه است.1919 20- شرّ ما سكن القلب الحقد.

4 164 بدترين چيزى كه در قلب جاى گير شود كينه است.

1920 21- طهّروا قلوبكم من الحقد فانّه داء موبى. 4 256 دلهاتانرا از كينه پاك كنيد كه بيمارى وبا آورى است.

1921 22- من كثرة حقده قلّ عتابه. 5 203 كسى كه كينه‏اش بسيارباشد عتاب او (و سرزنش و گله‏اش) كم است. 1922 23- ليس لحقود اخوّة. 5 80 آدمكينه توز آخوّت و برادرى ندارد.

1923 24- من اطّرح الحقد استراح قلبه و لبّه. 5 236 كسى كه كينهرا از درون خود به يك سو اندازد دل و قلبش آسوده و راحت شود.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 271

1924 25- من زرع الاحن حصد المحن.

5 457 كسى كه تخم كينه (در دل) بكارد محنت و اندوه درو كند.

1925 26- ما أنكد عيش الحقود. 6 55 چه سخت است زندگى كينه توز.

1926 27- لا مودّة لحقود. 6 346 شخص كينه توز دوستى ندارد.

1927 28- لا يكون الكريم حقودا. 6 368 انسان كريم و بزرگوار كينهتوز نيست.

باب الحقّ

1928 1- الحقّ سيف قاطع. 1 146 حق، شمشيرى است برنده.

1929 2- الحقّ افضل سبيل. 1 155 حق، بهترين راههاست.

1930 3- الحقّ أقوى ظهير. 1 187 حق، نيرومندترين پشتيبان است. (يعنىهمان حقانيّت صاحب حق نيرومندترين پشتيبان او است).

1931 4- الحقّ اوضح سبيل. 1 193 حق آشكارترين راههاست.

1932 5- المغلوب بالحقّ غالب. 1 267 كسى كه به خاطر حق مغلوب شده(در حقيقت) غالب است.

1933 6- المحارب للحقّ محروب.

1 273 كسى كه به جنگ حق برود شكست خورده است.

1934 7- الحقّ احقّ ان يتّبع. 1 319 حق، براى پيروى شايسته‏تراست.

1935 8- التّعاون على اقامة الحقّ امانة و ديانة. 1 350 يارى دادنو هميارى براى اقامه حق و بر پا داشتن آن، اداى امانت و ديندارى است.

1936 9- الحقّ سيف على اهل الباطل.

1 377 حق، شمشيرى است در برابر اهل باطل.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 272

1937 10- الحقّ منجاة لكلّ عامل. 1 378 حق، وسيله نجاتى است براىكسى كه بدان عمل كند.

1938 11- الحقّ ابلج، منزّه عن المحاباة و المراياة. 2 44 حق،آشكار و روشن است و از نياز داشتن به يارى دادن و انكار و جدال دور و منزّه است.

1939 12- اعرفوا الحقّ لمن عرفه لكم صغيرا كان او كبيرا، وضيعاكان أو رفيعا. 2 265 بشناسيد حق كسى كه حق شما را مى‏شناسد، كوچك باشد يا بزرگ، ازنظر رتبه پست باشد يا بلند.

1940 13- اصبر على مرارة الحقّ و ايّاك ان تنخدع لحلاوة الباطل. 2237 بر تلخى حق صبر كن، و بپرهيز از اين كه فريب شيرينى باطل را بخورى.

1941 14- الزموا الحقّ تلزمكم النّجاة.

2 240 ملازم حق باشيد تا رستگارى ملازم شما گردد.

1942 15- اركب الحقّ و ان خالف هواك و لا تبع آخرتك بدنياك. 2 181بر مركب حق سوار شو اگر چه با خواسته‏ات مخالف باشد و آخرتت را به دنيا مفروش.

1943 16- الزم الحقّ ينزّلك منازل اهل الحقّ يوم لا يقضى الّابالحقّ. 2 196 ملازم حق باش تا تو را در منزلگاههاى طرفداران حق فرود آورد، در آنروزى كه جز به حق حكم نشود.

1944 17- الا و انّ من لا ينفعه الحقّ يضرّه الباطل، و من لايستقم به الهدى يجرّ به الضّلال الى الرّدى. 2 332 آگاه باشيد كه به راستى هر كسكه حق سودش ندهد باطل زيانش رساند، و كسى كه هدايت او را به راه راست در نياورد،گمراهى او را به سوى هلاكت و نابودى كشاند.

1945 18- اصدق القول ما طابق الحقّ.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 273

2 401 راست‏ترين گفتارها آن است كه با حق مطابق باشد.

1946 19- اعقل النّاس من ذلّ للحقّ فاعطاه من نفسه، و عزّ بالحقّفلم يهن اقامته و حسن العمل به. 2 477 خردمندترين مردم كسى است كه در برابر حقتسليم گردد، و از مقاومت خويش در برابر آن بگذرد، و به وسيله حق (و تسليم شدن دربرابر آن) عزيز گردد، و اقامه حق و بر پا داشتن آن و نيكو انجام دادن آن را سبكنشمارد.