سخن حكيمان و دانشمندان ، مشاهير...
حكيمى گفت : آدمى زادگان ، چه بينوايند! اگر آنچنان كه از نيازمندى مى ترسند، از آتشمى ترسيدند. از هر دو نجات مى يافتند. و چنان كه به دنيا علاقه مى ورزند، به بهشتاشتياق مى ورزيدند، هر دو را در مى يافتند. و چنان كه به ظاهر از بندگان خدا مىترسند، در باطن ، از خدا مى ترسيدند، در هر دو دنيا نيكبخت مى شدند.
ترجمه اشعار عربى
سروده خوارزمى :
فرزندان روزگار، از آن ، چه خوبى چشم دارند؟. آن كه پيوسته پروردگان خويش رامى كشد. آن كه دير زيد، مرگ دوستان خويش بيند و آن كه دير نزيد، خود به مصيبتدرماند.
حكاياتى از عارفان و بزرگان
مادر (ربيع بن خيثم ) چون او را در گريه و بيدارى ديد، گفت : اى پسركم ! ترا چه مىشود؟ مباد كه كسى را كشته باشى ! گفت : آرى مادر! گفت : آرى مادر! گفت ! او كيست تا ازخاندانش عفو تو خواهيم . بخدا كه اگر حال تو بدانند كه چگونه اى بر تو رحم آرند واز تو در گذرند! گفت : مادر! او نفس منست .
سخن عارفان و پارسايان
از سخنان بزرگان در (اخلاص ) سهل (بن عبدالله ؟) گفت : اخلاص ‍ آنست كه سكون وحركات بنده ، ويژه خدا باشد. ديگرى گفت : اخلاص از هر چه بر نفس سخت ترست . چه، او را از آن ، بهره اى نيست . و ديگرى گفت : اخلاص درعمل ، آنست كه آدمى ، پاداش كار خويش در دو جهان نخواهد. و (حارث ؟) محاسبى گفت :اخلاص ، بندگان را از كار خدا بيرون ساختن است . و ديگرى گفت : اخلاص ، دوام مراقبت وفراموش ‍ كردن همه لذت هاست . و جنيد گفت : اخلاص ، پاك ساختن كردارست از تيرگىها.
يحى معاذ (رازى ) گفت : طاعت ، گنجينه اى از گنجينه هاى خداست ، كه كليد آن ، دعاست وزبانه هاى كليد، لقمه حلال .
بشرحافى را گفتند: از كجا مى خورى ؟ گفت : از آنجا كه شما مى خوريد. اما، آن كه خوردو گريد، همچون آن كه خورد و خندد نيست .
عارفى گفت : اگر عشق باشد. چيزى از عاشق و عشقش نماند.
حكاياتى از عارفان و بزرگان
مردى بر عارفى گذشت ، كه نان و سبزى و نمك مى خورد. او را گفت : اى بنده خدا! ازدنيا، به همين خرسندى ؟ گفت : خواهى كسى را به تو نشان دهم كه به بدتر از اينخرسندست ؟ گفت : آرى ! گفت : آن كه به عوض ‍ آخرت ، به دنيا خرسند است .
حكاياتى كوتاه و خواندنى
ديوجانس گزمه اى ديد كه دزدى را مى زد. گفت : بنگريد! كه دزد آشكار دزد پنهان را مىزند.
عارفان ، مشايخ صوفيه و پيران طريقت
ذوالنون مصرى گفت : روزى از وادى كنعان بيرون رفتم . چون به بالاى وادى رسيدم بهناگاه ، سايه اى ديدم كه به سوى من مى آيد و مى گويد: (و بدا لهم من الله مالميكونوا يحتسبون ). مى گريست . چون سايه به من نزديك شد، زنى را ديدم با جبه اىبر تن و مشكى بر دست . و مرا گفت : كيستى ؟ - بى آن كه از من ترسد. - گفتم : مردىغريبم . گفت : اى فلان ! مگر با خدا غريبى يافت شود؟ با گفته او، به گريه افتادم .گفت : چه چيز به گريه ات انداخت ؟ گفتم : رسيدن دارو به دملى كه به خوبى رسيدهاست . و دارو به زودى به نجاتش آمد. گفت : اگر راست مى گويى ، چرا گريستى ؟گفتم : خدا بر تو ببخشايد! مگر راستگو نمى گريد؟ گفت : نه ! گفتم : براى چه ؟گفت : زيرا گريه دل را آرام مى كند. ذوالنون گفت : بخدا! از سخن او، به تعجب ماندم .
سخن حكيمان و دانشمندان ، مشاهير...
انوشيروان ، بزرگمهر را گفت : چه چيز براى انسان نيكوترست ؟ گفت : خردى كه باآن زندگى كند. گفت : اگر نبود؟ گفت : دوستانى كه او را به كارهاى شايسته وا دارند.گفت : اگر نبود؟ گفت : مالى كه با آن ، محبت مردم را به خود جلب كند. گفت : اگر نبود؟گفت : لالى يى كه با آن ، خاموشى گزيند. گفت : اگر نبود؟ گفت : مرگى كه زود او راببرد.
حكيمى فرزند را گفت : اى پسركم ! بگذار! دينت برتر از عقلت باشد و كردارت برتراز گفتارت و ارزشت بيش از جامه ات .
حكيمى گفت : كارنامه اعمالتان را با بهترين كارها مجلد سازيد!
ديگرى گفته است : در اين روزها كه همچون پرندگان در پروازند، براى آخرت خويشكار كنيد!
معارف اسلامى
در گذشت ها:
جوهرى : 392، ابونصرفارابى :339، وزيرابن العميد: 366، صاحب بن عباد: 385،ابن سينا: 428، سيدمرتضى 436، سيد رضى :406، ابوالعلاى معرى : 449، امامالحرمين : 477، شيخ ابو حامد غرالى :505، برادرش ابوالفتوح : 520، جاراللهزمخشرى : 538، محمد شهرستانى : 548، شيخمقتول (شهاب الدين سهروردى ): 587، امام (فخر)رازى :606، شيخ ابن فارض : 632،شيخ محيى الدين بن العربى : 638، ابن حاجب : 646، ابن بيطار:646، قاضى بيضاوى: 685، محقق توسى : 672، علامه (قطب الدين ) شيرازى : 710، شيخ عبدالرزاق كاشى :735، جاربردى : 646، محقق تفتازانى : 762، علامه حلى : 726، ميثم بحرانى : 679،شاطبى : 590، ابن جوزى : 597، ابوالبقاء: 616، جلاالدين قزوينى : 739، نواوى :676، بديع (الزمان ) همدانى : 398، آمدى : 631، جعدى : 687.