سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
سرور آدميان ، و شفيع روز رستاخيز، كه - درود بر او و خاندانش باد! - گفت : دنيا، خانهبلا و منزلگاه روزى اندك و درد و رنج است . كه دلهاى نيكبختان ، از آن گسسته باد! واز دست بدبختان بركنده . نيكبخت ترين مردم ، آنست كه از دنيا دورى كند و آن كه بداندل بندد، هلاك شود. خوشا به حال آن ! كه از آن بپرهيزد و به توبه روى آورد. و برشهوت چيره آيد. پيش از آن كه دنيا او را به آخرت اندازد. و در درون تاريك زمين جاىگيرد. و نتواند به خوبى هايش بيفزايد و از بدى هايش بكاهد. سپس به حشر آيد، و ازآنجا يا به بهشت رود، كه نعمت آن جاودانه است يا به دوزخ ، كه عذابى پايان ناپذيردارد.
در حديث از پيامبر(ص ) آمده است كه خدا گفت : چون بنده خداشناسى سركشى كند، خداناشناسى را بر او چيره گردانم .
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
ابوحمزه ثمالى گفت : امام على بن الحسين (ع ) را درحال نماز ديدم كه ردا از دوشش افتاد. اما، بدان توجه نكرد و نماز به پايان برد. در آنباره به ايشان گفتم . فرمود: واى بر تو! آيا مى دانى كه در حضور چه كسى هستى ؟!نماز بنده اى پذيرفته نخواهد شد، مگر آن كه بدان توجه تمام داشته باشد. گفتم :فدايت شوم ! چنين كه گويى ، ما هلاك خواهيم شد. گفت : چنين نيست . كه پروردگار، نمازشما را با نوافل به كمال رساند.
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
به خط...از (عنوان بصرى ) كه پير نودو چهار ساله اى بود- گفته شده است كه : من ،سالها با مالك بن انس ، رفت و آمد داشتم . و چون جعفربن محمد الصادق (ع ) آمد، به نزداو رفت و آمد مى كردم و دوست داشتم تا از او بياموزم ، چنان كه از مالك مى آموختم . تاروزى گفت : من مردى هستم كه مرا زير نظر دارند. و در لحظات شب و روز، ذكرهايى دارم .مرا از ذكر خويش باز مدار! از مالك بياموز! و به نزد او برو! چنان كه پيش از اين مىرفتى . من از اين رويداد، اندوهگين شدم و از نزد او بيرون آمدم و به خويش گفتم : اگربه فراست ، خيرى در من احساس مى كرد، مرااز درك حضور خويش باز نمى داشت . پس ،به مسجد پيامبر (ص ) رفتم و بر او درود گفتم و فرداى آن روز به مسجد بازگشتم ودو ركعت نماز گزاردم و گفتم : خدايا! خدايا! از تو مى خواهم كهدل ابوجعفر را به من مايل كنى و از علم او روزى من سازى ، تا به راه راست تو هدايتشوم . و از آنجا به خانه ام بازگشتم . و به نزد مالك نرفتم ، زيرا، دلم از مهرابوجعفر سرشار بود و از خانه بيرون نيامدم مگر براى نمازهاى مقرر، تا بى تابىبر من چيره شد.
چون سينه ام تنگى گرفت . ردا و نعلين پوشيدم و پس از نماز عصر، عازم خانهابوجعفر شدم . چون به در خانه اش رسيدم و اجازه ورود خواستم ، خادمش بيرون آمد و گفت: چه مى خواهى ؟ گفتم : سلام مرا به آن بزرگوار برسان ! گفت : به نماز ايستاده است. بر در خانه اش نشستم . زمانى نگذشت كه خادم بيرون آمد و گفت : خدا تو را بركت دهاد!درون آى ! داخل شدم و بر او سلام كردم و پاسخ سلام من باز داد. و گفت : خداى بر توببخشايد! بنشين ! زمانى سر به زير انداخته بود. سپس سر برداشت و گفت : كنيه اتچيست ؟ گفتم : ابوعبدالله . گفت : خدا كنيه ات را برايت نگه دارد! و به تو توفيق دهد!اى ابوعبدالله : چه مى خواهى ؟ با خود گفتم : اگر در زيارت كردن و سلام بر او و ايندعا كه در حق من كرد، بهره ديگر نبرده بودم ، همين نيز دركمال زيادى بود. سپس ، سر برداشت و گفت : خواست تو چيست ؟ گفتم : از خدا خواسته امتا بر دل تو اندازد، كه مرا از علم خويش بهره اى برسانى و اميد دارم كه خواهش مرادرباره عنايت تو پذيرفته باشد.
پس گفت : ابوعبدالله ! دانش ، به آموختن نيست . و همانا كه آن ، نوريست كه از اراده خدابر دل مى تابد و او را هدايت مى كند. اگر خواهى كه دانش بياموزى ، نخست ، در خاطرخويش حقيقت بندگى را طلب كن ! و آموخته خويش را به كار دار! و از خدا بخواه ، تافراستى در تو ايجاد كند.
گفتم : بزرگوارا! گفت : ابوعبدالله ! بگو! گفتم : حقيقت بندگى چيست ؟ گفت : سهچيزست . (يكى اين كه ): آن چه خداوند به بنده داده است ، از آن خود نداند. چه ، بنده ،مالك چيزى نيست . بندگان ، اموال را از آن خدا مى دانند و به فرمان خدا به كار مىبرند. (ديگر اين كه ): بنده ، تدبير كار خويش نسازد، و نيز اين كه بدانچه خدا امرفرموده است بپردازد. و از آن چه نهى كرده است . باز ايستد.
حال ، اگر بنده ، بخشيده خدا را از آن خود نداند، بخشش او در راه هايى كه خدا امر فرمودهاست ، بر وى آسان مى شود. و چون بنده ، كار خويش به خداى خود باز گذارد، مصيبتهاى دنيا بر وى آسان شود. و چون بنده به آن چه خدا امر فرموده است ، بپردازد، و ازنهى شده هاى او باز ايستد، در اين صورت ، در دنيا، خودنمايى و فخر نمى كند. و چونخداوند، بنده اى را به اين سه گرامى دارد، دنيا و شيطان و مردم ، بر او خوار مى آيند. ودنيا را، به فزونى و افتخار نمى خواهد و عزت و شرفى را كه نزد مردم است ، طلبنمى دارد. و روزگار خويش را تباه نمى كند. و اين ، نخستين درجه پرهيزگارى ست . كهخداوند فرموده است : (تلك الدار الاخرة نجعلها للذين لا يريدون علوا فى الارض و لافسادا و العاقبة للمتقين ).
گفتم : اى ابوعبدالله ! مرا سفارش فرماى ! و او گفت : ترا به نه چيز سفارش مى كنم. و همانا اينست سفارش من ، به مريدان راه خدا. و از خدا مى خواهم كه ترا در به كار بستنآن ، موفق بدارد. (ازين نه گانه ) سه سفارش ، در پرورش نفس است و سه ، دربردبارى و سه ، در علم . آنها را ياد بگير! و از سستى در كار آنها بپرهيز.
گفت : اى (عنوان )! و من به سخن او دل سپردم . اما، آنها كه در رياضت است . زنهار! ازخوردن شبهه ناك بپرهيز! كه نادانى و ابلهى بار آورد و جز به هنگام گرسنگى ،مخور! و چون خورى ، از حلال خور! و نام خدا بگوى ! و حديث پيامبر (ص ) كن ! آدمى ، هيچظرفى را بدتر از شكم پر نمى كند و چون به خوردن ناگزير شوى ، ثلثى را بهخوردن اختصاص ده ! و ثلثى را به نوشيدن و ثلث ديگر را به نفس كشيدن .
اما، آن سه كه در بردبارى اند. اگر كسى ترا گويد: اگر يكى گويى ، ده بشنوى ،او را بگوى : اگر ده گويى ، يكى نشنوى . و آن كه ترا دشنام گويد، او را بگوى :اگر آن چه گويى ، راست گويى ، از خدا بخواه ! تا مرا ببخشايد. و اگر در آن چهگويى ، صادق نيستى ، از خدا بخواه ! تا بر تو ببخشايد. و چون كسى ترا سخن بدگويد، به دعا پاسخش گوى ! و اما آن سه ، كه در علم اند: آن چه ندانى ، از دانشمندانپرس . و از اين كه به قصد آزمون از آنان چيزى بپرسى ، بپرهيز! و از اين كه به راىخود كار كنى ، بپرهيز! و در هر آن چه بر تو پيش آيد، راه احتياط برگزين ! از حكمكردن بين مردم بپرهيز! آن چنان كه از شير گريزى . و گردن خويش راپل مردمان مساز! اى ابوعبدالله ! برخيز! ترا پند دادم و ورد من تباه مساز! كه من مردىهستم بر نفس خويش بخيل و سلام بر آن كس كه راه راست را پيروى كند. همه اين ، از خط(س ) نقل شد.
نكته هاى پندآموز، امثال و حكم
آنان كه زيج روحانى را در اختيار دارند، از زيج نشينان جسمانى ، قدرشان والاتر است .آنان را تصديق كن ! و به آن چه كه اجتهادشان به آن مى رسد، دلبسته باش ! تا، ازفوايد روحانى آن برخوردار شوى .
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
از كميل بن زياد نقل شده است كه از سرورمان - اميرالمؤمنين - پرسيدم كه اى اميرمؤمنان !خواهم ، تا نفس را به من بشناسانى ! و او گفت : اىكميل ! خواهى كدام نفس ، ترا بشناسانم ؟ گفتم : اى سرور! مگر جز نفس يگانه ، نفسديگرى هست ؟ گفت : اى كميل ! نفس ، چهار گونه است : گياهى رشد كننده ، حيوانى حسى ،گوياى قدسى ، كلى الهى . و هر يك از اين ها، پنج نيرو و دو خاصيت دارند.
و اما گياهى رشد كننده (ناميه نباتى ): پنج نيرو دارد: ماسكه (خوددارى كننده )، جاذبه(كشنده )، هاضمه (هضم كننده )، دافعه (دور كننده )، مربيه (پرونده ) و دو خاصيت :فزونى و كمى . و انگيزش آن ها از كبد است .
و حسى حيوانى (حسيه حيوانيه ) و آن ، پنج نيرو دارد: شنوايى ، بينايى ، بويايى ،چشايى و بساوايى و دو خاصيت : خرسندى و خشم . و انگيزش آن ها ازدل است .
و گوياى قدسى (ناطقه قدسيه ) كه پنج نيرو دارد: انديشه و ياد و دانش و بردبارى وزيركى (نباهة ) و دو خاصيت آن : پاكدامنى و حكمت است . مركز فعاليتى ندارد، و اين نفس ،شبيه ترين اشياء، به (نفوس ملكيه ) است .
كلى الهى (كليه الهيه ) و آن ، پنج نيرو دارد: بقا، فنا، خوشى در شفا، عزت در لذت وفقر در بى نيازى و صبر در گرفتارى و دو خاصيت آن ، خرسندى و تسليم است . و اين ،مرتبه ايست كه از خدا آغاز مى شود و پايان آن نيز به خدا مى رسد. و پروردگار گفتهاست : (نفخت فيه من روحى ) و فرموده است : (يا ايها النفس المطمئنة ارجعى الى ربكراضية مرضية ) و عقل ، حد وسط نيروهاى مزبور است .
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
در نهج البلاغه آمده است كه از اميرالمومنين (ع ) از (قدر) پرسيدند، گفت : راهىتاريكست ، آن را مسپاريد! بار ديگر پرسيدند. گفت دريايى بزرگست . خويش را بهكامش ميفكنيد! سپس پرسيدند. گفت : رازيست خدايى . خود را به رنج گشودنش ميندازيد.
شعر فارسى
حكايت
آن عرابى به شتر قانع و شير
|
در يكى باديه بد مرحله گير
|
ناگهان ، جمعى از ارباب قبول
|
شب در آن مرحله كردند نزول
|
عذر گفتند كه : باقى ست هنوز
|
چيزى از داده دوشين ، امروز
|
گفت : حاشا! كه زپس مانده دوش
|
ديگ جود آورم امروز به جوش !
|
روز ديگر، به كرم دارى پشت
|
بعد از آن ، بر شترى راكب شد
|
قوم چون خوان نوالش خوردند
|
ديد آن بدره در آن منزلگاه
|
گفت : اين چيست ؟ زبان بگشودند
|
خاست نيزه به كف و بدره به دوش
|
نه چو بيع از پى دينار و درم
|
پس ، رواحل به ره خود رانيد
|
و رنه ، تا جان بود اندر تنتان
|
در تن از نيزه كنم روزنتان
|
شعر فارسى
از مثنوى :
تو، چه دانى قدر آب ديدگان ؟
|
عاشق نانى تو، چون ناديدگان
|
گر تو اين انبان زنان خالى كنى
|
طفل جان ، از شير شيطان باز كن !
|
بعد از آنش با ملك همراز كن !
|
تا تو تاريك و ملول و تيره اى
|
دان ! كه با تو لعين ، همشيره اى
|
نكته هاى علمى ، ادبى ... مطالبى از علوم و فنون مختلف
دو مرد شنيدند كه كالايى را جار مى زنند. يكى از آن دو، به ديگرى گفت : اگر از آن چهبا خود دارى يك سوم به من دهى و به پولى كه دارم بيفزايم ، آن را مى خرم . و ديگرىگفت : اگر يك چهارم آنچه با تست ، به پولى كه من دارم ، بيفزايم ،پول كالا را دارم .
راه حل اين مساءله و نظاير اين ، آنست كه مخرج يك سوم را در مخرج يك چهارم ، ضرب كنندو از حاصل آن ها، يك كم كنند و مانده ، بهاى كالاست .
هرگاه ، ربع را از حاصل ضرب كم كنيم ، مانده كه 8 است ،پول يكى از آن هاست و اگر از حاصل ضرب ، ثلث را كمك كنيم ، بقيه كه 9 است ،پول آن ديگريست .
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
امام على (ع ) به مردى كه از او خواهش پند دادن داشت ، فرمود: از آنان مباش ! كه بى آنكه نيكى كنند، اميد رستگارى آخرت دارند. و باطول آرزو اميد توبه دارند. در دنيا، همچون وارستگان سخن مى گويند و همچون دلبستگانعمل مى كنند. اگر بدانان بخشيده شود، سيرى ندارد و اگر از آنان باز داشته شود،خرسند نمى شود. نهى مى كنند و نهى نمى پذيرند و ديگران را فرمان مى دهند به آنچه كه خود، عمل نمى كنند. نيكوكاران را دوست دارند. اما همچون آنانعمل نمى كنند. گناهكاران را دشمن مى دارند و خود، يكى از آنانند. مرگ را به سبب بسيارىگناه ، ناخوش دارند. چون بيمار شوند، از كارهاى ناپسند خود، پشيمان مى شوند و چونسلامتى را بازيابند، به كار ناپسند مى پردازند
اگر در آسايش باشند، خودپسند مى شوند. و چون مبتلا شوند، ماءيوس مى گردند. چونآنان را بلايى رسد، دست به دعا بردارند و چون آسايشى يابند، مغرورانه سرپيچىكنند. گمانشان بر آنان چيره است و آن چه يقين است ، بر آنان دسترسى ندارد. برديگرى به كوچكترين گناه ، ترسان شوند و خود، به بيش از آن چه كه او دست زده است، دست يازند. چون بى نياز شوند، سرمستى و فتنه انگيزى كنند. و چون نيازمند شوندماءيوس و خوار گردند. چون دست به كارى زنند، كوتاهى كنند و چون چيزى خواهند،زياده روى كنند. چون شهوت بدانان روى آورد، گناه را پيش اندازند و توبه را پس .چون درد و رنجى روى آور شود، از چارچوب دين فراتر روند. پند را به توصيف مىنشينند، و خود، پند نمى گيرند. در نصيحتگرى مبالغه مى كنند و خود موعظه نمى شوند.در گفتار، راهنمايند و در كردار، اندك ورزند. به ناپايدار همچشمى دارند و در پايدار،سهل انگارند. غنيمت را غرامت مى شمرند و غرامت را غنيمت مى دانند. بر مرگ ، ترسانند وبه چاره اى دست نمى زنند. گناه كوچك ديگران را بزرگ شمرند و بزرگ تر از آن راكه خود ورزيده اند، كوچك . طاعت كوچكتر خويش را بزرگ شمارند و بزرگ تر از آن راكه ديگران داشته اند، كوچك . مردم را طعنه زنند و عيب خويش پوشند. به بيكارگىگذراندن با ثروتمندان را بهتر از همنشينى نيك با نيازمندان دانند. به سود خويش برديگران حكم كنند. و به سود ديگرى ، بر خود حكم نكنند. ديگران را راهنمايى كنند، و خودرا گمراه . فرمانبرى شان مى كنند و سركش مى شوند. وفادارى مى خواهند. و وفا نمىكنند. بر مردم ، به چيزى جز خداى ترسانند و از خدا بر مردم نترسند. جامع (نهجالبلاغه ) گفت : اين سخن ، پندى گوارا و سخنى بليغ است كه بينندگان را بينايىمى دهد و نگرنده انديشمند را به عبرت وا مى دارد.
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
نيز امام على (ع ) فرمود: برادرت را به نيكى كردن بر وى سرزنش كن ! و بدى او را بابخشش ، به خودش بازگردان !
نكته هاى پندآموز، امثال و حكم
يوسف نحوى گفت : دست سه گونه است : دست سفيد، دست سبز و دست سياه . دست سفيد:آغاز در كار نيكست و دست سبز: پاداش به تكار نيكست و دست سياه : نيكى همراه با منت است.
نكته هاى پندآموز، امثال و حكم
ديگرى گفته است : (گاه ) دو نام متضاد به يك معنى ديده مى شود.مثل : فروتنى و بزرگوارى با پاداش دادن به نيكوكاران ، بدكاران را زجر ده !
نكته هاى پندآموز، امثال و حكم
و گفته اند: آن كه راز خويش بپوشاند، خوبى را در اختيار دارد. و نيز: مالى كه ترا پنددهد، از دست تو نرفته است .
نكته هاى علمى ، ادبى ... مطالبى از علوم و فنون مختلف
اگر مخرج كسرهايى را كه در آن ها حرف عين هست ،(مثل : ربع ، سبع ، تسع ، و عشر) در يكديگر ضرب كنى ، عددحاصل ، مخرج مشترك كسرهاى نه گانه است . و آن ، 2520 است .
نكته هاى علمى ، ادبى ... مطالبى از علوم و فنون مختلف
گفته شده است كه مخرج كسرهاى نه گانه را از امام على (ع ) پرسيدند. گفت : شمارروزهاى سال را در شمار روزهاى هفته ضرب كنيد.
نكته هاى علمى ، ادبى ... مطالبى از علوم و فنون مختلف
حاصل ضرب هر عددى ، از حاصل ضرب دو عدد بالا و پايين آن در يكديگر، يك شمارهبيشتر است .
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
از نهج البلاغه : خرد خويش را زنده كرد و نفس خويش را ميراند تا، زبريش نرم شد و درشتيش لطافت يافت . و درخششى عظيم در او به وجود آورد. و راه را بر او روشن ساخت و اورا به سلوك در راه حق رهبرى كرد و درهاى بيچارگى را بر او بست . و پاهايش رااستوارى داد و او را در ايمنى و آسودگى قرار داد و دلش را به خويش متوجه ساخت . وپرورگار خويش را خرسند گردانيد، به عذرى گرامى تر از صدق .
دل ، گاه روى كند و گاه ، روى گرداند. چون روى آورد، او را بهنوافل واداريد! و چون روى گراند، واجبات را كفايت كنيد! اگر پروردگار، معصيت را بهعقوبت وعده نداده بود، بنده را واجب بود كه به شكرانه نعمت ، گناه نورزد.
ترجمه اشعار عربى
از بشار بن برد
اگر دوست خويش را در هر كارى نكوهش كنى ، نكوهش نشده اى نماند. و اگر بارها آبپرخاشاك ننوشى ، تشنه خواهى ماند. و كدامين كس را چشمه گوارا هست ؟ يا تنها بزى !يا به دوست خويش پيوند! زيرا دوست ، گاه ، خطا ورزد و گاه از خطا بپرهيزد.
سخن حكيمان و دانشمندان ، مشاهير...
مهلب را پرسيدند: دورانديشى چيست ؟ گفت : غصه ها را فرو بردن ، تا فرصت ها پديدآيند.
سخن حكيمان و دانشمندان ، مشاهير...
حكيمى گفت : بوزينه بد را نيز بهنگام برقص ! و اين كلام حكايت مشهورى دارد، كه آن رادر (توبره ) نيز آورده ام .
شعر فارسى
از نشناس
بخت آنم كو؟ خواب آلوده برخيزى شبى
|
ناله ام بشناسى و گوشى به فريادم كنى
|
نكته هاى علمى ، ادبى ... مطالبى از علوم و فنون مختلف
برهان تخليص : اين كمونه در (شرح تلويحات ) آورده است كه : اگر دو خط نامتناهى ومتقاطع ، چنان باشند كه يكى از مركز كره اى خارج شود و كره ، چنان حركت كند كه خطماربر مركز كره در صفحه دو خط موازى خودش باقى بماند، بايد اين خط، از خط ديگرخلاص شود. يعنى : نقطه تقاطع ، بدان نقطه منتهى مى شود كه در بى نهايت است .
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
در (عيون الاخبار) آمده است كه امام رضا (ع )، اين ابيات را بر ماءمون خوانده است :
اگر به نادانى كسى فروتر از خويش دچار آيم ، از رويارويى با نادانى او باز مىايستم . و اگر به خرد در پايه خودم بود، بردبارى مى ورزم ، تا از او فراتر باشم .و اگر در خرد و فضل از من برتر باشد، حق تقدم و فضيلت او را بر خويش مى شناسم .
فرازهايى از كتب آسمانى
در كتاب (ادب الكاتب ) آمده است كه : طرب ، آن سبكبالى ست كه از شدت سرور، ياشدت غم ، به انسان روى آورد و چنان كه عامه مى پندارند، تنها، به هنگام شادمانى روىنمى دهد.
ترجمه اشعار عربى
نابغه گفته است :
در پى آنان مرا طربناك بيند. همچون واله يا ديوانه اى به طرب آمده .
لطيفه ها، سخنان نغز و شيرين
صوفى يى را گفتند: خرقه ات نفروشى ؟ و او گفت : اگر صياد، دام خويش بفروشد،به كدام وسيله شكار كند؟
حكايات تاريخى ، پادشاهان
در كتاب (مستظهرى ) آمده است كه : هارون الرشيد، شبى همراه با عباس قصد ديدارفضيل بن عياض كرد. و چون به در خانه وى رسيدند، شنيدند كه مى خواند: (ام حسبالذين اجتر حوا السيئات ان نجعلهم كالذين امنوا و عملوا الصالحات سواء محياحم و مماتهمساء ما يحكمون ) پس ، هارون الرشيد، عباس را گفت : اگر چيزى سودمندان افتد، همينبود. آنگاه ، عباس ، فضيل را گفت : اميرالمؤمنين را اجابت كن !فضيل گفت : اميرالمؤمنين نزد من چه مى كند؟ سپس در را باز كرد و چراغ خاموش كرد وهارون گرد خانه مى گشت تا دست هارون بر او قرار گرفت .فضيل گفت : آه ! چه دست نرمى ست ! اگر از عذاب قيامت نجات يابد! سپس گفت : براىپاسخ روز قيامت حاضر باش ! چرا كه بايستى با هر مرد و زن مسلمانى به پيشگاهخداوند پيش بروى . گريه هارون شدت يافت و عباس گفت : اىفضيل ! خاموش باش ! كه اميرالمؤمنين را كشتى وفضيل گفت : اى هامان ! تو و يارانت او را كشتيد. و هارون گفت : تو را (هامان ) نخواند،جز اين كه مرا نيز (فرعون ) شمرد. آنگاه هارون او را گفت : اين هزار دينار كابين مادرماست و خواهم كه از من بپذيرى . گفت : نه ! اميد است كه پروردگار از جزايى كه بهمادرت داد، ترا نيز دهد. آن را از هر كس كه گرفته اى ، وى را بازده ! و رشيد برخاست وبيرون رفت .
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
از سخنان امام على (ع ): چون شكم از مباح پر شود، چشم از شناخت صلاح كور شود. چونبلايى بر تو روى آرد، بر آن بنشين ! چه ، تلاش تو، بر آن مى افزايد. چون بينىكه پيوسته بلا بر تو فرود آيد، بدان ! كه خداوند ترا بيدار كرده است . اگرخواهى ترا فرمان برند، آن خواه ! كه بر آن توانا هستى . اگر آن چه خواهى نيست ، آنخواه ! كه هست . چون زاهدى از مردم بگريزد. او را طلب كن ! با دشمن خويش مشورت كن! تا از راى او، اندازه دشمنى و نيتش را بدانى .
نكته هاى پندآموز، امثال و حكم
پادشاهى گفت : آن كه ما را سرورى داد، مالش بستانيم و آن كه با ما دشمنى ورزيد،سرش برگيريم درباره پادشاهان گفته اند: آنان گروهى اند، كه پاسخ سلام را درسخن ، بسيار مى شمرند و زدن گردن را مجازاتى كوچك مى دانند.
سخن عارفان و پارسايان
عارفى گفت : دين و حاكم و سپاه و مردم همچون خيمه و ستون خيمه و ميخ و طناب اند.
سخن حكيمان و دانشمندان ، مشاهير...
حكيمى فرزندش را گفت : اى پسركم ! دانش را از دهان مردان علم بگير! چون آنان ،بهترين شنيده هاى خود را مى نويسند و بهترين نوشته هاى خويش را به خاطر مى سپرندو بهترين محفوظات خود را بيان مى دارند.
سخن عارفان و پارسايان
ابوذر كه - خدا از او راضى باد!- گفت : روز تو، همانند شتر توست . هرگاه سر بهسوى تو دراز كند، همه بدنش به سوى تو مى آيد. منظور اينست كه هرگاه در آغاز روز،كار نيكى انجام دهى ، تا به آخر، چنان خواهد بود.
ترجمه اشعار عربى
شاعرى گفته است :
جوان را مى بينى كه برترى جوان ديگر را تا زنده است ، انكار مى كند. اما، چوندرگذشت ، مى كوشد، تا نكته اى از او را با آب زر بنويسد.
ترجمه اشعار عربى
شاعرى در (هجو) گفته است :
دوستى داريم كه ريش دراز بى فايده اى دارد، كه همچون برخى از شب هاى زمستانى درازو غم انگيز و سرد است .
ترجمه اشعار عربى
ديگرى گفته است :
دلدار به ديدارم آمد. و دلم بدو مايل بود. گفتمش مرا بوسه اى ده ! گفت : بستان ! ومترس !
ترجمه اشعار عربى
ديگرى گفته است :
عاشقان ! از خنده دندان نمايش بپرهيزند! چشم سحر انگيزش شما را به شك واداشته استاما، او مى خواهد به سحر، شما را از سرزمينتان براند.
ترجمه اشعار عربى
از عبدالله بن معتز
پلك هايى ظريف دارد و دلى از سنگ . گويى پلك هايش عذرخواه سختىدل اويند.
ترجمه اشعار عربى
از صلاح (صفدرى ):
فروغ چهره اش مى گويد: از خستگان من كسى در جمع شما هست ؟ چهرهگل تباه شد و اكنون روزگار منست .
حكايات تاريخى ، پادشاهان
ابو حازم ، به نزد عمر بن عبدالعزيز آمد و عمر او را گفت : مرا پندى ده ! گفت : برپهلو بخواب و مرگ را نزديك سر خويش حس كن ! سپس بنگر! كه دوست دارى تا در آنساعت چه چيز در تو باشد؟ همان را بگير! و بنگر! كه چه چيز را خوش ندارى كه در توباشد؟ و آن را رها كن ! شايد كه مرگ تو نزديك باشد!
حكايات تاريخى ، پادشاهان
صالح بن بشر زاهد به نزد (مهدى ) (خليفه ) آمد. مهدى او را گفت : مرا پند ده ! گفت :آيا پيش از تو، پدر و عمويت در اين مجلس ننشستند؟ گفت : بلى ! گفت : آيا از آن هاكارهايى سر نزد كه بر ايشان اميد رستگارى بود؟ و كارهايى سر نزد كه بيم هلاك برآن ها مى رفت ؟ گفت : بلى . گفت : بنگر! در هر آن چه اميد رستگارى ست . آن را بگير! وهر آن چه را كه در آن بيم هلاك است ، رهاكن !
حكايات تاريخى ، پادشاهان
عبدالله بن مسلم به نزد هارون الرشيد آوردند - كه هارون در انديشه كشتن او بود -عبدالله گفت : به آن كس سوگند كه تو در نزد او خوارترى تا من در نزد تو و او بركيفر تو تواناتر است تا تو بر من . مرا نخواهى بخشيد؟ و هارون او را بخشيد.
شعر فارسى
از حافظ:
همتم بدرقه راه كن ! اى طاير قدس !
|
كه درازست ره مقصد و من نو سفرم
|
تفسير آياتى از قرآن كريم
خداوند فرموده است : (ولقد زينا السماء الدنيا بمصابيح ) (يعنى : ما، آسمان دنيا رابه چراغ هاى رخشان زينت داديم ) آيا اين آيه ،دليل بر آن نيست كه ستارگان ، در فلك ماه مستقر هستند؟ بلكه فلك ماه بدانها زينتيافته است ؟ و همين است . زيرا، ستارگان ، اجسام شفاف و نورانى اند. و نيز فرمودهپروردگارست كه : (و جعلناها رجوما للشياطين ) (يعنى : و به تير شهاب ، آنستارگان را رانديم ) و اين نيز مقتضى آن نيست كه ستارگان خود نيز تير شهابند زيرااگر چنين باشد به گذشت زمان ، بايد از تعداد ستارگان كاسته شود. بلكه نهايتمطلبى كه از آيه حاصل مى شود، آنست كه اجزايى از ستارگان به نام شهاب كنده مىشود. همچون نورى كه از چراغ مى آيد. و دليلى نمى ماند كه همه ستارگان ، در فلكهشتم مستقر باشند و در فلك ماه ، جز ماه ، چيزى نباشد. بلكه ممكن است ستارگانى وجودداشته باشند. و شهاب ها از آن ستارگان باشند.
فرازهايى از كتب آسمانى
از كتاب (اعلام الدين ) - تاءليف محمد الحسن بن ابى الحسن الديلمى -: مقداد بن سريحالبرهانى از پدرش روايت كرده است كه گفت : در روز جنگجمل عربى نزد اميرالؤ منين (ع ) به پرسش برخاست كه : يا امير المؤمنين ! مى فرمايى :خدا يكى ست ؟ و مردم به او پرخاش كردند. و گفتند. اى اعرابى ! مگردل مشغولى اميرالمؤمنين را نمى بينى ؟ و امام گفت : رهايش كنيد! زيرا، آن چه اين اعرابىمى خواهد، همانست كه ما از اين مردم مى خواهيم . آنگاه گفت : اى فلان ! اين كه كسى بگويدخدا يكى ست ، چهار گونه است . كه دو گونه آن مجاز نيست و دو گونه ديگر، بر خداثابت است . اما، آن دو گونه كه در مورد خدا نبايد به كار برد، يكى آنست كه گويند:(خدا يكى ست ) و معناى عددى (يكى ) را اراده كنند. و اين ، از آن رو جايز نيست ، كه آنچه دومى ندارد، در باب اعداد، وارد نمى شود. نديده اى كه آن كه گويد خدا سومين سهاست ، كفر است ؟ و نيز اگر گوينده اى گويد: (او، يكى ست ) و (نوع جنس ) را ارادهكند، نيز نارواست . زيرا، پروردگار فراتر از تشبيه است . اما، آن دو گونه كه براىخدا ثابت اند. چنانست كه گويند: (خدا يكى ست ) و منظور (يگانه ) باشد. يعنى :نظيرى ندارد. همچنين چون گويند: (او يكى ست ) و منظور، آن باشد كه در معنى ، يگانهاست . يعنى : در وجود و عقل و گمان نمى گنجد.
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
نوف بكايى گفت : شبى ، اميرالمؤمنين على (ع ) را ديدم كه از بستر خويش برخاسته ،به ستارگان مى نگرد. و گفت : اى نوف ! در خوابى ؟ يا بيدار؟ گفتم : اى اميرمؤمنان !بيدارم . گفت : اى نوف ! خوش به حال پرهيزگاران در دنيا! و دوستداران آخرت . آنانكه زمين را فرش و خاك آن را بستر و آبش را بوى خوش و قرآن را شعار و دعا را دثارخويش ساختند. سپس ، همچون مسيح (ع ) دنيا رابه قرض الحسنه دادند.
اى نوف ! داوود نبى ، شبى در همين ساعت برخاست و گفت : اين ، هنگامى ست كه چون بندهاى خدا را بخواند، به استجابت پيوندد. مگر اين كه ماءمور باج و تعقيب و شحنه باشد.يا به لهو و لعب مشغول باشد.
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
امام على (ع ) فرمود: چهار خوى ، از نادانى ست : خشم گرفتن بر آن كه خاطرت از اوخشنود نيست همنشينى با كسى كه همتاى او نيستى ابراز نيازمندى نزد كسى كه ترابى نياز نمى سازد و سخن بيهوده گفتن .
سخن حكيمان و دانشمندان ، مشاهير...
حكيمى گفته است : عاقل را سزاوار است كه بداند كه خيرى در مردم نيست . و نيز بداند كهاز آن ناگزيرست . و اگر اين بداند، چندان كه مقتضى ست با آنان در آميزد.
حكاياتى كوتاه و خواندنى
مردى ، حكيمى را دشنام داد. حكيم تغافل كرد. مرد گفت : منظور من تويى و حكيم گفت : وچنين است كه از تو چشم پوشيدم .
و گفته اند: زبان عاقل در پس دل اوست و دل نادان ، در پس زبانش .
نكته هاى پندآموز، امثال و حكم
حكيمى گفته است : صبر دو گونه است : صبر آن چه ناخوش آيند است و صبر بر آن چهكه دوست داشتنى ست . اما، شديدتر از اين دو، صبر نفوس است .
فرازهايى از كتب آسمانى
قطب ، در (شرح شهاب ) گفته است : روايت شده است كه پروردگار، دعاى دو گروه ازمردم را مستجاب مى دارد. چه مؤمن باشند و چه كافر. يكى دعاى مظلومانست و ديگرى دعاىدرماندگان . و بدين سبب است كه خداى تعالى فرمود: (امن يجيب المضطر اذا دعاه )(يعنى : آيا آن كيست كه دعاى بيچارگان را به اجابت مى رساند؟)
پيامبر (ص ) فرمود: دعاى مظلوم مستجاب است و اگر گفته شود: مگر خدا نفرمود: (و مادعاء الكافرين الا فى ضلال ) (يعنى : و كافران جز به حرمان و ضلالت دعوت نمىكنند) پس چگونه دعايشان مستجاب مى شود؟ گوييم : اين آيه ، به دعاى كافران در دوزخبر مى گردد و در آنجا، نه اشك سود دهد و نه دعا پذيرفته شود. و خبرى كه ما آورديم، مربوط به دنياست .
نكته هاى علمى ، ادبى ... مطالبى از علوم و فنون مختلف
همه كسانى كه (ديدن ) را در اثر انعكاس (ديده شده ) در (بيننده ) و نقش پذيرى آن، در چشم مى دانند، قائل به (انعكاس ) و (نقش پذيرى ) حقيقى نيستند.
معلم دوم - ابونصر فارابى - در رساله جمع بين راى افلاطون و ارسطو، گفته است كهمنظور هر يك از اين دو نفر، آگاهى دادن بر اين حالت ادراكى ست و خواسته اند به تشبيهبيان كنند. نه اين كه شعاعى خارج شود و نقش پذيرى حقيقى صورت گيرد. بلكه براىتنگى عبارت ، (ناچار) بوده اند كه چنين تعبيرى را به كار گيرند.
نكته هاى پندآموز، امثال و حكم
صاحب حالى گفته است : مردم گويند: چشم بگشاييد تا ببينيد! و من گويم : چشم ببنديدتا ببينيد.
نكته هاى علمى ، ادبى ... مطالبى از علوم و فنون مختلف
فلسفه ، كلمه ايست يونانى به معنى : دوستدارى دانش و (فيلسوف )، دراصل (فيلاسوف ) است به معنى : دوستدار دانش . فيلا دوستدار و سوف : دانش .
سخن پيامبر اكرم (ص ) و ائمه اطهار (ع )، پيامبران الهى
روايت شده است كه : پيامبر (ص ) به ديدار جوانى كه به احتضار افتاده بود، رفت . واو را گفت : خود را چگونه مى بينى ؟ گفت : به خدا اميدوارم و بر گناهان خويش مىترسم . پيامبر (ص ) فرمود: اين دو چيز در قلب كسى بدينحال نمى گنجد. مگر آن كه خدا او را به اميدش مى رساند و از آن چه بيم دارد، ايمنش مىدارد.
