4692 43- ضلال النّفوس بين دواعى الشّهوة و الغضب. 4 230 گمراهىنفوس انسانها در ميان خواسته‏هاى شهوت و خشم است.
4693 44- ضادّو الشّهوة بالقمع. 4 231 مخالفت كنيد با شهوت وخواهش به ريشه كن كردن آن.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 597
4694 45- ضادّوا الشّهوة مضادّة الضّدّ ضدّه، و حاربوها محاربةالعدوّ العدوّ. 4 235 مخالفت كنيد با خواهش دل همانند مخالفت ضدّى با ضدّ ديگر، وبجنگيد با آن همانند جنگ دشمن با دشمن.
4695 46- طاعة الشّهوة تفسد الدّين.
4 249 پيروى از خواهش دل دين را تباه كند.
4696 47- طهّروا انفسكم من دنس الشّهوات تدركوا رفيع الدّرجات.
4 257 جانهاى خود را از چركى خواهشها و شهوات پاك كنيد تا بهدرجه‏هاى والا و رفيع برسيد.
4697 48- طاعة الشّهوة هلك و معصيتها ملك. 4 258 پيروى از خواهشدل، تباهى و نابودى است و نافرمانى آن پادشاهى.
4698 49- ظفر الهوى بمن انقاد لشهوته.
4 274 هوا و هوس پيروز و غالب شود بر كسى كه فرمانبردار خواهش خويشگردد.
4699 50- ظفر بجنّة المأوى من اعرض عن شهوات الدّنيا. 4 277 پيروزشود به رسيدن به بهشت برين كسى كه از شهوتهاى دنيا روى بگرداند.
4700 51- عبد الشّهوة اذلّ من عبد الرّقّ. 4 352 برده شهوت خوارتراز برده انسانى است.
4701 52- عبد الشّهوة اسير لا ينفكّ اسره. 4 352 برده شهوت،خوارتر از برده انسانى است.
4701 52- عبد الشّهوة اسير لا ينفكّ اسره. 4 352 برده شهوت، اسيرىاست كه از اسارت بيرون نيايد.
4702 53- غلبة الشّهوة اعظم هلك و ملكها اشرف ملك. 4 383 غالب شدنخواهش دل، بزرگترين نابودى است، و مالك شدن بر آن نيز بزرگترين مالكيّت است.
4703 54- غلبة الشّهوة تبطل العصمة و تورد الهلك. 4 383
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 598
غالب شدن شهوت، خويشتن دارى را از بين مى‏برد و به جايگاهنابودى در آورد.
4704 55- غالب الشّهوة قبل قوّة ضراوتها، فانّها ان قويت ملكتك واستفادتك و لم تقدر على مقاومتها.
4 392 غالب شو بر شهوت پيش از اعتياد و شيفتگى بدان، كه اگر قوى ونيرومند شد مالك تو گردد و اختيار تو را به دست گيرد و نيروى ايستادگى در برابر آنرا نخواهى داشت.
4705 56- قد خرقت الشّهوات عقله و اماتت قلبه و ولّهت عليها نفسه.
4 487 به راستى كه خواهشها خرد او را دريده، و دلش را ميرانده، ونفس او را بر آنها شيفته كرده است. 4706 57- قرين الشّهوات اسير التّبعات. 4 503قرين و همراه خواهشهاى دل، اسير پى آمدهاى آن است.
4707 58- قاوم الشّهوة بالقمع لها تظفر. 4 514 در برابر خواهش وشهوت پايدارى كن براى ريشه كن كردن آن، تا پيروز شوى.
4708 59- قرين الشّهوة مريض النّفس معلول العقل. 4 510 كسى كه باشهوت و خواهش قرين او همراه است، نفس او دردمند و عقل او بيمار است.
4709 60- كيف يصبر عن الشّهوة من لم تعنه العصمة. 4 563 چگونهخويشتن دارى كند از خواهش كسى كه نگهدارى خداوند او را يارى ندهد. 4710 61- كممن شهوة منعت رتبة.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 599
4 549 چه بسا شهوت و خواهشى كه از رتبه‏اى جلوگيرى كند.
4711 62- كيف يصل الى حقيقة الزّهد من لم يمت شهوته. 4 565 چگونهبه حقيقت زهد و بى‏رغبتى دنيا رسد كسى كه خواهش خود را نكشته است 4712 63- لنيهلك العبد حتّى يؤثر شهوته على دينه. 5 71 بنده خدا هلاك نشود تا وقتى كه شهوت وخواهش خود را بر دينش مقدم دارد.
4713 46- ليس فى المعاصى اشدّ من اتّباع الشّهوة فلا تطيعوهافيشغلكم عن اللَّه. 5 88 در ميان گناهان سخت‏تر از پيروى خواهش نفس نيست، از آنپيروى نكنيد كه شما را از خدا باز دارد.
4714 65- لو زهدتم فى الشّهوات لسلمتم من الآفات. 5 114 اگر درخواهشها زهد ورزيد و بدانها رغبت نكنيد از آفتها سالم بمانيد.
4715 66- من غلب شهوته ظهر عقله.
5 195 كسى كه بر خواهش غالب آيد عقلش آشكار گردد.
4716 67- من زادت شهوته قلّت مروّته. 5 211 كسى كه شهوتش بسيار شدمردى و مردانگى‏اش كم شود.
4717 68- من غلبت عليه شهوته لم تسلم نفسه. 5 236 كسى كه شهوت براو غالب شد جانش سالم نخواهد ماند.
4718 69- من كمل عقله استهان بالشّهوات. 5 255 كسى كه عقل و خردشكامل شد خواهشها را سبك شمارد.
4719 70- من صبر على شهوته تناهى فى المروّة. 5 255 كسى كه خويشتندارى كند در برابر خواهش خود، مردانگى را به نهايت‏
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 600
رسانده است.
4720 71- من ملك شهوته كان تقيّا.
5 265 كسى كه اختيار خواهش نفس خويش را در دست گيرد پرهيزكار است.
4721 72- من تورّع عن الشّهوات صان نفسه. 5 267 هر كس پارسايى كنداز خواهشهاى نفس، خود را نگه داشته است.
4722 73- من امات شهوته احيى مروّته. 5 279 كسى كه خواهش نفس رابميراند، مردى و مردانگى خود را زنده كرده است.
4723 74- من كثرت شهوته ثقلت مئونته. 5 279 كسى كه خواهشش زيادباشد خرجش سنگين گردد.
4724 75- من غلب شهوته صان قدره.
5 280 كسى كه بر خواهش خويش غالب شود قدر و ارزش خود را نگه داشتهاست.
4725 76- من تسرّع الى الشّهوات تسرّع اليه الآفات. 5 327 كسى كهبشتابد به سوى خواهشها شتابان شود به سويش آفتها.
4726 77- من اشتاق الى الجنّة سلا عن الشّهوات. 5 328 كسى كهمشتاق بهشت شد خواهشها را فراموش كند.
4727 78- من غرى بالشّهوات اباح نفسه الغوائل. 5 361 كسى كه حريصشود به خواهشها مباح ساخته بر خويش مصيبتهاى بزرگ را.
4728 79- من ملك شهوته كملت مروّته و حسنت عاقبته. 5 365 كسى كهمالك شهوت خويش گردد مردانگى‏اش كامل و سرانجام و عاقبتش نيكو شود.
4729 80- من كرمت عليه نفسه هانت عليه شهوته. 5 365 كسى كه نفس وجانش نزد وى گرامى و ارجمند باشد، شهوت و خواهش بر او
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 601
خوار و پست گردد.
4730 81- من اطاع نفسه فى شهواتها فقد اعانها على هلكها. 5 370كسى كه پيروى كند از نفس خود در خواهشهايى كه دارد، كمك به نابودى آن كرده است.
4731 82- من لم يملك شهوته لم يملك عقله. 5 416 كسى كه مالك شهوتخويش نباشد مالك عقل خود نخواهد بود.
4732 83- من لم يداو شهوته بالتّرك لم يزل عليلا. 5 417 كسى كهخواهش خود را با ترك كردن و رها كردن مداوا نكند پيوسته بيمار است.
4733 84- من عرف شرف معناه صانه عن دنائة شهوته و زور مناه. 5 438كسى كه شرافت مقصد خود را بشناسد از پستى شهوت و آرزوى دروغ نگاهش دارد.
4734 85- من مطاوعة الشّهوة تضاعف الآثام. 6 14 چند برابر شدن گناهاناز پيروى كردن خواهش است.
4735 86- ما احسن بالانسان ان يصبر عمّا يشتهى. 6 94 چه نيكو استبراى انسان كه خود را نگه دارد از آنچه دل مى‏خواهد.
4736 87- ما أحسن بالإنسان أن لا يشتهي ما لا ينبغي. 6 94 چه نيكواست براى انسان كه نخواهد آنچه را شايسته او نيست.
4737 88- ما شي‏ء من معصية اللَّه سبحانه يأتي الّا فى شهوة. 6 98هيچ چيزى از نافرمانى‏هاى خداى سبحان به سراغ انسان نيايد جز از راه شهوت و خواهش.
4738 89- مغلوب الشّهوة اذلّ من مملوك الرّقّ. 6 138 مغلوب شهوت وخواهش خوارتر از مملوك بردگى است.
4739 90- مدمن الشّهوات صريع الآفات مقارن السّيّئات موقن‏
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 602
بالثّبات. 6 141 كسى كه به طور دائم پيروى خواهشهاى خود كندزمين خورده آفتها و همراه و قرين با گناهان است، با يقينى كه به پى آمدهاى آندارد.
4740 91- لا تسرف فى شهوتك و غضبك فيزريا بك. 6 271 زياده روى نكندر خواهش و خشم كه اين دو تو را عيبناك كنند.
4741 92- لا ورع كغلبة الشّهوة. 6 351 هيچ پارسايى همانند غالبشدن بر شهوت نيست.
4742 93- لا عقل مع شهوة. 6 361 با وجود شهوت و تسلط آن، عقلى دركار نيست.
4743 94- لا تجتمع الشّهوة و الحكمة.
6 370 شهوت با حكمت جمع نشود.
4744 95- لا يفسد التّقوى الّا غلبة الشّهوة. 6 376 چيزى تقوا راتباه نكند جز غلبه كردن شهوت و خواهش.
4745 96- لا فتنة أعظم من الشّهوة.
6 393 فتنه و آشوبى بزرگتر از فتنه شهوت نيست.
4746 97- لا لذّة فى شهوة فانية. 6 394 در شهوت فانى و نابودشدنى، لذّتى نيست.
4747 98- لا ينبغي ان يعدّ عاقلا من يغلبه الغضب و الشّهوة. 6 431شايسته نيست عاقل بشمار آيد كسى كه خشم و شهوت بر او غلبه كرده است.
4748 99- لا تسكن الحكمة قلبا مع شهوة. 6 436 دلى كه شهوت در آنباشد حكمت در آن دل جاى نگيرد.

باب الشيب (پيرى)

4749 1- المشيب رسول الموت. 1 315 موى سفيد پيام آور مرگ است.

4750 2- الشّيب آخر مواعيد الفناء.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 603

1 379 پيرى، آخرين ميعادگاه فنا و نيستى است.

4751 3- اذا ابيضّ اسودك مات اطيبك. 3 130 هنگامى كه موى سياهتسفيد شود دوران لذيذ زندگى‏اش بميرد. 4752 4- اذا شاب العاقل شبّ عقله.

3 192 هنگامى كه شخص عاقل پير شود، عقل او جوان شود (و نيرومندگردد).

4753 5- اذا شاب الجاهل شبّ جهله.

3 192 هنگامى كه جاهل و نادان پير شود، نادانى او جوان گردد.

4754 6- ثمرة طول الحيوة السّقم و الهرم. 3 328 ميوه دراز شدنزندگى، بيمارى و پيرى است.

4755 7- راى الشّيخ احبّ الىّ من جلد الغلام. 4 93 رأى و انديشهپير نزد من محبوب‏تر از چابكى و نيرومندى نوجوان است.

4756 8- غيّروا الشّيب و لا تشبّهوا باليهود. 4 382 تغيير دهيدپيرى را (با خضاب كردن) و خود را به يهود شبيه نگردانيد.

4757 9- كفى بالشّيب نذيرا. 4 571 پيرى براى بيم دادن انسان كافىاست.

4758 10- كفى بالشّيب ناعيا. 4 573 براى خبر دادن از مرگ همانپيرى كافى است.

4759 11- من عاش فقد احبّته. 5 180 كسى كه زندگى طولانى كنددوستان خود را از دست دهد. 4760 12- من طال عمره كثرت مصائبه.

5 263 كسى كه عمرش طولانى شود مصيبتهايش بسيار گردد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص604

4761 13- من طال عمره فجع باعزّته و احبّائه. 5 284 كسى كه عمرشطولانى شود به داغ عزيزان و دوستان داغدار شود.

4762 14- من اخطأه سهم المنيّة قيّده الهرم. 5 312 كسى كه تير مرگاز خوردن به او خطا كند، پيرى او را در بند و گرفتار كند.

4763 15- ما اقرب الدّنيا من الذّهاب و الشّيب من الشّباب، و الشّكّمن الارتياب. 6 107 چه نزديك است دنيا از رفتن، و پيرى از جوانى، و شك از ترديد.

4764 16- وقار الشّيب نور و زينة.

6 224 وقار پيرى، نورى، و زيورى است.

4765 17- وقار الشّيب احبّ الىّ من نضارة الشّباب. 6 231 وقارپيرى نزد من محبوب‏تر است از خرّمى جوانى.

4766 18- لا تجتمع الشّبيبة و الهرم.

6 370 جوانى و پيرى با هم جمع نشوند.

باب الشيعة

4767 1- انّ اللَّه سبحانه اطلع الى الارض فاختار لنا شيعةينصروننا، و يفرحون لفرحنا و يحزنون لحزننا و يبذلون انفسهم و اموالهم فينا اولئكمنّا و الينا. 2 668 به راستى كه خداى سبحان توجّهى فرمود به سوى زمين، و برگزيدبراى ما پيروانى كه ما را يارى كنند، در شادى ما شادى كنند، و در اندوه مااندوهناك باشند، جانها و مالهاى خود را در راه ما بذل كنند، اينان از ما هستند وبه سوى ما باز گردند.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 605

4768 2- شيعتنا كالنّحل لو عرفوا ما فى جوفها لاكلوها. 4 190شيعيان ما همانند زنبور عسل هستند كه اگر (مردم) مى‏دانستند چه در درون دارند آنهارا مى‏خورند.

4769 3- شيعتنا كالاترجّة طيّب ريحها حسن ظاهرها و باطنها. 4 190شيعيان ما همچون ترنج هستند، بويش خوش، و ظاهر و باطنش نيكو.

باب الشين (زشتى، عيب)

4770 1- اربع تشين الرّجل: البخل و الكذب و الشّره و سوء الخلق. 2151 چهار چيز است كه مرد را زشت گرداند: بخل، دروغ، حرص و آز، بد خلقى.

حرف «الصاد»

باب الصبر (شكيبايى)

4771 1- الصّبر ملاك. 1 24 صبر، پايه و ملاك است (براى بسيارى ازكارهاى نيك ديگر).

4772 2- الصّبر مرفعة، الجزع منقصة.

1 34 صبر و شكيبايى رفعت و بلندى است، و بى‏تابى و ناشكيبايى پستىو نقصان.

4773 3- الصّبر مدفعة. 1 49

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 606

صبر وسيله دفع (بسيارى از مهالك دنيايى و آخرتى) است.

4774 4- الصّبر ظفر، العجل خطر. 1 57 صبر پيروزى است، و ناشكيبايىخطر ساز است.

4775 5- الصّبر يناضل الحدثان. 1 65 صبر، مى‏جنگد، با حوادثكوبنده و ناگوار.

4776 6- الصّبر رأس الايمان. 1 67 صبر، اساس و سر ايمان است.

4777 7- الصّبر جنّة الفاقة. 1 95 صبر، سپر فقر و ندارى است (كهاو را از بسيارى از مهالك نجات بخشد).

4778 8- الصّبر ثمرة اليقين. 1 113 صبر، ميوه يقين است.

4779 9- الصّبر يهوّن الفجيعة. 1 143 صبر، مصيبت را آسان كند.

4780 10- الصّبر يمحّص الرّزيّة. 1 173 صبر، مصيبت را كم (و ياپاك) گرداند.

4781 11- الصّبر ثمرة الايمان. 1 178 صبر، ميوه ايمان است.

4782 12- الصّبر عدّة للبلاء. 1 195 صبر، ساز و برگ مهيّا شده‏اىبراى روبرو شدن با بلا و گرفتارى است.

4783 13- الصّبر كفيل بالظّفر. 1 195 صبر، ضامن و كفيل پيروزىاست. 4784 14- الصّبر عنوان النّصر. 1 195 صبر، سر آغاز يارى خداوند است.

4785 15- الصّبر ادفع للبلاء. 1 195 صبر، براى دفع بلا از هر چيزديگر مؤثرتر است.

4786 16- الصّبر يرغم الاعداء. 1 196 صبر، بينى دشمنان را به خاكمالد (و آنها را مأيوس گرداند).

4787 17- الصّبر ادفع للضّرر. 1 196 صبر، براى جلوگيرى از زيانمؤثرتر از چيزهاى ديگر است.

4788 18- الصّبر عدّة الفقر. 1 196

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 607

صبر، ساز و برگ فقر و ندارى است (و اندوخته‏اى است براى آنروز).

4789 19- الصّبر عون على كلّ امر. 1 196 صبر، كمك و ياورى است برهر كار.

4790 20- الصّبر افضل العدد. 1 197 صبر، برترين ساز و برگ است.

4791 21- الصّبر اقوى لباس. 1 206 صبر، قوى‏ترين جامه است.

4792 22- الصّبر مطيّة لا تكبو. 1 235 صبر، مركبى است كه به سر درنمى‏آيد و سكندرى نخورد.

4793 23- الصّبر اعون شي‏ء على الدّهر. 1 327 صبر، كمك كارتريننيروهاست در برابر روزگار.

4794 24- الصّبر خير جند المؤمن. 1 328 صبر، بهترين لشكر مؤمناست.

4795 25- اوّل العبادة انتظار الفرج بالصّبر. 1 329 آغاز عبادتانتظار فرج و گشايش (يا خصوص فرج و ظهور حضرت (بقية اللَّه عليه السّلام) است بهوسيله صبر.

4796 26- الصّبر على المضض يؤدّى الى اصابة الفرصة. 1 352 صبر برمصيبتهاى دردناك، مى‏كشاند انسان را به سوى رسيدن به فرصت (انجام كارهاى نيك) 4797 27- الايمان صبر فى البلاء و شكر فى الرّخاء. 1 356 ايمان عبارت است از صبردر بلا و گرفتارى، و شكر در وسعت و فراخى.

4798 28- الصّبر ينزل على قدر المصيبة. 1 377 صبر، به مقدار مصيبتفرود آيد.

4799 29- الصّبر على المصائب من افضل المواهب. 1 380

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 608

صبر بر مصيبتها از برترين موهبتهاى الهى است.

4800 30- الصّبر على المصيبة يفلّ حدّ الشامت. 1 382 صبر برمصيبت، تيزى زبان شماتت كننده را كند مى‏سازد.

4801 31- الصّبر اوّل لوازم الاتّقان. 2 6 صبر، نخستين وسيله لازمبراى محكم كردن كارهاست.

4802 32- الصّبر على المصيبة يجزل المثوبة. 2 9 صبر بر مصيبت،پاداش را بزرگ گرداند.

4803 33- الصّبر احد الظّفرين. 2 19 صبر، يكى از دو بخش پيروزىاست.

4804 34- الصّبر على النّوائب ينيل شرف المراتب. 2 33 صبر برمصيبتها، نائل كند انسان را به مرتبه‏هاى والا.

4805 35- الصّبر على طاعة اللَّه اهون من الصّبر على عقوبته. 2 35صبر بر اطاعت و فرمانبردارى خدا آسان‏تر است از صبر بر عقوبت و نافرمانى خداوند.

4806 36- الصّبر على البلاء افضل من العافية فى الرّخاء. 2 57 صبربر بلا و گرفتارى (از نظر پاداش) برتر است از تندرستى در وسعت و فراخى.

4807 37- الصّبر افضل سجيّة و العلم اشرف حلية و عطيّة. 2 68 صبر،برترين خوى و خصلت، و علم و دانش شريف‏ترين زيور و عطيّه الهى است.

4808 38- الايمان و الاخلاص و اليقين و الورع، الصّبر و الرّضاءبما يأتي به القدر. 2 65 ايمان و اخلاص و يقين و پارسايى، همه آنها عبارت است ازصبر و خوشنودى بدانچه قضا و قدر الهى آورد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 609

4809 39- الصّبر أن يحتمل الرّجل ما ينوبه، و يكظم ما يغضبه. 2 69صبر، عبارت است از اين كه مرد تحمل كند مصيبتى را كه به او مى‏رسد، و فرو خوردآنچه كه او را به خشم آورد.

4810 40- الصّبر صبران: صبر على ما تكره و صبر عمّا تحبّ. 2 72صبر دو گونه است: يكى صبر بر آنچه ناخوش دارى، و ديگر صبر از آنچه دوست مى‏دارى. 4811 41- الصّبر احسن حلل الايمان و اشرف خلائق الانسان. 2 73 صبر، بهترينجامه‏هاى ايمان و شريف‏ترين خصلتهاى انسان است.

4812 42- الصّبر عن الشّهوة عفّة و عن الغضب نجدة و عن المعصيةورع.

2 82 صبر از شهوت و خواهش نفسانى، عفّت و پاكدامنى است، و صبر ازخشم، مردانگى و دلاورى، و صبر از گناه و معصيت، ورع و پارسايى است.

4813 43- الصّبر صبران: صبر فى البلاء حسن جميل، و احسن منهالصّبر عن المحارم. 2 108 صبر بر دو گونه است: صبر در بلا و گرفتارى كه نيكو وزيباست، و نيكوتر از آن، صبر از محرّمات الهى است.

4814 44- الصّبر على مضض الغصص يوجب الظّفر بالفرص. 2 136 صبر بردرد و رنج اندوهها، موجب پيروزى و دست يافتن به فرصتهاست.

4815 45- اصبر تظفر. 2 170 صبر كن تا پيروز شوى.

4816 46- اصبر تنل. 2 172 صبر كن تا به مراد خويش نايل گردى.

4817 47- اغض على القذى و الّا لم ترض ابدا. 2 186 بر خاشاكى كهروزگار به چشمت ريزد، ديده بر هم نه و صبر كن و گر نه هرگز

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 610

راضى نخواهى شد.

4818 48- اشتغل بالصّبر على الرّزيّة عن الجزع لها. 2 186 خود رابا صبر بر مصيبت سرگرم ساز از اين كه براى آن بى‏تابى كنى.

4819 49- اصبر على عمل لا بدّ لك من ثوابه، و عن عمل لا صبر لكعلى عقابه. 2 194 صبر كن بر كارى كه به ناچار نياز به پاداش آن دارى (يعنى اطاعتخدا) و از كارى كه صبرى بر عقاب و كيفر آن ندارى (يعنى از گناه و نافرمانى خدا).

4820 50- اطرح عنك واردات الهموم بعزائم الصّبر و حسن اليقين. 2195 بيفكن از خود اندوههايى را كه بر تو فرود آيد، با صبر جدّى و محكم، و يقيننيكو.

4821 51- الزم الصّبر فانّ الصّبر حلو العاقبة ميمون المغبّة. 2202 ملازم صبر باش كه به راستى صبر سرانجامى شيرين، و عاقبتى فرخنده دارد.

4822 52- الزموا الارض و اصبروا على البلاء، و لا تحرّكوا بايديكمو هوى ألسنتكم. 2 243 بر جاى خود بايستيد (و دست به كارى نزنيد) و در برابر بلا وگرفتارى شكيبا باشيد، و به خاطر هوا و هوس زبانها و دستهايتان را براى جنگ به كارنيندازيد. 4823 53- الزموا الصّبر فانّه دعامة الايمان و ملاك الامور. 2 257ملازم صبر و بردبارى باشيد، زيرا صبر ستون ايمان و ملاك و اساس كارها است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 611

4824 54- افضل الصّبر التّصبّر. 2 379 برترين «صبرها» «تصبر» يعنىخود را به صبر واداشتن است. 4825 55- اقوى عدد الشّدائد الصّبر.

2 381 قوى‏ترين اندوخته براى سختى‏ها صبر و بردبارى است.

4826 56- افضل الصّبر عند مرّ الفجيعة.

2 394 برترين صبرها صبر در هنگام تلخى مصيبت (و تحمل تلخى آن) است.

4827 57- افضل الصّبر الصّبر عن المحبوب. 2 405 برترين صبرها وخويشتن دارى انسان، از انجام كارى است كه آن را دوست دارد (ولى بخاطر خدا انجامنمى‏دهد).

4828 58- افضل عدّة الصّبر على الشّدّة.

2 421 برترين اندوخته‏ها (براى دنيا و آخرت) صبر بر سختى است.

4829 59- انّ احمد الامور عاقبة الصّبر.

2 488 به راستى كه ستوده‏ترين كارها از نظر سرانجام، صبر و پايدارىاست.

4830 60- إنّ الصّبر لجميل الّا عنك و انّ الجزع لقبيح الّا عليك،و انّ المصاب بك لجليل، و انّه قبلك و بعدك لجلل.

2 506 (و در هنگام به خاك سپردن رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آلهفرمود:) به راستى كه صبر زيبا است مگر از رحلت تو، و بى‏تابى زشت است، مگر برفقدان تو، و به راستى مصيبت تو بسيار سنگين است، و هر مصيبت ديگرى چه پيش از تو وچه پس از رفتن تو در برابر آن كوچك و حقير است.

4831 61- انّ للمحن غايات و للغايات نهايات، فاصبروا لها حتّىتبلغ نهاياتها فالتّحرّك لها قبل انقضائها زيادة لها. 2 571

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 612

به راستى كه براى رنجها سرانجامى است، و براى سرانجامها نيزپايانها است، پس در برابر آنها صبر و بردبارى كنيد تا به پايان رسد، و از اين روجنبش كردن پيش از گذشتن آن زمان، محنت را افزون كند.

4832 62- ان ابتلاكم اللَّه بمصيبة فاصبروا. 3 1 اگر خدا شما رابه مصيبتى گرفتار كرد، صبر كنيد.

4833 63- ان تصبروا ففى اللَّه من كلّ مصيبة خلف. 3 3 اگر صبركنيد خداى را از هر مصيبتى جانشينى است (كه جبران كند مصيبت را).

4834 64- ان صبرت جرى عليك القلم و انت مأجور، و ان جزعت جرى عليكالقلم و انت مأزور. 3 3 اگر (در برابر بلا) صبر كردى آنچه قلم تقدير بر تو نوشتهاجرا شود و تو هم مأجور خواهى بود (چون صبر كرده‏اى) ولى اگر بى‏تابى كنى (و صبرنكنى) همان كه قلم نوشته بر تو اجرا شود در صورتى كه تو گنهكار خواهى بود.

4835 65- ان صبرت ادركت بصبرك منازل الابرار، و ان جزعت اوردكجزعك عذاب النّار. 3 4 اگر صبر كنى به خاطر همين صبر خود، جايگاه نيكوكاران را درخواهى يافت، و اگر بى‏تابى كنى همين بى‏تابى، تو را به عذاب دوزخ در خواهد انداخت.

4836 66- ان صبرت صبر الاحرار و الّا سلوت سلوّ الاغمار. 3 4 اگر صبركنى صبر (كرده‏اى صبر) آزادمردان، و گر نه به فراموشى زده‏اى خود را همچون جاهلانو بى‏خبران.

4837 67- ان صبرت صبر الاكارم و الّا سلوت سلوّ البهائم. 3 11 اگرصبر كنى صبر بزرگواران (است) و گر نه خود را به غفلت بزن همچون چهار پايان.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 613

4838 68- انّك لن تدرك ما تحبّ من ربّك الّا بالصّبر عمّا تشتهى.3 53 به راستى كه تو هرگز بدانچه دوست مى‏دارى از وعده‏هاى پروردگار خود نخواهىرسيد جز به خويشتن دارى از آنچه (به حرام) بدان ميل دارى.

4839 69- اذا ابتليت فاصبر. 3 114 هر گاه گرفتار شدى صبر كن.

4840 70- اذا صبرت للمحنة فللت حدّها. 3 124 هنگامى كه براى اندوهو مصيبتى صبر كردى تيزى آن محنت را كند كرده‏اى.

4841 71- اذا اتتك المحن فاقعد لها فانّ قيامك فيها زيادة لها. 3178 هنگامى كه محنتها و رنجا نزد تو آمد در برابر آنها بنشين و صبر كن كه قيام وبى‏صبرى تو آن را افزون كند.

4842 72- اذا فاجأك البلاء فتحصّن بالصّبر و الاستظهار. 3 188هنگامى كه بلايى ناگهان بر تو رسيد پناه ببر به صبر و پشت گرمى بدان.

4843 73- بالصّبر تخفّ المحنة. 3 203 به وسيله صبر، محنت و رنج سبكگردد.

4844 74- بالصّبر تدرك الرّغائب. 3 209 به وسيله صبر بهخواسته‏هاى خويش مى‏رسى.

4845 75- بالصّبر تدرك معالى الامور.

3 222 به وسيله صبر به جايگاه والاى كارها مى‏رسى.

4846 76- بشّر نفسك اذا صبرت بالنّجح و الظّفر. 3 267 هنگامى كهصبر كردى خويشتن را به موفقيت و پيروزى بشارت ده.

4847 77- تجلبب الصّبر و اليقين فانّهما نعم العدّة فى الرّخاء والشّدّة. 3 289 جامه صبر و يقين بر تن كن كه اين دو اندوخته خوبى هستند در فراخىزندگى و دشوارى.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 614

4848 78- تجرّع الغصص فانّى لم ار جرعة احلى منها عاقبة و لا الذّمغبّة.

3 298 غصه‏ها را فرو خور كه به راستى من جرعه‏اى از نظر سرانجام وعاقبت، شيرين‏تر و لذيذتر از آن نديدم.

4849 79- تجرّع مضض الحلم فانّه رأس الحكمة و ثمرة العلم. 3 305فرو خور سوز مصيبت را در حلم و بردبارى كه آن اساس حكمت و ميوه علم است.

4850 80- ثواب الصّبر يذهب مضض المصيبة. 3 347 پاداش صبر، سوز ودرد مصيبت را مى‏برد.

4851 81- ثواب المصيبة على قدر الصّبر عليها. 3 348 پاداش مصيبتبه مقدار صبرى است كه بر آن مى‏شود.

4852 82- ثواب الصّبر اعلى الثّواب.

3 348 پاداش صبر والاترين پاداشهاست. 4853 83- جرّب نفسك فى طاعةاللَّه بالصّبر على اداء الفرائض و الدّؤب فى اقامة النّوافل و الوظائف. 3 358آزمايش كن خويشتن را با صبر بر انجام فرائض و واجبات، و تلاش و كوشش در به پاداشتن نافله‏ها و وظايف خويش.

4854 84- حسن الصّبر طليعة النّصر.

3 393 صبر نيكو طليعه و پيش در آمد نصرت و يارى است.

4855 85- حسن الصّبر ملاك كلّ امر.

3 393 صبر نيكو ملاك و معيار هر كارى است.

4856 86- حسن الصّبر عون على كلّ أمر. 3 393 صبر نيكو ياور وكمك‏كارى است بر هر كار.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 615

4857 87- حلاوة الظّفر تمحو مرارة الصّبر. 3 398 شيرينى پيروزى،محو و نابود مى‏كند تلخى صبر را.

4858 88- دوام الصّبر عنوان الظّفر.

و النّصر. 4 21 ادامه صبر سر آغاز پيروزى و نصرت است.

4859 89- رحم اللَّه امرء جعل الصّبر مطيّة حياته و التّقوى عدّةوفاته. 4 42 خدا رحمت كند كسى كه صبر را مركب زندگى كرده، و تقوا را اندوخته وفاتو مرگ خويش ساخته.

4860 90- رأس الايمان الصّبر. 4 50 اساس ايمان، صبر و خوشنودىاست.

4861 91- زين الدّين الصّبر و الرّضا.

4 109 زيور دين، صبر و خوشنودى است.

4862 92- صبرك على المصيبة يخفّف الرّزيّة و يجزل المثوبة. 4 202صبر و بردبارى تو بر مصيبت، آن را سبك كند، و پاداش را بزرگ و سنگين گرداند.

4863 93- صبرك على تجرّع الغصص يظفرك بالفرص. 4 221 صبر تو بر فروخوردن غصّه‏ها مسلّط گرداند تو را به فرصتها.

4864 94- ضادّوا الجزع بالصّبر. 4 231 مخالفت كنيد با بى‏تابى، بهصبر و شكيبايى.

4865 95- طوبى لمن جعل الصّبر مطيّة نجاته و التّقوى عدّة وفاته.4 244 خوشا به حال كسى كه صبر را مركب نجات خويش ساخته و تقوا را اندوخته وفاتخويش كرده است.

4866 96- طول الاصطبار من شيم الابرار. 4 253 صبر طولانى ازشيوه‏هاى نيكان است.

4867 97- عليك بالصّبر فى الضّيق و البلاء. 4 286 بر تو باد بهصبر در فشار زندگى و

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 616

گرفتارى.

4868 98- عليك بالصّبر و الاحتمال فمن لزمهما هانت عليه المحن. 4292 بر تو باد به صبر و تحمل، كه هر كس ملازم اين دو گرديد رنجها بر او آسان شود.

4869 99- عليك بالصّبر فانّه حصن حصين و عبادة الموقنين. 4 295 برتو باد به صبر كه آن دژ و قلعه‏اى است محكم و عبادت مردمان با يقين است.

4870 100- عليك بالصّبر فبه يأخذ العاقل و اليه يرجع الجاهل. 4296 بر تو باد به صبر كه مردمان عاقل بدان چنگ زنند، و نادانان نيز (به ناچار)بدان باز گردند.

4871 101- عليك بلزوم الصّبر فبه يأخذ الحازم و اليه يؤول الجازع.4 297 بر تو باد به صبر كه انسان دور انديش بدان تمسّك جويد، و شخص بى‏تاب وبى‏صبر هم (بالاخره) بدان باز گردد.

4872 102- عند الصّدمة الاولى يكون صبر النّبلاء. 4 320 صبرمردمان بزرگ در هنگام رسيدن نخستين دشوارى است (و پس از آن تدريجا به صورت عادت درآيد و چندان دشوار نيست).

4873 103- فى الصّبر ظفر. 4 397 پيروزى در صبر است.

4874 104- قد يعزّ الصّبر. 4 468 گاه هست كه صبر كمياب و عزيزگردد (و مصيبت آن قدر سنگين است كه بى‏اختيار بى‏صبرى كنند).

4875 105- قلّ من صبر الّا ملك. 4 504 كم است كسى كه صبر كند جزآنكه مالك و مسلّط بر كار گردد.

4876 106- قلّ من صبر الّا قدر. 4 504 كم است كسى كه صبر كند جزآنكه توانا شود.

4877 107- قلّ من صبر الّا ظفر. 4 504 كم است كسى كه صبر كند جزآنكه پيروز شود.

4878 108- كم يفتح بالصّبر من غلق.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 617

4 550 چه بسيار چيزهاى بسته‏اى كه به صبر باز شود (و مشكلاتى كه باصبر مرتفع گردد).

4879 109- كم من مؤمن فاز به الصّبر و حسن الظّنّ. 4 554 چه بسيارانسان با ايمانى كه پيروزى دهد او را صبر و خوش گمانى (به خداى تعالى).

4880 110- كن حلو الصّبر عند مرّ الامر.

4 601 در هنگام تلخى كار، شيرين صبر باش. (و با شيرينى صبر تلخى آنرا بزداى) 4881 111- كافل النّصر الصّبر. 4 632 صبر، ضامن نصرت و يارى است.

4882 112- لكلّ مصاب اصطبار. 5 15 هر مصيبت رسيده‏اى را صبرى است(اندك يا بسيار كه خدا به او بدهد).

4883 113- لن يحصل الاجر حتّى يتجرّع الصّبر. 5 64 پاداش نيك بهدست نيايد تا جرعه صبر نوشيده شود.

4884 114- لن يعدم النّصر من استنجد الصّبر. 5 64 يارى را از دستندهد كسى كه از صبر يارى بجويد.

4885 115- ليس مع الصّبر مصيبة. 5 78 با وجود صبر مصيبتى به جاىنماند.

4886 116- ليس شي‏ء احمد عاقبة، و لا الذّ مغبّة، و لا ادفع لسوءادب و لا اعون على درك مطلب من الصّبر.

5 86 چيزى از نظر سرانجام و عاقبت ستوده‏تر و لذيذتر، و نيز براىدفع بى‏ادبى (افراد بى‏ادب) مؤثرتر، و كمكى براى رسيدن به مطلب بهتر از صبر نيست.

4887 117- لم يعدم النّصر من انتصر بالصّبر. 5 94 از دست ندهدنصرت و يارى را كسى كه به وسيله صبر يارى گرفته است.

4888 118- من يصبر يظفر. 5 148

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 618

كسى كه صبر كند پيروز گردد.

4889 119- من صبر نال المنى. 5 150 كسى كه صبر كند به هدف و آرمانخود برسد.

4890 120- من استنجد الصّبر انجده.

5 155 كسى كه از صبر يارى طلبد يارى‏اش دهد.

4891 121- من صبر هانت مصيبته. 5 176 كسى كه صبر كند مصيبتش آسانشود.

4892 122- من صبر خفّت محنته. 5 192 كسى كه صبر كند رنج و محنت اوسبك شود.

4893 123- من تجرّع الغصص ادرك الفرص. 5 218 كسى كه جرعه‏هاى غصهرا سر كشد به فرصتها دست يابد.

4894 124- من لم ينجه الصّبر اهلكه الجزع. 5 247 كسى كه صبر او رارهايى نبخشد جزع و بى‏تابى او را هلاك گرداند.

4895 125- من صبر على النّكبة كأن لم ينكب. 5 246 كسى كه صبر كندبر مصيبت همانند آن است كه به او مصيبتى نرسيده است.

4896 126- من انتظر العاقبة صبر. 5 270 كسى كه چشم به راه سرانجامكار باشد (و سرانجام نيكوى آن را خواهد) صبر كند.

4897 127- من صبر على مرّ الاذى أبان عن صدق التّقوى. 5 323 كسىكه صبر كند بر تلخى آزار، پرده از راستى تقواى خويش برداشته است (و حكايت از درستىتقواى او كند).

4898 128- من ادّرع جنّة الصّبر هانت عليه النّوائب. 5 346 كسى كهزره خود گرداند سپر صبر را آسان شود بر او مصيبتها.

4899 129- من صبر على طول الاذى ابان عن صدق التّقى. 5 353 كسى كهصبر كند بر آزار طولانى، پرده از راستى و درستى تقواى خويش برداشته است.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 619

4900 130- من صبر على بلاء اللَّه سبحانه فحقّ اللَّه ادّى، وعقابه اتّقى، و ثوابه رجا. 5 380 كسى كه بردبارى كند بر بلاى خداى سبحان، حقّ خدارا پرداخته، و از عذاب و عقاب او خود را نگه داشته، و پاداش نيك او را اميد بستهاست.

4901 131- من صبر فنفسه وقّر و بالثّواب ظفر و للَّه سبحانه اطاع.

5 398 كسى كه صبر كند نفس خويش را ارجمند داشته، و به پاداش الهىظفر يافته، و خداى سبحان را اطاعت نموده است.

4902 132- من لم يصبر على كدّه صبر على الافلاس. 5 414 كسى كه برتلاش و كوشش در كار پايدارى و صبر نكند، (بايد) بر افلاس و ندارى صبر كند.

4903 133- من توالت عليه نكبات الزّمان اكسبته فضيلة الصّبر. 5454 كسى كه مصيبتهاى روزگار پى در پى بر او در آيد، فضيلت صبر و شكيبايى را براىاو فراهم آورد.

4904 134- من تجلبب الصّبر و القناعة عزّ و نبل. 5 462 كسى كهجامه صبر و قناعت در بر كند عزيز و ارجمند گردد.

4905 135- من صبر على طاعة اللَّه و عن معاصيه فهو المجاهدالصّبور. 5 463 كسى كه صبر كند بر اطاعت و فرمانبردارى خدا و صبر كند از انجامنافرمانى‏هاى او، به راستى چنين كسى مجاهدى است پر صبر.

4906 136- من لم يصبر على مضض الحمية طال سقمه. 5 467 كسى كه(بيمار است و) صبر نكند بر سختى پرهيز، بيمارى‏اش طولانى شود.

4907 137- من طال صبره حرج صدره.

5 469 كسى كه صبرش طولانى شود سينه‏اش تنگ گردد.

4908 138- من استوطأ مركب الصّبر ظفر. 5 473

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــص 620

كسى كه راهوار كند مركب صبر را پيروز شود.

4909 139- من كنوز الايمان الصّبر على المصائب. 6 21 از گنجهاىايمان صبر بر مصيبتها است.

4910 140- من افضل الحزم الصّبر على النّوائب. 6 21 از برترين دورانديشى صبر در برابر مصيبتها است.

4911 141- من علامات حسن السّجيّة الصّبر على البليّة. 6 46 ازنشانه‏هاى خوش خلقى صبر در برابر بلاها است.

4912 142- ما اصيب من صبر. 6 50 كسى كه صبر كند در حقيقت مصيبتىنديده است.

4913 143- ما خاب من لزم الصّبر. 6 51 هلاك نشود كسى كه ملازم صبرباشد.

4914 144- ما حصل الاجر بمثل الصّبر.