436 48-  من لم يصلح على ادب اللَّه لم يصلح على ادب نفسه. 5 417كسى كه بر ادب خداى تعالى اصلاح نشود (و به دستورات الهى عمل نكند) بر ادب خود (كهآن را ادب پندارد) اصلاح نگردد.

437 49-  من استهتر بالادب فقد زان نفسه. 5 264 كسى كه شيفته ادبگردد خود را آراسته است.

438 50-  نعم قرين العقل الادب. 6 158 براى عقل، ادب همدم خوبىاست.

439 51-  نعم النسب حسن الادب. 6 159 ادب نيكو، نسب خوبى است.

440 52-  لا حسب كالادب. 6 350 حسبى چون ادب نيست.

441 53-  لا زينة كالادب. 6 351 زيورى همچون ادب نيست.

442 54-  لا ميراث كالادب. 6 353 ميراثى چون ادب نيست.

443 55-  لا شرف مع سوء ادب. 6 361 با بى ادبى شرافتى به جا نماند.

444 56-  لا حلل كالآداب. 6 354 هيچ زيورى مانند ادب نيست.

445 57-  لا أدب لسىّ‏ء النطق. 6 374 شخص بد زبان ادب ندارد.

446 58-  لا حسب ارفع من الادب. 4 378 حسبى برتر از ادب نيست.

447 59-  لا عقل لمن لا ادب له. 6 400 كسى كه ادب ندارد عقل ندارد.

448 60-  لا يرأس من خلا عن الادب و صبا الى اللّعب. 6 425

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 83

به آقايى نرسد كسى كه از ادب تهى است و به سوى بازى ميل كند.

باب الاذى (آزار)

449 1-  الاذى يجلب القلى. 1 154 آزار كردن خشم به بار آرد.

450 2-  المؤمن من تحمّل اذى النّاس و لا يتاذّى احد به. 2 153مؤمن كسى است كه آزار مردم را تحمّل كند، ولى هيچ كس از او آزارى نبيند.

451 3-  افضل الشّرف كفّ الاذى و بذل الاحسان. 2 458 برترينشرافتها خوددارى از آزار ديگران و بذل احسان به آنهاست.

452 4-  عادة الاشرار اذيّة الرّفاق. 4 332 شيوه انسانهاى بد، آزاركردن رفيقان است.

453 5-  عادة اللّئام و الاغمار اذيّة الكرام و الاحرار. 4 332شيوه افراد پست و نادان بى‏تجربه، آزار كريمان و آزادگان است.

454 6-  من كفّ اذاه لم يعانده أحد. 5 206 كسى كه از آزار ديگرانخوددارى كند هيچ كس با او دشمنى نكند.

455 7-  من امارات الخير الكفّ عن الاذى. 6 24 از نشانه‏هاى خير وخوبى، خود دارى كردن از آزار ديگران است.

456 8-  منع اذاك يصلح لك قلوب عداك. 6 129 جلوگيرى كردن تو ازآزار ديگران، دلهاى دشمنانت را براى تو اصلاح و شايسته كند. (و در نتيجه دشمنى‏هاتبديل به دوستى گردد)

باب التأسى (اقتداء و پيروى)

457 1-  احبّ العباد الى اللَّه تعالى المتأسّى بنبيّه صلّى اللَّهعليه و آله و المقتصّ أثره.

2 409 محبوب‏ترين بندگان در پيشگاه خداى تعالى كسى است كه بهپيامبرش اقتدا كند (و او را اسوه و الگوى خود قرار دهد) و اثر او را دنبال كند.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 84

باب الاشر (سركشى-  سرمستى)

458 1-  غرور الغنى يوجب الاشر. 4 380 غرور ثروتمندى و توانگرى،سركشى و سرمستى به بار آورد.

باب الاصل (ريشه، نژاد و نسب)

459 1-  اذا كرم اصل الرّجل كرم مغيبه و محضره. 3 188 هنگامى كهاصل و ريشه مرد گرامى باشد، حضور و غياب او نيز گرامى است.

460 2-  جميل الفعل ينبى‏ء عن طيب الاصل. 3 369 كار زيبا، خبر ازپاكى ريشه و نژاد مى‏دهد.

461 3-  سوء الفعل دليل لؤم الاصل.

4 131 كار بد، دليل پستى اصل و نسب است.

462 4-  عليكم في طلب الحوائج بشراف النّفوس، ذوى الاصول الطّيّبةفانّها عندهم اقضى و هى لديكم ازكى. 4 304 بر شما باد كه براى خواستن حاجت نزدمردمان شريف النفس كه داراى ريشه و اصلى پاك هستند برويد، كه حاجت نزد آنها زودتربر آورده گردد آنها نزد شما پاكيزه‏تر از ديگران هستند.

463 5-  من خبث عنصره ساء محضره.

5 474 كسى كه ريشه‏اش ناپاك باشد حضور او (و مصاحبتش) بد باشد.

464 6-  ما بقاء فرع بعد ذهاب اصل. 6 70 چه ماندنى دارد براى شاخهپس از رفتن ريشه.

465 7-  لا تزكو الصّنيعة مع غير اصيل.

6 375 كار نيك پاكيزه نيست (يا افزايش نمى‏يابد) با وجود انسانى كهاصل و ريشه ندارد.

باب الآفة (آفت)

466 1-  بعوارض الافات تتكدّر النّعم.

3 215 با پيش آمدن آسيبها، نعمتها تيره و ناصاف گردد.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 85

467 2-  كرور اللّيل و النّهار مكمن الافات و داعى الشّتات. 4 626گردش شب و روز كمينگاه آفتها و دعوت كننده به پراكندگى (انسانها) است.

468 3-  من السّاعات تولّد الافات. 6 10 تولّد آفتها از ساعتها است(و هر ساعتى ممكن است آفتى را بزايد).

469 4-  السّاعات مكمن الآفات. 1 92 ساعتها كمينگاه آفتها است.

باب الأكل (خوردن)

470 1-  اقلل طعاما تقلل سقاما. 2 189 خوراكى را كم كن تا بيمارىرا كم كنى.

471 2-  قلّة الاكل يمنع كثيرا من اعلال الجسم. 4 505 كم خورى ازبسيارى از بيماريهاى تن جلوگيرى كند.

472 3-  قلّة الاكل من العفاف و كثرته من الاسراف. 4 501 كم خورىاز پارسايى و پرهيزكارى است، و پرخورى از اسراف و زياده روى است.

473 4-  قلّة الغذاء اكرم للنّفس و ادوم للصّحّة. 4 519 كم خوردنغذا براى نفس انسانى گرامى‏تر، و براى تندرستى پايدارتر است.

474 5-  كن كالنّحلة اذا اكلت اكلت طيّبا، و اذا وضعت وضعت طيّبا،و اذا وقعت على عود لم تكسره. 4 615 همچون زنبور عسل باش كه چون مى‏خورد (گل وگياه) را پاكيزه مى‏خورد، و چون وا مى‏گذارد (عسل) پاك به جا مى‏نهد، و چون برچوبى (و شاخه‏اى) بنشيند آن را نشكند.

475 6-  من قلّ طعامه قلّت الامه. 5 290 كسى كه خوراكش كم باشددردهايش كم است.

476 7-  من قلّ اكله صفى فكره. 5 299 كسى كه خوراكش اندك باشد فكرو انديشه‏اش پاك گردد.

477 8-  من قلّت طعمته خفّت عليه مئونته. 5 371

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 86

كسى كه غذايش كم شد، هزينه زندگى برايش سبك خواهد شد.

478 9-  من اقتصر فى اكله كثرت صحّته و صلحت فكرته. 5 372 كسى كهدر خوردن به اندك اكتفا كند تندرستى او بسيار و انديشه‏اش شايسته باشد.

479 10-  عليكم بالقصد فى المطاعم فانّه ابعد من السّرف، و اصحّللبدن و اعون على العبادة. 4 301 بر شما باد به ميانه روى در خوراكى‏ها كه اين كاراز اسراف دورتر، و براى تندرستى بهتر و براى انجام عبادت كمك كار بهترى است.

480 11-  كم من اكلة منعت اكلات. 4 548 چه بسا خوردنى كه (به خاطراسراف و جهات ديگر) از خوردنى‏هاى ديگر جلوگيرى كند.

481 12-  كثرة الاكل تذفر. 4 596 پر خورى، بدن را بد بو كند.

482 13-  كثرة الاكل من الشّره، و الشّره، شرّ العيوب. 4 593پرخورى از حرص پيدا شود، و حرص بدترين عيبهاست.

483 14-  كثرة الاكل و النّوم تفسدان النّفس و تجلبان المضرّة. 4596 پر خورى و خواب زياد، بدن را تباه كند و زيان به بار آورد.

484 15-  من كثر اكله قلّت صحّته و ثقلت على نفسه مئونته. 5 393كسى كه خوراكش زياد باشد تندرستى او اندك، و هزينه زندگى بر او سنگين خواهد بود.

485 16-  من غرس فى نفسه محبّة انواع الطّعام، اجتنى ثمار فنونالاسقام.

5 469 كسى كه درخت علاقه و دوستى خوراكى‏هاى گوناگون را در دلبكارد، ميوه آن را نيز كه انواع بيماريهاست بچيند.

486 17-  الطّعام يؤكل على ثلاثة اضرب، مع الاخوان بالسّرور، و مع‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 87

الفقراء بالايثار، و مع أبناء الدّنيا بالمروءة. 2 141 غذا سهگونه خورده مى‏شود، با برادران به خوشى و شادمانى، و با فقيران به ايثار و از خودگذشتگى، و با دنيا داران به مروّت و بزرگوارى.

487 18-  كلوا الاترج قبل الطّعام و بعده فآل محمّد يفعلون ذلك. 4631 ترنج را پيش از غذا و پس از آن بخوريد كه خاندان محمد صلّى اللّه عليه و آلهاين كار را انجام مى‏دادند.

488 19-  قلّ من أكثر من فضول الطّعام الّا لزمته الأسقام. 4 517كم است كه كسى غذاهاى زيادى بخورد مگر آنكه بيماريها ملازم او گردد.

باب الالفة (انس گرفتن)

489 1-  من تالّف النّاس احبّوه. 5 184 كسى كه با مردم انس و الفتداشته باشد مردم او را دوست بدارند.

490 2-  المؤمن آلف مألوف متعطّف.

1 375 مؤمن با مردم انس دارد و ديگران نيز با او انس گيرند، و بامردم مهربانى كند.

باب معرفة اللَّه تعالى شأنه (معرفت خداى تعالى و صفات خداوند و روابطبندگان با او)

491 1-  هو اللَّه الّذى تشهد له اعلام الوجود على قلب ذى الجحود.6 204 او است خدايى كه گواهى دهد براى او نشانه‏هاى هستى بر دل انكار كننده.

492 2-  لا تدرك اللَّه جلّ جلاله العيون بمشاهدة الأعيان، لكنتدركه القلوب بحقائق الايمان. 6 421 خداوند جلّ جلاله را چشمها هرگز آشكارا نبيند،اما دلها با نيروى حقيقت ايمان، وى را درك كنند.

493 3-  لم يتناه سبحانه في العقول فيكون في مهبّ فكرها مكيّفا، ولا في روّيات خواطرها محدّدا مصرّفا.

5 102 خداى سبحان (چنان است كه) در خردها نگنجد، و در مسير وزشافكار در كيفيّت خاصّى قرار نگيرد، و در وهمها در نيايد تا به تصرّف آنها در آيد ومحدود شود.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 88

494 4-  لم تره سبحانه العقول فتخبر عنه، بل كان تعالى قبلالواصفين به له. 5 99 خداى سبحان را خردها نبيند تا از وى بازگو كند، بلكه خداىتعالى پيش از توصيف هر وصف كننده‏اى خود آغاز به وصف خود كرده است.

495 5-  غوص الفطن لا يدركه، و بعد الهمم لا يبلغه. 4 389 غواصّاندرياى علوم و زيركى دركش نكنند، و همّتهاى والا و افكار بلند به كنه ذاتش نرسند. 496 6-  قريب من الاشياء غير ملابس بعيد منها غير مباين. 4 512 نزديك هر چيز استامّا نه اين كه پوشيده باشد با آن، دور است از آنها امّا نه اين كه از آنها جداباشد.

497 7-  ليس في الاشياء بوالج و لا عنها بخارج. 5 89 نه به درونچيزها رفته، و نه از آنها بيرون آمده است.

498 8-  لم يحلل اللَّه سبحانه في الأشياء فيكون فيها كائنا و لمينأ عنها فيقال هو عنها بائن. 5 104 نه حلول كرده است خداى سبحان در چيزها كهپندار شود در آنهاست، و نه دور است از چيزها كه گفته شود از آنها جداست.

499 9-  من تفكّر في ذات اللَّه الحد.

5 305 كسى كه در باره ذات خداى تعالى تفكر كند، الحاد ورزيده ازدين بيرون رود.

500 10-  من تفكّر في ذات اللَّه تزندق.

5 308 كسى كه در باره ذات خداى تعالى بينديشد و تفكر نمايد، بى دينگردد.

501 11-  تعنو الوجوه لعظمة اللَّه و تجل القلوب من مخافته، وتتهالك النّفوس على مراضيه. 3 302 چهره‏ها در برابر عظمتش فروتن و

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 89

خاضع، و دلها از هيبتش ترسان، و جانها در راه رسيدن بهخشنودى‏اش خود را فانى سازند.

502 12-  كلّ مسمّى بالوحدة غير اللَّه سبحانه قليل. 4 534 هر چهرا تنها و واحد خوانند بجز خداى سبحان اندك و تنهاست. (جز خداى سبحان كه در عينوحدت و يگانگى بى‏انتها و فرمانرواست) 503 13-  من وحّد اللَّه سبحانه لم يشبّههبالخلق. 5 338 كسى كه خداى سبحان را به يكتايى و يگانگى بشناسد، هيچ گاه او را بهخلق تشبيه نكند.

504 14-  لم يطّلع اللَّه سبحانه العقول على تحديد صفته، و لميحجبها عن واجب معرفته. 5 98 خداى سبحان عقلها را بر چگونگى صفات خويش آگاهنساخته، امّا از مقدار لازم نيز در باره شناخت خود آنها را باز نداشته.

505 15-  خرق علم اللَّه سبحانه باطن غيب السّترات، و احاط بغموضعقائد السّريرات. 3 44 علم و دانش خداى سبحان اعماق پرده‏هاى غيب را شكافته، و بهعقايد پيچيده و پنهان احاطه كرده است.

506 16-  انّ اللَّه سبحانه عند اضمار كلّ مضمر، و قول كلّ قائل، وعمل كلّ عامل. 2 504 براستى كه خداى سبحان نزد آنچه پنهان كرده هر انسانى در درونخود، و گفتار هر گوينده و عمل هر عمل كننده حاضر و بدان آگاه است.

507 17-  كلّ سرّ عند اللَّه علانية. 4 538 هر پنهانى، نزد خداآشكار است.

508 18-  كلّ قادر غير اللَّه سبحانه مقدور.

4 538 هر قادر و توانايى جز خداى سبحان مقدور (و تحت قدرت او) است.

509 19-  كلّ غالب غير اللَّه مغلوب. 4 539 هر غالبى جز خداوندمغلوب است.

510 20-  كلّ طالب غير اللَّه مطلوب. 4 539

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 90

هر طالب و جوينده‏اى جز خداوند مطلوب است.

511 21-  كلّ مالك غير اللَّه سبحانه مملوك. 4 536 هر مالك ودارنده‏اى جز خداى سبحان مملوك است.

512 22-  كلّ قوىّ غير اللَّه سبحانه ضعيف. 4 536 هر نيرومندى جزخداى سبحان ناتوان است.

513 23-  كلّ شي‏ء خاشع للَّه. 4 538 هر چيزى در پيشگاه خدا خاشع(فروتن و افتاده) است.

514 24-  كلّ باطن عند اللَّه جلّت آلاؤه ظاهر. 4 538 هر درونى درپيشگاه خدايى كه نعمتهايش والاست، آشكار و ظاهر است.

515 25-  لو كان لربّك شريك لاتتك رسله. 5 111 اگر براى پروردگارتشريكى بود رسولان و پيامبران او نيز نزد تو آمده بودند.

516 26-  عجبت لمن يشّك في قدرة اللَّه و هو يرى خلقه. 4 333 درشگفتم از كسى كه در قدرت خدا ترديد كند با اين كه آفريده او را مى‏بيند.

517 27-  انّ اللَّه سبحانه امر عباده تخييرا، و نهاهم تحذيرا، وكلّف يسيرا، و لم يكلّف عسيرا، و اعطى على القليل كثيرا، و لم يعص مغلوبا، و لميطع مكرها، و لم يرسل الانبياء لعبا، و لم ينزل الكتاب عبثا، و ما خلق السّماوات والارض و ما بينهما باطلا، ذلك ظنّ الّذين كفروا فويل للّذين كفروا من النّار. 2613 براستى كه خداى سبحان به بندگان خود امر فرموده در حالى كه در انجام آن مخيّرهستند (و مجبورشان نكرد) و نهيشان فرمود تا بترسند و دست بدارند، آنچه تكليف كردهآسان و تكليف دشوارى نكرده، در برابر كار كم پاداش بسيار دهد، نافرمانى‏اش نكننداز آن رو كه بر او چيره‏اند، و فرمانش نبرند از آنكه‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 91

ناگزيرند، پيامبران را به بازيچه نفرستاد، و كتاب آسمانى رابيهوده نازل نكرد، و آسمانها و زمين و آنچه را در ميان آنها است باطل و بى‏هدفنيافريد، اين پندار كسانى است كه كافر شدند، واى بر آن كافران از آتش دوزخ.

518 28-  لم يأمركم اللَّه سبحانه الّا بحسن و لم ينهكم الّا عنقبيح. 5 104 دستور نداده خداوند سبحان شما را مگر به چيز نيكو، و نهى نكرده استشما را مگر از چيز زشت.

519 29-  لم يترك اللَّه سبحانه خلقه مغفلا و لا أمرهم مهملا. 5102 وا نگذارده است خداى سبحان خلق خود را كه از آنان غافل باشد و نه آنكه كارشانرا به خودشان وا گذارده باشد.

520 30-  ما كان اللَّه سبحانه ليضلّ احدا و ليس اللَّه بظلّامللعبيد. 6 87 خداى سبحان چنان نيست كه أحدى (از بندگان خود را) گمراه كند، وخداوند نسبت به بندگان خود ستمكار نيست.

521 31-  ما اعظم حلم اللَّه سبحانه عن اهل العناد و ما اكثر عفوهعن مسرفى العباد. 6 92 چه بزرگ است بردبارى خداى سبحان از آنان كه اهل عناد ودشمنى هستند، و چه بسيار است گذشت و عفو او از بندگان ولخرج و اسرافكار.

522 32-  انّ اليسير من اللَّه سبحانه لاكرم من الكثير من خلقه. 2523 براستى كه انعام اندك از خداى سبحان، گرامى‏تر است از انعام بسيارى كه از خلقاو باشد.

523 33-  المؤمن من كان حبّه للَّه و بغضه للَّه و اخذه للَّه وتركه للَّه. 2 37 مؤمن كسى است كه دوستى‏اش براى خدا، و خشمش براى خدا، و گرفتنشبراى خدا، و واگذاردنش براى خدا باشد.

524 34-  جماع الخير في الموالاة في اللَّه، و المعاداة في اللَّه،و المحبّة في اللَّه، و البغض في اللَّه. 3 371 مجموعه خير و خوبى در دوستى كردندر راه خدا و دشمنى كردن در راه خدا و محبّت در راه خدا و بغض در راه خدا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 92

است. (يعنى محور همه كارها بايد خدا باشد) 525 35-  من اعطى فياللَّه، و منع في اللَّه، و أحبّ في اللَّه، و أبغض في اللَّه فقد استكمل الايمان.5 426 كسى كه در راه خدا عطا كند و در راه خدا جلوگيرى كند و در راه خدا دوستبدارد و در راه خدا دشمن بدارد، براستى كه ايمان خود را به كمال رسانده است.

526 36-  غاية الايمان الموالاة في اللَّه، و المعاداة في اللَّه،و التّباذل في اللَّه، و التّواصل في اللَّه سبحانه. 4 375 نهايت ايمان دوستى كردندر راه خدا و دشمنى كردن در راه خدا و بخشش كردن در راه خدا و پيوند كردن در راهخداى سبحان است.

527 37-  من أحبّ أن يكمل ايمانه فليكن حبّه للَّه، و بغضه للَّه،و رضاه للَّه، و سخطه للَّه. 5 392 كسى كه دوست دارد ايمانش كامل گردد بايد كهدوستى‏اش در راه خدا، دشمنى‏اش در راه خدا، خوشنودى‏اش در راه خدا و خشمش در راهخدا باشد.

528 38-  لا يكمل ايمان عبد حتّى يحبّ من احبّه اللَّه سبحانه، ويبغض من ابغضه اللَّه سبحانه. 6 417 كامل نشود ايمان بنده‏اى تا اين كه دوست بداردهر كه را خداى سبحان دوست مى‏دارد، و مبغوض دارد هر كه را خداى سبحان مبغوض دارد.

529 39-  واصلوا من تواصلونه في اللَّه و اهجروا من تهجرونه فياللَّه سبحانه. 6 238 با هر كه پيوند مى‏كنيد در راه خدا پيوند كنيد، و از هر كهدورى مى‏كنيد در راه خدا دورى كنيد.

530 40-  الجى‏ء نفسك في الامور كلّها الى الهك، فانّك تلجئها الىكهف حريز. 2 205 در همه كارها خويشتن را به معبود خود بسپار، كه در اين صورت بهراستى آن را به دژ محكمى سپرده‏اى.

531 41-  الا مستعدّ للقاء ربّه قبل زهوق‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 93

نفسه 2 329 آيا هيچ-  كس نيست كه قبل از بيرون رفتن جانش آمادهديدار پروردگار خود باشد.

532 42-  اوثق سبب اخذت به سبب بينك و بين اللَّه. 2 443 محكم‏ترينوسيله‏اى كه مى‏توان به دست گيرى وسيله‏اى است كه ميان تو و خداوند باشد 533 43- انّ قولنا: «انّا للَّه» اقرار على انفسنا بالملك و قولنا: «انّا اليه راجعون»اقرار على انفسنا بالهلك.

2 554 به راستى اين كه ما مى‏گوييم «انّا للَّه»-  ما از آنخداييم-  اقرارى است بر خود كه ما ملك او هستيم، و گفتارمان «انّا اليه راجعون»- و به سوى او باز گرديم-  اقرارى است بر خود كه ما نابود شدنى هستيم.

534 44-  ان استطعت أن لا يكون بينك و بين اللَّه ذو نعمة فافعل. 36 اگر بتوانى كارى كنى (و چنان زندگى كنى) كه ميان تو و ميان خداوند ولى نعمتديگرى نباشد اين كار را بكن.  535 45-  انّكم ان اقبلتم على اللَّه اقبلتم و انادبرتم عنه أدبرتم. 3 68 براستى كه شما اگر رو آوريد به خدا بخوبى و رستگارى روآورده‏ايد و اگر روى بگردانيد هم از او رو گردانده‏ايد.

536 46-  انّك ان حاربت اللَّه حربت و هلكت. 3 54 براستى كه تو اگربا خدا بجنگى ربوده شوى و نابود گردى.

537 47-  اذا اكرم اللَّه عبدا شغله بمحبّته.

3 141 هر گاه خداوند بنده‏اى را دوست بدارد او را به محبّت خودسرگرمش سازد.

538 48-  اذا رأيت اللَّه يؤنسك بخلقه و يوحشك من ذكره فقد أبغضك.3 131 هر گاه ديدى خداوند تو را با خلق خود مأنوس و سرگرم ساخته و از ذكر خود

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 94

رمانده است، آن وقت است كه به راستى تو را مبغوض داشته است.

539 49-  تحبّب الى اللَّه سبحانه بالرّغبة فيما لديه. 3 287 دوستىكن به سوى خدا به وسيله ميل و رغبت بدانچه نزد او است. (يعنى با اطاعت وفرمانبردارى او اجر و پاداش حق را بطلب) 540 50-  تقرّب الى اللَّه سبحانه فانّه يزلفالمقرّبين اليه. 3 288 به سوى خداى سبحان تقرّب جوى كه به راستى خداوند نزديكگرداند به خود آنها كه به درگاهش تقرّب جويند.

541 51-  تقرّب الى اللَّه سبحانه بالسّجود و الرّكوع و الخضوعلعظمته و الخشوع. 3 312 به درگاه خداى سبحان نزديكى و تقرّب بجوى به وسيله سجده وركوع و افتادگى و خشوع در برابر عظمت و بزرگى او.

542 52-  جار اللَّه سبحانه آمن، و عدوّه خائف. 3 358 كسى كه درپناه خداست در امان و آسوده خاطر است، ولى دشمن او ترسان و بيمناك است.

543 53-  زايلوا أعداء اللَّه و واصلوا اولياء اللَّه. 4 114 ازدشمنان خدا جدايى شويد (و از آنها فاصله گيريد) و با دوستان خدا پيوند كنيد.

544 54-  ضاع من كان له مقصد غير اللَّه.

4 229 آن كس كه هدف و مقصودى جز خدا دارد تباه گشته.

545 55-  كيف ينجو من اللَّه هاربه. 4 560 چگونه نجات و رهايى يابدكسى كه از خدا بگريزد (زيرا هر جا برود از آن خدا است).

546 56-  طوبى لمن راقب ربّه و خاف ذنبه. 4 238 خوشا به حال كسى كهمراقب پروردگار خويش است و از گناه خود بيمناك است.

547 57-  صلوا الّذى بينكم و بين اللَّه‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 95

تسعدوا. 4 207 پيوند كنيد با آنكه واسطه ميان شما و خداست تانيكبخت شويد.

548 58-  صل الّذى بينك و بين اللَّه تسعد بمنقلبك. 4 212 پيوند كنبا آنكه واسطه ميان تو و خداوند است تا در بازگشت خود نيكبخت گردى.

549 59-  عليك بالاعتصام باللَّه فى كلّ امورك فانّها عصمة من كلّشي‏ء.

4 293 بر تو باد كه در همه كارها به خدا چنگ زنى كه خداوند از هرچيز نگهدارنده است.

550 60-  فرّوا الى اللَّه سبحانه و لا تفرّوا منه، فانّه مدرككم ولن تعجزوه.

4 425 فرار كنيد به سوى خدا (و از هر چيز به سوى او بگريزيد) و ازاو (به سوى چيز ديگرى) فرار نكنيد كه به راستى او شما را دريابد و هرگز نمى‏توانيداو را درمانده كنيد.

551 61-  ليس لمن طلبه اللَّه مجير. 5 79 كسى را كه خدا در طلب اوباشد پناهى و پناهگاهى ندارد.

552 62-  كيف يضيع من اللَّه كافله. 4 561 چگونه تباه شود كسى كهخداوند كفيل و پايندان او است.

553 63-  من عاند اللَّه قصم. 5 182 كسى كه با خدا دشمنى كند شكستهشود و شكسته خورد.

554 64-  من سلّم امره الى اللَّه استظهر.

5 270 كسى كه كار خود را به خدا واگذارد قوى پشت گردد.

555 65-  لن تتّصل بالخالق حتّى تنقطع عن الخلق. 5 67 هرگز بهآفريدگار نپيوندى تا اين كه از خلق خدا ببرى و منقطع گردى.

556 66-  من وثق باللَّه غنى. 5 167 كسى كه به خدا اعتماد و تكيهكند بى نياز گردد.

557 67-  من حارب اللَّه حرب. 5 182

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 96

كسى كه با خدا بجنگد ربوده شود.

558 68-  من انقطع الى غير اللَّه شقى و تعنّى. 5 292 كسى كه ازخدا ببرد و به غير خدا پيوند كند بدبخت گشته و به رنج و تعب دچار گردد.

559 69-  من استأذن على اللَّه اذن له.

5 267 كسى كه از خدا رخصت خواهد خدايش رخصت دهد (و حاجب و دربانىندارد).  560 70-  لم يخلقكم اللَّه سبحانه عبثا، و لم يترككم سدى، و لم يدعكم فىضلالة و لا عمى. 5 103 خداى سبحان شما را بيهوده نيافريده و مهمل وا نگذارده، وسرگردان در گمراهى و نابينايى رها نكرده است.

561 71-  لم يخلق اللَّه سبحانه الخلق لوحشة، و لم يستعملهملمنفعة. 5 98 خداى سبحان آفريدگان را به خاطر تنهايى خود نيافريد، و براى سود ونفعى آنها را وادار به كار نكرد.

562 72-  من احبّ لقاء اللَّه سبحانه سلا عن الدّنيا. 5 292 كسى كهديدار خداى سبحان را دوست مى‏دارد از دنيا كنده شده و جدا گردد.

563 73-  من اغبن ممّن باع اللَّه سبحانه بغيره. 5 223 چه كسىمغبون‏تر است از آنكه خداى سبحان را به ديگرى جز او فروخته است.

564 74-  من رغب فيما عند اللَّه بلغ آماله.

5 324 كسى كه خواهان باشد چيزى را كه نزد خداست به آرزوهايش برسد.

565 75-  من صلح مع اللَّه سبحانه لم يفسد مع احد. 5 334 كسى كه باخداى سبحان به صلاح و درستى رفتار كرده باشد با هيچ كس تباهى و فساد ندارد (وهمگان او را گرامى دارند).

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 97

566 76-  من فسد مع اللَّه لم يصلح مع احد. 5 334 كسى كه با خداكار خود را تباه كرده باشد با هيچ كس اصلاح نتواند كرد.

567 77-  من جعل اللَّه سبحانه موئل رجائه كفاه امر دينه و دنياه.5 439 كسى كه به خداى سبحان را پايگاه اميدش قرار دهد، خداى تعالى كار دين و دنياىاو را كفايت كند.

568 78-  من يكن اللَّه نصيره يغلب خصمه و يكن له حزبا. 5 375 كسىكه خدا ياورش باشد بر دشمن خود پيروز شود، و خداوند (همانند) ياران و پشتيبانانىبراى او باشد.

569 79-  من يكن اللَّه خصمة يدحض حجّته و يكن له حربا. 5 374 كسىكه خدا مدّعى او باشد دليلش را باطل گرداند، و دشمن او باشد.

570 80-  من يكن اللَّه امله، يدرك غاية الامل و الرّجاء. 5 375 كسىكه آرزومند خدا باشد نهايت اميد و آرزوى خود را دريابد.

571 81-  من ترك للَّه سبحانه شيئا عوّضه اللَّه خيرا ممّا ترك. 5395 كسى كه به خاطر خداى سبحان چيزى را واگذارد خداوند به جاى آن، بهتر از آنچه راواگذارده به او بدهد.

572 82-  لا تنصبنّ نفسك لحرب اللَّه، فلا يدلك بنقمته، و لا غنىبك عن رحمته.

6 319 هيچ گاه خود را در مقام نبرد با خدا قرار مده زيرا تو تابكيفر او را ندارى، و از عفو و رحمت او بى‏نياز نيستى.

573 83-  وقّروا اللَّه سبحانه و اجتنبوا محارمه و احبّوا احبّاءه.6 234 خداى سبحان را محترم شماريد و از محرّمات الهى پرهيز كنيد و دوستانش را دوستبداريد.

574 84-  ينبغي لمن عرف اللَّه سبحانه ان يرغب فيما لديه. 6 442شايسته است براى كسى كه خداى سبحان را بشناسد كه در آنچه نزد او

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 98

است رغبت كند.

575 85-  لا اله الّا اللَّه عزيمة الايمان، و فاتحة الاحسان، ومرضاة الرّحمن، و مدحرة الشّيطان. 6 421 كلمه «لا اله الّا اللَّه» تصميم قطعىايمان، و باز كننده درب نيكى و احسان، و موجب خشنودى خداى رحمان، و دور كنندهشيطان است.

576 86-  من امّل غير اللَّه سبحانه اكذب آماله. 5 406 كسى كه بهچيزى جز خداى سبحان آرزومند باشد آرزوهاى خود را دروغ و پوچ دريابد.

577 87-  من آمن باللَّه لجأ اليه. 5 220 كسى كه به خدا ايمانداشته باشد به او پناه برد.

578 88-  من اعتمد على الرّأي و القياس في معرفة اللَّه ضلّ وتشعّبت عليه الأمور. 5 463 كسى در راه شناخت خداوند بر رأى خود و قياس اعتماد وتكيه كند گمراه شود و كارها بر او پراكنده شود.

579 89-  ما أهول اللّهم ما نشاهده من ملكوتك، و ما أحقر ذلك فيماغاب عنّا من عظيم سلطانك. 6 94 چه هولناك است پروردگار آنچه را مشاهده مى‏كنيم ازملكوت تو، و چه كوچك است اين در جنب آنچه پنهان است بر ما از سلطنت بزرگ تو.

580 90-  قد احاط علم اللَّه سبحانه بالبواطن، و احصى الظّواهر. 4477 به راستى كه علم خداى سبحان باطنها و نهانها را فرا گرفته و برونها را شمارهكرده است.

581 91-  انّ أولياء اللَّه لاكثر النّاس له ذكرا و ادومهم له شكراو اعظمهم على بلائه صبرا. 2 557 به راستى كه دوستان خدا بيشتر از مردم ديگر به ياداو هستند و شكر و سپاسشان از ديگران پا بر جا تر و صبر و شكيبائيشان بر بلاى اوبزرگتر است

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 99

باب الامر بالمعروف (امر به معروف)

582 1-  انّ الامر بالمعروف و النّهى عن المنكر لا يقرّبان من اجلو لا ينقصان من رزق، لكن يضاعفان الثّواب و يعظمان الاجر، و افضل منهما كلمة عدلعند امام جائر. 2 611 به راستى كه امر به معروف و نهى از منكر نه مرگ كسى را نزديكمى‏كنند، و نه از روزى كسى مى‏كاهند، ولى پاداش را دو چندان كرده و اجر را بزرگگردانند، و بهتر از اين دو آن سخنى است كه در راه خدا و در مسير دفاع از عدالت دربرابر پيشواى ستمگرى گفته شود.

583 2-  أصلح المسى‏ء بحسن فعالك و دلّ على الخير بجميل مقالك. 2182 آدم بدكار را به وسيله كار نيك خود اصلاح كن، و با سخن زيبايت ديگران را بهكار خير رهنمون باش.

584 3-  اؤمر بالمعروف تكن من اهله و انكر المنكر بيدك و لسانك، وباين من فعله بجهدك. 2 214 امر به معروف كن تا اهل و شايسته آن باشى، و جلوگيرى كناز كار زشت با دست و زبان خود، و از انجام كار بد جدا شود و كناره گيرى كن با تلاشو كوشش خود.

585 4-  ائتمروا بالمعروف و امروا به، و تناهوا عن المنكر و انهواعنه. 2 262 پذيرا باشيد دستور معروف را  و خود نيز بدان دستور دهيد، و بپذيريد نهىاز منكر را و خود نيز از آن نهى كنيد.

586 5-  من آمر بالمعروف شدّ ظهور المؤمنين. 5 258 كسى كه امر بهمعروف كند پشت مؤمنان را محكم كرده است.

587 6-  كن بالمعروف آمرا و عن المنكر ناهيا، و لمن قطعك واصلا، ولمن حرمك مطيعا. 4 610 به معروف امر كن و از منكر (كار زشت) باز دار، و با كسى كهاز تو بريده پيوند كن، و به كسى كه تو را محروم كرده عطا كن.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 100

588 7-  كن آمرا بالمعروف عاملا به، و لا تكن ممّن يأمر به و ينأىعنه فيبوء باثمه و يتعرّض مقت ربّه. 4 616 امر به معروف كن و خود نيز بدان عمل كنو از آن كسانى نباش كه مردم را امر به معروف كنند و خود از آن دورى كنند، كه درنتيجه گناه آن را بر دوش گيرند و خود را در معرض خشم پروردگار در آورند.

589 8-  كن بالمعروف آمرا و عن المنكر ناهيا، و بالخير عاملا وللشّرّ مانعا. 4 613 به معروف امر كن و از منكر نهى كن، به كار خير عمل كن و ازكار بد مردم را باز دار.

590 9-  قوام الشّريعة الامر بالمعروف، و النّهى عن المنكر، واقامة الحدود.

4 518 قوام و اساس شريعت اسلام امر به معروف و نهى از منكر و بر پاداشتن حدود الهى است.

591 10-  الامر بالمعروف افضل اعمال الخلق. 2 101 امر به معروفبرترين عملها مردم است.

592 11-  من كان فيه ثلاث سلمت له الدّنيا و الآخرة، يأمر بالمعروفو يأتمر به، و ينهى عن المنكر و ينتهى عنه، و يحافظ على حدود اللَّه جلّ و علا. 5440 كسى كه سه چيز در او باشد دنيا و آخرتش سالم باشد، امر به معروف كند و خود نيزپذيراى آن باشد، و نهى از منكر كند و خود نيز پذيرا باشد، و حدود الهى را نگهدارىكند.

باب الامل و الأمانى (آرزو و خواسته‏ها)

 593 1-  افضل الدّين قصر الامل و افضل العبادة اخلاص العمل. 2 466برترين (مرتبه) دين كوتاه كردن آرزو است، و برترين عبادت اخلاص عمل.

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 101

594 2-  انّ اخسر النّاس صفقّة و اخيبهم سعيا، رجل اخلق بدنه فىطلب آماله  و لم تساعده المقادير على ارادته، فخرج من الدّنيا بحسراته و قدم علىالآخرة بتبعاته. 2 570 به راستى كه زيانكارترين مردمان در معامله و نوميدترين‏شاندر تلاش و كوشش، كسى است كه تن خويش را در راه به دست آوردن آرزوهاى خود فرسودهكرده، ولى مقدّرات در رسيدن به خواسته‏اش او را يارى نكرده، از دنيا با حسرتهاىخود بيرون رفته و در خانه آخرت با وبالهاى آن گام نهاده است.

595 3-  انّ اللَّه سبحانه ليبغض الطّويل الامل السّى‏ء العمل. 2506 به راستى كه خداى سبحان مبغوض دارد آنها را كه آرزوشان طولانى و بد عمل هستند.

596 4-  اطول النّاس املا اسوءهم عملا.

2 409 طولانى‏ترين مردم در آرزو بدترين آنها در عمل هستند.

597 5-  اكذب شي‏ء الامل. 2 371 دروغ‏ترين چيزها آرزو است.

598 6-  اين تخدعكم كواذب الآمال.

2 361 كجا فريب مى‏دهد شما را آرزوهاى دروغ.

599 7-  أبعد شي‏ء الامل. 2 384 دورترين چيزها آرزو است.

600 8-  ايّاك و طول الامل فكم من مغرور افتتن بطول امه، و افسدعمله و قطع اجله، فلا امله ادرك و لا ما فاته استدرك. 2 310 بپرهيز از آرزوى دور ودراز كه چه بسا فريب خورده‏اى كه به آرزوى دراز خويش مفتون گشته و كار خود را تباهكرده و مرگش سر رسيده، كه نه به آرزويش رسيده و نه آنچه را از دست داده تدارك كردهاست.

601 9-  ايّاك و الثّقة بالآمال فانّها من‏

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 102

شيم الحمقى. 2 301 بپرهيز از تكيه كردن بر آرزوها كه اين كار،شيوه بى‏خردان است.

602 10-  اكذب الامل و لا تثق به، فانّه غرور و صاحبه مغرور. 2 188آرزو را دروغ بدان و بدان تكيه مكن، كه به راستى آرزو فريب است و آرزومند بدان،فريب خورده است.

603 11-  احذروا الامل المغلوب و النّعيم المسلوب. 2 272 پرهيزكنيد از آرزوى شكست خورده و مغلوب، و نعمت ربوده شده.  604 12-  اتّقوا باطل الأملفربّ مستقبل يوم ليس بمستدبره، و مغبوط فى اوّل ليلة قامت بواكيه في آخره. 2 269بپرهيزيد از آرزوى باطل، چه بسا مردمى كه به استقبال روزى رفته‏اند كه آن را بهپايان نبرده‏اند، و چه بسا كسى كه در آغاز شب مورد غبطه ديگران بوده ولى در پايانشب (از دنيا رفته و) سوگوارانش بر او گريسته‏اند.

605 13-  اتّقوا خداع الآمال فكم من مؤمّل يوم لم يدركه، و بانىبناء لم يسكنه، و جامع مال لم يأكله، و لعلّه من باطل جمعه و من حقّ منعه، اصابهحراما و احتمل به اثاما. 2 265 بپرهيزيد از فريب آرزوها كه بسا آرزومند روزى كه آنروز را در نيابد، و سازنده ساختمانى كه در آن سكونت نكند، و گرد آورنده مالى كه آنرا نخورد، و شايد آن مال را از راه باطلى گرد آورده، و (يا) از طريق حقّى كه آن رانداده، و به صورت حرام به آن مال رسيده و گناه و وبال آن را به دوش كشيده است.

606 14-  الجاهل يعتمد على امله و يقصّر فى عمله. 2 92 آدم ناتوانبر آرزوى خود تكيه كند، و در عمل كوتاهى كند.

607 15-  الامل ابدا فى تكذيب، و طول الحياة للمرء تعذيب. 2 112آرزو پيوسته در حال تكذيب و

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 103

دروغ پردازى است، و درازى زندگانى براى آدمى آزار دهنده است.

608 16-  الامل كالسّراب يغرّ من رآه و يخلف من رجاه. 2 74 آرزوهمچون سرابى است كه هر كه آن را ببيند فريبش دهد، و هر كس بدان اميد بندد نوميدشكند.

609 17-  يسير الامل يوجب فساد العمل.

6 457 آرزوى اندك موجب تباهى عمل گردد.

610 18-  لا تخلو النفس من الامل حتّى تدخل في الاجل. 6 416 نفسانسانى از آرزو تهى نيست تا آن گاه كه در كام مرگ در آيد.

611 19-  لا غاوّ اخدع من الامل. 6 377 هيچ فريبنده‏اى فريبنده‏تراز آرزو نيست.

612 20-  لا شي‏ء اكذب من الامل. 6 382 چيزى دروغگوتر از آرزونيست.

613 21-  نعم عون العمل قصر الامل.

6 160 كوتاهى آرزو براى انجام عمل ياور خوبى است.