4285 2-  حسن السّيرة جمال القدرة و حصن الامرة. 3 391 خوش رفتارىزيبايى قدرت و قلعه و حصار فرمانروايى است.

4286 3-  من سائت سيرته سرّت منيّته.

5 193 كسى كه رفتارش بد شد مرگش (براى‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 550

مردم) شادمان كننده است.

4287 4-  من سائت سيرته لم يأمن ابدا. 5 253 كسى كه سيره و رفتارشبد شد هيچگاه ايمن نيست.

4288 5-  ويل لمن ساءت سيرته، و جارت ملكته، و تجبّر و اعتدى. 6227 واى به حال كسى كه سيره و رفتارش (با مردم) بد باشد، و ستمكار باشد در سلوكخود، و سر بزرگى كند و به مردم زورگويى كند.

حرف «الشين»

باب الشباب (جوانى)

4289 1-  انّما قلب الحدث كالارض الخالية مهما القى فيها من كلّشي‏ء قبلته. 3 90 جز اين نيست كه قلب نوجوان، همچون زمين خالى است كه هر چه در آنبكارند مى‏پذيرد.

4290 2-  بادر شبابك قبل هرمك و صحّتك قبل سقمك. 3 249 پيشى بگيرجوانى خود را پيش از پيرى، و تندرستى خود را پيش از بيمارى (يعنى غنيمت شمار).

4291 3-  جهل الشّابّ معذور و علمه محقور. 3 367 نادانى جوان معذوراست و علم او كوچك‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 551

و ناچيز شمرده شود.  4292 4-  شيئان لا يعرف فضلهما الّا منفقدهما: الشّباب و العافية. 4 183 دو چيز است كه فضيلت و برترى آنها را نداند مگركسى كه آن دو را از دست داده باشد: جوانى و تندرستى.

4293 5-  هل ينتظر أهل غضاضة الشّباب الّا حوانى الهرم. 6 200 آياانتظار مى‏كشند دارندگان جوانى جز خم كنندگان پيرى را.

باب الشبهة

4294 1-  ايّاك و الوقوع فى الشّبهات و الولوع بالشّهوات، فانّهمايقتادانك الى الوقوع فى الحرام و ركوب كثير من الآثام. 2 314 بپرهيز از افتادن درچيزهاى شبهه‏ناك و حريص بودن به خواسته‏هاى نفسانى، كه آنها مى‏كشانند تو را بهافتادن در حرام و ارتكاب بسيارى از گناهان.

4295 2-  انّ الامور اذا تشابهت اعتبر آخرها باوّلها. 2 507 بهراستى كه كارها وقتى مشابه و همانند يكديگر بود پند گرفته شود پايان آن به آغازآن.

4296 3-  انّ من صرّحت له العبر عمّا بين يديه من المثلات، حجزهالتّقوى عن تقحّم الشّبهات. 2 596 به راستى كسى كه آشكار كند براى او پندهايى كه(از گذشتگان) پيش رو دارد (و از آنها عبرت گيرد) تقوى و پرهيزكارى او را باز دارداز افتادن در شبهه‏ها.

4297 4-  انّما سمّيت الشّبهة شبهة لانّها تشبه الحقّ، فامّا اولياءاللَّه فضياؤهم فيها اليقين، و دليلهم سمت الهدى، و امّا أعداء اللَّه فدعاهماليها الضّلال و دليلهم العمى. 3 93.

شبهه را شبهه ناميدند براى آنكه با حقّ مشابه و همانند است،اما اولياء الهى، روشنى بخش آنها در شبهه ناكها يقين است (و تا يقين نكنند دست بداننزنند) و

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 552

راهنماى ايشان آهنگ هدايت يافتن راه راست است، و اما دشمنانخدا را گمراهى به سوى شبهه دعوت كرده و راهنماى ايشان كورى (باطن) است.

4298 5-  طوبى لمن لم تغمّ عليه مشتبهات الامور. 4 246 خوشا به حالكسى كه پوشيده نشود بر او كارهاى شبهه ناك (و حق را از باطل تشخيص دهد).

4299 6-  لكلّ ناكث شبهة. 5 14 هر پيمان شكنى را شبهه‏اى است (كهبه خاطر آن پيمان بشكند).

4300 7-  ليصدق تحرّيك فى الشّبهات فانّ من وقع فيها ارتبك. 5 53بايد راست و درست باشد بررسى و تحقيق تو در باره شبهات، كه به راستى هر كس در آنهاافتد نابود شود.

4301 8-  نزّهوا اديانكم عن الشّبهات و صونوا انفسكم عن مواقعالرّيب الموبقات. 6 174 آيينهاى خود را از شبهات پاك كنيد، و خويشتن را نگهداريداز افتادن در جايگاههاى شبهه و ترديدهاى نابود كننده.

باب الأشتر (مالك اشتر)

4302 1-  لو كان جبلا لكان فندا، لا يرتقيه الحافر و لا يوفى عليهالطّائر.

5 119 اگر كوهى بود تك و تنها بود، و اگر سنگى بود بسيار سخت ومحكم بود، و هيچ پرنده‏اى به اوج پرواز او راه نمى‏يافت.

4303 2-  هو سيف اللَّه لا ينبو عن الضّرب و لا كليل الحدّ و لاتستهويه بدعة و لا تتيه به غواية. 6 210 او شمشير خدا بود كه از زدن مانده نمى‏شد،و نه تيزى آن كند مى‏شد، و نه بدعتى او را سرگشته مى‏كرد، و نه گمراهى و ضلالتى اورا از راه به در مى‏برد.

باب الشتم (دشنام، ناسزا)

4304 1-  من سافه شتم. 5 143 كسى كه سبكسرى كند دشنامش دهند.

4305 2-  من بلّغك شتمك فقد شتمك.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 553

5 451 كسى كه دشنام تو را (كه ديگرى در غياب به تو داده است) به تورساند تو را دشنام داده است.

باب الشجاعة (پر دلى و دلاورى)

4306 1-  الشّجاعة زين، الجبن شين.

1 34 شجاعت زيور است، و بزدلى ننگ و عار است.

4307 2-  الشّجاعة عزّ حاضر، و الجبن ذلّ ظاهر. 1 152 شجاعت عزّتىاست حاضر و آماده، و بزدلى خوارى، و ذلّتى است آشكار.

4308 3-  الشّجاعة نصرة حاضرة و فضيلة ظاهرة. 2 30 شجاعت يارى ونصرتى است حاضر و فضيلتى است آشكار.

4309 4-  الشّجاعة احد العزّين. 2 23 شجاعت يكى از دو بخش عزّتاست.

4310 5-  ثمرة الشّجاعة الغيرة. 3 328 ميوه شجاعت غيرت است.

4311 6-  على قدر الحميّة تكون الشّجاعة. 4 312 به اندازه غيرتاست، شجاعت انسان.

4312 7-  لو تميّزت الاشياء لكان الصّدق مع الشّجاعة و كان الجبنمع الكذب. 5 118 اگر چيزها از يكديگر جدا و متمايز شود، راستى با شجاعت، و بزدلىبا دروغ خواهد بود.

4313 8-  معالجة النّزال تظهر شجاعة الابطال. 6 131 ورزيدگىپيادگان (در جنگ) آشكار سازد شجاعت دلاوران را.

باب الشدائد (سختى‏ها، گرفتارى‏ها)

4314 1-  اعترم بالشّدّة حين لا يغنى عنك الّا الشّدّة. 2 205 آهنگسختى و تند خويى كن آنجا كه بى‏نياز نكند تو را (و به كارت نيايد) جز سختى و تندى.

4315 2-  عند تعاقب الشّدائد تظهر فضائل الانسان. 4 320

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 554

در هنگام پياپى آمدن سختى‏ها آشكار گردد فضيلتهاى انسان.

4316 3-  عند نزول الشّدائد يجرّب حفاظ الاخوان. 4 321 در هنگامفرود آمدن سختى‏ها آزموده شود نگهدارى برادران.

4317 4-  عند الشّدائد تذهب الاحقاد.

4 323 در هنگام سختى‏ها كينه‏ها برود.

4318 5-  كن فى الشّدائد صبورا و فى الزّلال وقورا. 4 602 درسختى‏ها بسيار شكيبا باش و در پيش آمدهاى ناگوار كه مردان را بلرزاند پر وقار و پابرجا.

4319 6-  للشّدائد تدّخر الرّجال. 5 29 مردان بزرگ را براى سختى‏هااندوخته و ذخيره كنند.

4320 7-  من لم يتعرّض للنّوائب تعرّضت له النّوائب. 5 247 كسى كهمتعرّض مصيبتها نشود، مصيبتها متعرض او شوند. 

باب الشرّ (بدى)

 4321 1-  الشّرّ وقاحة. 1 13 شرّ و بدى بى‏شرمى است.

4322 2-  الشّرّ ندامة. 1 64 شرّ و بدى پشيمانى آورد.

4323 3-  الشّرّ يكبوا براكبه. 1 115 مركب شرّ و بدى سوار خود رابه سر اندازد.

4324 4-  الشّرّ اقبح الابواب. 1 134 بدى و شرّ زشت‏ترين درهاست.

4325 5-  الشّرّ منطق و بىّ. 1 135 بدى گفتار است «و با» آور وناگوار.

4326 6-  الشّرّ عنوان العطب. 1 142 بدى سر آغاز نابودى است.

4327 7-  الشّرّ حمّال الآثام. 1 171

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 555

بدى بردارنده گناهان است.

4328 8-  الشّرّ يزرى و يردى. 1 218 بدى آدمى را زشت و عيبناك ونابود كند.

4329 9-  الشّرّ يعاقب عليه و يخزى.

1 229 بدى مورد مؤاخذه و عقاب و رسوايى (دنيا و آخرت) است.

4330 11-  الغالب بالشّرّ مغلوب. 1 272 كسى كه به وسيله بدى غالبشود در حقيقت مغلوب است.

4331 11-  استقباح الشّرّ يحدو على تجنبّه. 1 367 بد شمردن كار بد،مى‏راند و مى‏كشاند انسان را به دورى كردن از آن.

4332 12-  الشّرّ مركب الحرص، و الهوى مركب الفتنة. 2 70 بدى، مركبحرص است، و هوا و هوس مركب فتنه و آشوب.

4333 13-  الشّرير لا يظنّ باحد خيرا لانّه لا يراه الّا بطبعنفسه. 2 76 آدم بدكار در باره هيچكس گمان خير ندارد، چون نبيند كسى را جز به خصلتو سرشت خويش.  4334 14-  الخلال المنتجة الشّرّ: الكذب و البخل و الفجور و الجهل.2 109 خصلتهايى كه از آنها شرّ و بدى به بار آيد عبارتند از: دروغ، بخل ستم،نادانى.

4335 15-  الشّرّ كامن فى طبيعة كلّ احد فان غلبة صاحبه بطن، و انلم يغلبه ظهر. 2 161 بدى در وجود و سرشت هر كسى نهفته است كه اگر صاحب آن خصلت برآن غلبه كرد پنهان شود، و اگر بر آن غالب نشد آشكار شود.

4336 16-  الشّرّ اقبح الابواب و فاعله شرّ الاصحاب. 2 152 بدىبدترين درهاست، و بد كار نيز بدترين همراهان و ياران است.

4337 17-  احذر الشّرير عند اقبال‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 556

الدّولة لئلّا يزيلها عنك، و عند ادبارها لئلّا يعين عليك. 2273 در هنگام رو آوردن دولت و دارايى از آدم شرير بد ذات بپرهيز كه مبادا دولت رااز تو زائل كند، و در هنگام پشت كردن و ادبار آن نيز از او بپرهيز، مبادا در ازدست رفتن دولت تو به زيان تو عمل كند.  4338 18-  اجتنبوا الشّرّ فانّ شرّا منالشّرّ فاعله. 2 254 از شرّ و بدى دورى كنيد كه بدتر از كار بد انجام دهنده آناست.

4339 19-  احصد الشّرّ من صدر غيرك بقلعه من صدرك. 2 180 درو كنبدى را از سينه ديگران به درو كردن آن از سينه خويش (زيرا كسى كه آهنگ بدى باديگران در دل نداشته باشد، ديگران نيز قصد بدى او را ندارند).

4340 20-  امح الشّرّ من قلبك تتزكّ نفسك و يتقبّل عملك. 2 181 محوو نابود كن بدى را از دل خود تا نفس تو پاك گردد، و عمل تو مقبول و پذيرفته شود.

4341 21-  ايّاك ان تغترّ بغلطة شرّير بالخير. 2 327 بپرهيز از اينكه فريب خورى از اين كه به اشتباه آدم بد ذات شريرى كار نيكى انجام دهد.

4342 22-  ايّاك ان تستوحش من غلطة خيّر بالشّرّ. 2 327 بپرهيز ازاين كه وحشت كنى از اين كه انسان نيكو كارى دست به كار بدى زند.

4343 23-  ايّاك و معاشرة الاشرار فانّهم كالنّار مباشرتها آنمى‏سوزاند.

4344 24 ايّاك و معاشرة الاشرار فانّهم كالنّار مباشرتها تحرق. 2289 بپرهيز از معاشرت و آميزش با بدان، كه آنها همانند آتش هستند كه مباشرت آنمى‏سوزاند.

4344 24-  ايّاك و مصاحبة الاشرار فانّهم يمنّون عليك بالسّلامةمنهم.

2 291 بپرهيز از مصاحبت و همدمى با اشرار كه‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 557

اينان بر تو منّت گذارند بر اين كه تو از شرّ آنها سالم و درامان هستى.  4345 25-  ايّاك و ملابسة الشّرّ فانّك تنيله نفسك قبل عدوّك، و تهلكبه دينك قبل ايصاله الى غيرك. 2 309 بپرهيز از پوشيدن جامه شرّ و بدى كه به راستىتو مى‏رسانى آن را به خويشتن پيش از رساندن به دشمن خود، و دين خود را بدان نابودو هلاك كرده‏اى پيش از آنكه شرّى را به ديگرى برسانى.

4346 26-  اشدّ شي‏ء عقابا الشّرّ. 2 385 سخت‏ترين چيزها از نظرعقاب و كيفر شرّ و بدى است.

4347 27-  انّ هذه الطّبائع متباينة و خيرها ابعدها من الشّرّ. 2504 خصلتها و طبيعتهاى آدمى جداى از يكديگرند، و بهترين آنها آن است كه از شرّ وبدى دورتر باشد.

4348 28-  انّ فى الشّرّ لوقاحة. 2 487 به راستى كه در بدى بى‏شرمىاست (يعنى بدى سبب بى‏شرمى مى‏شود).

4349 29-  اذا رأيتم الشّرّ فابعدوا عنه.

3 126 هر گاه شرّ و بدى را ديديد از آن دورى كنيد.

4350 30-  بئس الذّخر فعل الشّرّ. 3 254 بد ذخيره و اندوخته‏اى استكار بد.

4351 31-  ربّ شرّ فاجأك من حيث لا تحتسبه. 4 78 چه بسا شرّ و بدىكه ناگهانى تو را در رسد از جايى كه گمان آن را نداشته‏اى.

4352 32-  زيادة الشّرّ دنائة و مذلّة.

4 116 زيادى شرّ و بدى، پستى و وسيله خوارى است.

4353 33-  شرّ النّاس من لا يبالي أن يراه النّاس مسيئا. 4 169بدترين مردم كسى است كه پروايى ندارد از اين كه مردم او را بد كاره بدانند.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 558

4354 34-  شرّ النّاس من يخشى النّاس فى ربّه و لا يخشى ربّه فيالنّاس.

4 176 بدترين مردمان كسى است كه از مردم در مورد پروردگار خويشمى‏ترسد (و براى خوشنودى مردم نافرمانى خدا كند) ولى از پروردگار خود در موردمردمان ترسى ندارد.

4355 35-  شرّ النّاس من يبتغي الغوائل للنّاس. 4 176 بدترين مردمكسى است كه براى مردم مصيبت خواهد و در راه ناراحت كردن مردم گام بردارد.

4356 36-  ظفر بالشّرّ من ركبه. 4 274 پيروز شود به شرّ و بدى هركس سوار بر آن شود.  4357 37-  فاعل الشّرّ شرّ منه. 4 412 انجام دهنده كار بد،بدتر از خود بدى است.

4358 38-  فعل الشّرّ مسبّة. 4 413 كار شرّ و بد، وسيله دشنام بهانسان گردد.

4359 39-  كلّ غالب بالشّرّ مغلوب. 4 529 هر كس كه به وسيله شر وبدى غالب گردد در حقيقت مغلوب است.

4360 40-  من فعل الشّرّ فعلى نفسه اعتدى. 5 243 كسى كه كار بدىبكند بر خويشتن ستم كرده است.

4361 41-  من ترك الشّرّ فتحت عليه ابواب الخير. 5 276 كسى كه بدىرا واگذارد، درهاى خير بر او گشوده شود.

4362 42-  لن تتحقّق الخير حتّى تتبرّأ من الشّرّ. 5 67 خير و خوبىرا پا بر جا نكنى تا يكسره از شرّ و بدى بيزارى جويى.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 559

4363 43-  ليس بشرّ من الشّرّ الّا عقابه.

5 81 چيزى بدتر از بدى نيست مگر عقاب و كيفر آن.

4364 44-  ليس شي‏ء افسد للامور و لا ابلغ فى هلاك الجمهور منالشّرّ. 5 85 براى تباه كردن كارها و نابود كردن توده مردم، چيزى بدتر از شرّ وبدى نيست.

4365 45-  من اسّس اساس الشّرّ اسّسه على نفسه. 5 343 كسى كه اساسبدى را پى‏ريزى كند به زيان خودش پى‏ريزى كرده است.

4366 46-  من أثار كامن الشّرّ كان فيه عطبه. 5 349 كسى كه بشوراندبدى نهفته را نابودى خود در آن است.

4367 47-  من اضمر الشّرّ لغيره فقد بدأ به نفسه. 5 356 كسى كهتصميم شرّى را براى ديگرى در دل بگيرد به خويشتن آغاز كرده (و زيانش به خود اورسد).

4368 48-  من عرّى من الشّرّ قلبه سلم له دينه و صدق يقينه. 5 378كسى كه دلش را از بدى برهنه كند، دين او سالم و يقين او راست و درست باشد.

4369 49-  شرّ الاشرار من يتبجّح بالشّرّ. 4 174 بدترين اشرار وبدان، كسى است كه به بدى و بدى كردن شاد شود.

4370 50-  شرّ النّاس من لا يرجى خيره و لا يؤمن شرّه. 4 175بدترين مردم كسى است كه اميد خيرى از او نرود، و از شرّ او نيز كسى ايمن نباشد.

4371 51-  طالب الخير بعمل الشّرّ فاسد العقل و الحسّ. 4 251 كسىكه كار نيكى را با انجام دادن عمل شرّى بجويد، عقل و احساسش فاسد و تباه است.

4372 52-  من لم يعرف مضرّة الشّرّ لم يقدر على الامتناع منه. 5419 كسى كه زيان كار بد را نشناسد و نداند، قادر بر خويشتن دارى از آن نخواهد بود.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 560

4373 53-  من كفّ شرّه فارج خيره.

5 465 كسى كه شر و بدى خود را باز دارد اميد خير و خوبى از اوداشته باش.

4374 54-  من كره الشّرّ عصم. 5 466 كسى كه شرّ را ناخوش دارد نگهداشته شود.

4375 55-  من اعظم مصائب الاخيار حاجتهم الى مداراة الاشرار. 6 47از بزرگترين مصيبتهاى نيكان، نياز آنها به مدارا كردن با اشرار و بدان است.

4376 56-  ما امن عذاب اللَّه من لم يأمن النّاس شرّه. 6 79 ايمننيست از عذاب خداوند كسى كه مردم از شرّش در امان نباشند.

4377 57-  متّقى الشّرّ كفاعل الخير.

6 130 پرهيز كننده از بدى، همانند كسى است كه كار خير انجام دهد.

4378 58-  مفتاح الخير التّبرّى من الشّرّ.

6 133 كليد خير و نيكى بيزارى جستن از شرّ و بدى است.

4379 59-  لا يأمن مجالسوا الاشرار غوائل البلاء. 6 411 هم نشينانبا بدان و اشرار از گرفتارى‏هاى سخت در امان نيستند.

4380 60-  لا ينجو من اللَّه سبحانه من لا ينجو النّاس من شرّه. 6428 رهايى نيابد از عذاب خداى سبحان كسى كه مردم از شرّ او رهايى و آسايش ندارند.

4381 61-  ينبغي لمن عرف الاشرار أن يعتزلهم. 6 443 براى كسى كهاشرار و بدان را بشناسد، سزاوار و شايسته است كه از آنها كناره جويد.

باب الشريعة (دين و آئين)

4382 1-  الشّريعة صلاح البريّة. 1 183 شريعت براى صلاح و مصلحتبندگان خدا است.

4383 2-  ذد عن شرائع الدّين و حط

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 561

ثغور المسلمين، و احرز دينك و امانتك بانصافك من نفسك، و العملبالعدل فى رعيّتك. 4 36 از شرائع و مقرّرات دين دفاع كن، و سرحدّات مسلمانان رانگهدارى كن، و دين و امانت خود را با انصاف دادن از خويش و به وسيله دادگسترى درميان رعيّت خود حفظ كن.

باب الشرف

4384 1-  الشّرف مزيّة. 1 11 شرافت و بلندى مرتبه، برترى و فضيلتىاست.

4385 2-  الشّريف من شرفت خلاله.

1 191 شريف كسى است كه خصلتهاى او شريف و بلند باشد.

4386 3-  الشّرف اصطناع العشيرة.

1 238 شرافت احسان كردن به عشيره و فاميل است.

4387 4-  النّفس الشّريفة لا تثقل عليها المئونات. 2 1 بر نفسهاىشريف سنگين نيست خرجها (يى كه در راه كمك به مستمندان و احسان وصله رحم و امثالاينها مى‏كنند).

4388 5-  ذو الشّرف لا تبطره منزلة نالها و ان عظمت، كالجبل الّذىلا تزعزعه الرّياح و الدّنىّ تبطره ادنى منزلة كالكلأ الّذى يحرّكه مرّ النّسيم.

4 37 شخص شرافتمند را سر مست و ياغى نمى‏كند منزلت و مقامى كه بهاو برسد اگر چه مقام بزرگى باشد، همانند كوهى كه بادها آن را نلرزاند، ولى آدم پسترا ياغى و سرمست كند پست‏ترين منزلتى كه به او رسد همانند گياهى كه ورزش نسيم آنرا به حركت و جنبش در آورد.

4389 6-  شرف الرّجل نزاهته، و جماله مروءته. 4 180 شرف مردپاكيزگى او و زيبايى‏اش مردانگى او است.

4390 7-  على قدر شرف النّفس تكون‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 562

المروءة. 4 312 به مقدار شرافت نفس است جوانمردى.

4391 8-  من شرفت نفسه كثرت عواطفه. 5 240 كسى كه نفس او شريف باشدعواطف و مهر و شفقت او بسيار شود.

4392 9-  من شرفت نفسه نزّهها عن دنائة المطالب. 5 335 كسى كه نفساو شريف و بزرگ باشد آن را از پستى مطالب پاكيزه سازد.

4393 10-  من كمال الشّرف الاخذ بجامع الفضل. 6 29 فرا گرفتنمجموعه فضيلت از كمال شرافت و بزرگى است.

4394 11-  ما جار شريف. 6 75 انسان شرافتمند به كسى ستم نكند.

4395 12-  لا يكمل الشّرف الّا بالسّخاء و التّواضع. 6 409 كاملنشود شرافت انسان مگر به وجود و بخشندگى و فروتنى. 

باب الشرك

4396 1-  الاشراك كفر. 1 43 شرك ورزيدن كفر و ناسپاسى است.

4397 2-  اضرّ شي‏ء الشّرك. 2 375 زيانبارترين چيزها، شرك بهخداست.

4398 3-  آفة الايمان الشّرك. 3 97 آفت ايمان، شرك است.

4399 4-  سبب الهلاك الشّرك. 4 125 سبب نابودى انسان شرك است.

4400 5-  من ارتاب بالايمان اشرك.

5 303 هر كس در باره ايمان خود شك و ترديد داشته باشد مشرك شدهاست.

باب الشركة

4401 1-  الشّركة فى الملك تؤدّى الى الاضطراب. 2 86 شركت درپادشاهى به اضطراب و آشفتگى انجامد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 563

4402 2-  الشّركة فى الرّأى تؤدّى الى الصّواب. 2 87 شركت در رأى وانديشه (و مشورت كردن) به درستى و صواب انجامد.

باب الشطط (تجاوز)

4403 1-  من كثر شططه كثر سخطه.

5 225 كسى كه تجاوزش بسيار شد خشمش بسيار شود.

باب الشيطان

4404 1-  احذروا عدوّا نفذ فى الصّدور خفيّا، و نفث فى الآذاننجيّا. 2 283 حذر كنيد از دشمنى كه در سينه‏ها به طور پنهانى نفوذ و رخنه كرده، ودر گوشها به صورت رازگويى بدمد.

4405 2-  احذروا عدوّ اللَّه ابليس ان يعديكم بدائه او يستفزّكمبخيله و رجله، فقد فوّق لكم سهم الوعيد و رماكم من مكان قريب. 2 284 بر حذر باشيداز دشمن خدا شيطان كه شما را به بيمارى خود (تكبّر يا حسد) دچار كند، يا شما را بهوسيله سواران و پيادگان لشكر خود برانگيزاند، كه به راستى تير تهديد را براى شمادر كمان گذارده، و از جايى نزديك به سوى شما پرتاب كرده.

4406 3-  جعلهم مرمى نبله و موطأ قدمه و مأخذه يده. 3 373 شيطاناينان را، هدف تير و لگد مال پاى و دستگيره دست خود قرارشان داده.

4407 4-  جعلوا الشّيطان لامرهم مالكا و جعلهم له اشراكا، ففرّخ فىصدورهم و دبّ و درج فى حجورهم، فنظر باعينهم و نطق بالسنتهم، و ركب بهم الزّلل وزيّن لهم الخطل، فعل من شركة الشّيطان فى سلطانه و نطق بالباطل على لسانه. 3 378شيطان را مالك خويشتن كرده، و او نيز آنان را دام خويش گردانده، در سينه‏هاشانجوجه كرده، و آنها را در دامنشان پرورش داده، و در نتيجه با چشم آنها مى‏نگرد، وبا زبان آنان سخن گويد، و به وسيله آنها بر مركب لغزش‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 564

سوار شده، و كردار ناپسند را در نظرشان جلوه داده، كردار كسىكه شيطان در پادشاهى او شريك گشته و سخن باطل را بر زبانش گذارده است.

4408 5-  صافّوا الشّيطان بالمجاهدة و اغلبوه بالمخالفة، تزكواانفسكم و تعلو عند اللَّه درجاتكم. 4 217 صف زنيد در برابر شيطان براى پيكار و براو پيروز شويد به مخالفت با او، تا اين كه پاك شود نفسهاى شما و بلند گردد درپيشگاه خداوند درجات شما.

4409 6-  غرور الشّيطان يسوّل و يطمع.

4 378 فريب شيطان آدمى را گمراه كند و به طمع اندازد.

4410 7-  ليس لابليس وهق اعظم من الغضب و النّساء. 5 83 كمندى براىشيطان بزرگتر از خشم كردن و زنان نيست.

4411 8-  هم لمّة الشّيطان و حمّة النيران اولئك حزب الشّيطان الاانّ حزب الشّيطان هم الخاسرون. 6 195 آنها (يعنى منافقان) دار و دسته شيطان وشراره‏هاى آتش دوزخند، آنان حزب و گروه شيطانند، و آگاه باشيد كه گروه شيطانزيانكاران هستند.

4412 9-  لا تجعلنّ للشّيطان فى عملك نصيبا و لا على نفسك سبيلا. 6286 زنهار كه براى شيطان در عمل خويش بهره‏اى قرار ندهى، و نه از براى او بر خودراهى باز كنى.

باب الاشتغال (سرگرم شدن)

4413 1-  اشتغال النّفس بما لا يصحبها بعد الموت من اكثر الوهن. 2103 سرگرم شدن نفس انسانى به چيزى كه پس از مرگ با او همراه نباشد، از بيشترين ضعفو ناتوانى است.

4414 2-  كن مشغولا بما انت عنه مسئول. 4 601 مشغول و سرگرم باشبدانچه تو از آن باز خواست شوى.

4415 3-  من تشاغل بالزّمان شغله.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 565

5 184 كسى كه به روزگار سرگرم شود (و از) سعادت و كمال خود بى خبرماند) روزگار نيز او را سرگرم سازد. (و هر روز براى او سرگرمى تازه‏اى پيش آورد، ودر اين ميان اجل فرا رسد و تهى دست از اين جهان برود).

باب الشفاعة

4416 1-  الشّفيع جناح الطّالب. 1 102 شفيع (و واسطه) پر و بالجوينده است (كه براى پيشرفت كار كمكش كند).

4417 2-  استجيبوا لانبياء اللَّه و سلّموا لامرهم و اعملوابطاعتهم تدخلوا فى شفاعتهم. 2 246 اجابت كنيد پيامبران الهى را و در برابر دستور وفرمانشان تسليم باشيد و به پيروى از ايشان عمل كنيد تا در شفاعتشان داخل شويد.

باب الشفقة (مهربانى)

4418 1-  انّ المؤمنين مشفقون. 2 496 به راستى مؤمنان مهربانند.

باب المشقة (رنج و سختى)

4419 1-  الثّواب بالمشقّة. 1 22 پاداش نيك را، به اندازه تحملدشوارى دهند.

4420 2-  ثواب العمل على قدر المشقّة فيه. 3 347 پاداش عمل بهاندازه سختى و دشوارى است كه در آن كشيده شده.

باب الشقاء (بدبختى، سختى و تنگى)

4421 1-  الدّنيا دار الاشقياء. 1 119 دنيا خانه بدبختان است. 4422 2-  سبب الشّقاء حبّ الدّنيا. 4 121 سبب بدبختى انسان، محبّت و علاقه بهدنياست.

4423 3-  فى الدّنيا رغبة الاشقياء. 4 406 در باره دنياست ميل ورغبت بدبختان.

4424 4-  كلّ شقاء الى رخاء. 4 528 هر سختى به سوى فراخى و گشايش‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 566

مى‏رود.  4425 5-  كم من شقىّ حضره اجله و هو مجدّ فى الطّلب.4 554 چه بسيار بدبختى كه مرگش فرا رسيده ولى او سخت در طلب دنياست.

4426 6-  من الشّقاء افساد المعاد. 6 14 از بدبختى است تباه كردنمعاد (و روز واپسين).

4427 7-  من علامة الشّقاء الاسائة الى الاخيار. 6 20 از نشانه‏هاىبدبختى است، بد رفتارى و آزار به نيكان.

4428 8-  من الشّقاء ان يصون المرء دنياه بدينه. 6 27 از بدبختىاست كه آدمى دنياى خود را به وسيله دينش حفظ كند.

4429 9-  من حقّ اللّبيب ان يعدّ سوء عمله و قبح سيرته من شقاوةجدّه و نحسه. 6 25 از حقّ انسان خردمند (كه شايسته او) است آن است كه بدى عمل وزشتى رويّه و طريقه خود را از بدبختى كوشش و نحوست آن بداند (و در رفع آن تلاشكند).

باب الشّكر (سپاسگزارى)

4430 1-  الشّكر زيادة. 1 18 شكر، موجب فزونى است.

4431 2-  الشّكر مفروض. 1 43 شكر، واجب شده است.

4432 3-  الشّكر مغنم. 1 59 شكر نعمت، غنيمتى است.

4433 4-  الشّكر يدوم  النّعم. 1 103 شكر، نعمت را پايدار كند.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 567

4434 5-  الشّكر حصن النّعم. 1 127 شكر و سپاسگزارى، حصار و دژمحكم حفظ نعمتهاست.

4435 6-  الشّكر زينة للنّعماء. 1 195 شكر، زيور نعمتهاست.

4436 7-  النّعم تدوم بالشّكر. 1 273 نعمتها به وسيله شكر پايدارماند.

4437 8-  الشّكر ترجمان النّيّة و لسان الطّويّة. 1 343 شكر ترجماننيّت قلبى، و زبان درونى دل انسانى است.

4438 9-  الشّكر زينة الرّخاء و حصن النّعماء. 1 356 شكر، زيوردوران فراخى و توسعه، و قلعه محكم حفظ نعمتهاست.

4439 10-  الشّكر مأخوذ على اهل النّعم.

1 396 شكر، پيمانى است كه بر اهل نعمت گرفته شده (و واجب است برآنها).

4440 11-  الشّكر احد الجزائين. 2 27 شكر، يكى از دو بخش پاداشاست.

4441 12-  المعروف غلّ لا يفكّه الّا شكر او مكافاة. 2 44 كار نيكزنجيرى است (بسته به گردن كسى كه به او نيكى شده) و باز نكند آن را جز سپاسگزارىيا پاداش آن (و معامله به مثل).

4442 13-  المؤمن بين نعمة و خطيئة لا يصلحهما الّا الشّكر والاستغفار. 2 44 مؤمن ميان دو چيز است يكى نعمت (كه خدا به او مى‏دهد) و ديگرى خطا(و گناهى كه احيانا از او سر مى‏زند) و اصلاح نكند اين دو را مگر سپاسگزارى (دربرابر نعمت) و استغفار (در برابر گناه).

4443 14-  الشّكر على النّعمة جزاء لماضيها و اجتلاب لآتيها. 2 119شكر بر نعمت، پاداشى است براى گذشته آن، و وسيله جذب و ادامه آن در آينده است.

4444 15-  النّعمة موصولة بالشّكر و الشّكر موصول بالمزيد، و هما

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 568

مقرونان فى قرن، فلن ينقطع المزيد من اللَّه سبحانه حتّى ينقطعالشّكر من الشّاكر. 2 134 نعمت پيوند خورده به شكر، و شكر نيز پيوند خورده بهافزونى، و اين دو بسته به يكديگرند در شاخى (همانند ريسمان پيوسته‏اى كه به شاخمى‏بندد) و افزونى نعمت از سوى خداى سبحان بريده نشود تا وقتى كه شكر از سوى شكرگزار بريده شود (كه در آن وقت افزونى نعمت هم قطع مى‏شود).

4445 16-  الشّكر اعظم قدرا من المعروف لانّ الشّكر يبقى و المعروفيفنى. 2 157 شكر و سپاسگزارى ارزشمندتر است از كار نيك، زيرا شكر به جاى مى‏ماند وكار نيك از ميان مى‏رود.

4446 17-  اكثر النّظر الى من فضّلت عليه فانّ ذلك من ابوابالشّكر. 2 202 بسيار كن نظر و نگاه خود را به كسى كه بر او افزونى و برترى دارى (وزير دست تو هستند)، كه به راستى اين كار از درهاى سپاسگزارى و شكر نعمت است.

4447 18-  احسنوا جوار نعم الدّين و الدّنيا بالشّكر لمن دلّعليها. 2 249 نيكو كنيد همسايگى نعمتهاى دين و دنيا را به سپاسگزارى از كسى كهراهنمايى كرده بر آنها.

4448 19-  اغتنموا الشّكر فادنى نفعه الزّيادة. 2 255 فرصت شماريدو غنيمت دانيد شكر و سپاسگزارى را كه كمترين سود آن فزونى نعمت است.

4449 20-  اشكر تزد. 2 174 شكر نعمت كن تا نعمتت افزون شود.  445021-  استدم الشّكر تدم عليك النّعمة. 2 177 شكر نعمت را ادامه ده و پايدار كن تانعمت بر تو پايدار بماند.

4451 22-  اشتغل بشكر النّعمة عن التّطرّب بها. 2 186

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 569

سرگرم شود به شكر نعمت به جاى شادمانى كردن بدان.

4452 23-  اشكر من انعم عليك و انعم على من شكرك، فانّه لا زوالللنّعمة اذا شكرت و لا بقاء لها اذا كفرت.

2 216 شكر كن از كسى كه به تو نعمت داده و انعام كرده، و انعام كنو ببخشاى بر كسى كه از تو سپاسگزارى كند، كه به راستى نعمت هنگامى كه شكر گزارىشود زوال ندارد، و چون كفران و ناسپاسى شود دوام ندارد.

4453 24-  احسن السّمعة شكر ينشر.

2 401 بهترين آوازه نيك و نيكنامى، سپاسگزارى و شكرى است كهپراكنده شود.  4454 25-  احسن شكر النّعم الانعام بها.

2 407 بهترين سپاسگزارى و شكر نعمت، بخشودن آن نعمت به ديگرى است.

4455 26-  احقّ من شكرت من لا يمنع مزيدك. 2 412 شايسته‏ترين كسىكه بايد سپاسش گويى، كسى است كه فزونى نعمت را از تو دريغ ندارد.

4456 27-  احسن النّاس حالا فى النّعم من استدام حاضرها بالشّكر وارتجع فائتها بالصّبر. 2 457 بهترين مردم در مورد نعمتهاى الهى كسى است كه نعمتموجود را به‏وسيله شكر، مستدام و پايدار بدارد، و نعمت از دست رفته را به وسيلهبردبارى و صبر بازگرداند.

4457 28-  اوّل ما يجب عليكم للَّه سبحانه شكر اياديه و ابتغاءمراضيه.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 570

2 468نخستين چيزى كه از جانب خداى سبحان بر شما واجب و لازم استشكر نعمتهاى او، و طلب كردن و جستجو نمودن خوشنودى‏هاى او است.

4458 29-  ابلغ ما تستمدّ به النّعمة الشّكر، و اعظم ما تمحّص بهالمحنة الصّبر. 2 475 رساترين چيزى كه نعمت بدان ادامه مى‏يابد شكر و سپاسگزارىاست، و بزرگترين چيزى كه رنج و محنت را بزدايد صبر و بردبارى است.

4459 30-  احقّ النّاس بزيادة النّعمة اشكرهم لما اعطى منها. 2 475شايسته‏ترين مردم به فزونى نعمت، كسى است كه شكر و سپاسگزارى‏اش نسبت به آنچه بهاو عطا شده بيشتر باشد.

4460 31-  احبّ النّاس الى اللَّه سبحانه العامل فيما انعم به عليهبالشّكر و ابغضهم اليه العامل فى نعمه بكفرها. 2 476 محبوب‏ترين مردم در پيشگاهخداى سبحان كسى است كه در مورد آنچه به او انعام فرموده سپاسگزارى و شكر كند، ومبغوض‏ترين آنان در نزد او كسى است كه در مورد نعمتهاى او كفران و ناسپاسى كند.

4461 32-  انّ للَّه تعالى فى كلّ نعمة حقّا من الشّكر، فمن ادّاهازاده منها و من قصّر عنه خاطر بزوال نعمته. 2 563 به راستى كه خداى تعالى را در هرنعمتى كه داده است حقّى است از شكر و سپاسگزارى ، كه هر كه آن را پرداخت و ادا كردخداوند بر آن بيفزايد، و هر كس كوتاهى كرد خود را به مخاطره زوال نعمت افكنده است.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 571

4462 33-  انّما ينبغي لاهل العصمة و المصنوع اليهم فى السّلامة،ان يرحموا اهل المعصية و الذّنوب، و ان يكون الشّكر على معافاتهم هو الغالب عليهمو الحاجز لهم. 3 89 به راستى كه شايسته است براى اهل عصمت، و آنها كه خداوند سلامتو تندرستى را به ايشان ارزانى داشته كه بر اهل معصيت و گناه ترحّم كنند، و اين كهسپاسگزارى به تندرستى بر زندگى آنها غالب باشد، و پرده و مانعى باشد براى آنها. 4463 34-  اذا انعمت بالنّعمة فقد قضيت شكرها. 3 123 هر گاه نعمت را به ديگرىبخشيدى شكر آن را به جاى آورده‏اى.

4464 35-  اذا قصرت يدك عن المكافاة فاطل لسانك بالشّكر. 3 137 هرگاه دستت كوتاه است از پاداش دادن به نعمت (و توانايى مكافات و پاداش نعمت كسى راندارى) زبانت را به سپاس او دراز كن.

4465 36-  اذا نزلت بك النّعمة فاجعل قراها الشّكر. 3 138 هر گاهنعمت بر تو فرود آمد، پذيرايى آن را شكر و سپاس آن قرار ده.

4466 37-  اذا وصلت اليكم اطراف النّعم فلا تنفّروا اقصاها بقلّةالشّكر.

3 163 هنگامى كه كناره‏هاى نعمت به شما رسيد، دنباله آن را با كمىشكر گزارى از خود فرارى ندهيد (و دور نسازيد).

4467 38-  اذا اعطيت فاشكر. 3 114 هنگامى كه عطايى به تو رسيدشكرانه آن را به جاى آور.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 572

4468 39-  بالشّكر تدوم النّعم. 3 198 به وسيله شكر است كه نعمتهاپايدار ماند.

4469 40-  بالشّكر تستجلب الزّيادة.

3 201 به وسيله شكر افزونى نعمت جلب شود.

4470 41-  ثمرة الشّكر زيادة النّعم.

3 328 ميوه شكر افزونى نعمت‏هاست.

4471 42-  حسن الشّكر يوجب الزّيادة.

3 382 شكر نيكو، موجب افزونى نعمت گردد.

4472 43-  ان اتاكم اللَّه بنعمة فاشكروا. 3 1 اگر خداوند به شمانعمتى داد سپاسگزارى كنيد.

4473 44-  خير النّاس من اذا اعطى شكر و اذا ابتلى صبروا و اذا ظلمغفر. 3 433 بهترين مردم كسى است كه چون نعمتى به او عطا شد شكر و سپاسگزارى كند، وچون به بلا دچار شد صبر و بردبارى كند، و چون ستمى به او شد درگذرد.

4474 45-  خير الشّكر ما كان كافلا بالمزيد. 3 431 بهترين شكرها آنشكرى است كه ضامن فزونى باشد.  4475 46-  خير الاعمال ما اكتسب شكرا. 3 422 بهترينعملها آن است كه شكر و سپاسى را كسب كند.

4476 47-  حقّ اللَّه سبحانه عليكم فى اليسر البرّ و الشّكر، و فىالعسر الرّضاء و الصّبر. 3 408 حقّى كه خداى سبحان بر شما دارد آن است كه دردارايى و آسايش نيكى و سپاسگزارى كنيد، و در سختى و فشار زندگى خوشنود و راضى وبردبار باشيد.

4477 48-  دوام الشّكر عنوان درك الزّيادة. 4 22 دائم و پيوستهبودن شكر، سر آغاز دريافت فزونى نعمت است.