401-رعد /39.
402-ر.ك : ص 203.
403-اين تعبير بنابر مبانى فلسفه قديم است كه براى افلاكنفوسى قائل بودند، ولى با ابطال وجود افلاك چه رسد به نفوس آنها، بايد بهتعبير قرآنكريم ( ملائكه و فرشتگان ) اكتفا نمود.
404-شرح اصول كافى ، حديث اول باب بداء، ص 381 با تلخيص .
405-توحيد /168. معانى الاخبار /19.
406-و از جهت همين تغيير و تجدد علم يعنى ((بداء)) است كه اميرمؤ منان عليه السلامفرموده است : اگر نبود آيه اى در كتاب خدا كه مى فرمايد: ((خدا آنچه را بخواهد محو يااثبات مى نمايد)) من شما را از حوادث آينده تا قيامت خبر مى دادم . (م )
407-روايات فوق را در ((كافى )) ج 1، ص 146 به بعد و ((توحيد)) صدوق ،ص 332 به بعد ببينيد.
408-روايات فوق را در ((كافى )) ج 1، ص 146 به بعد و ((توحيد)) صدوق ،ص 332 به بعد ببينيد.
409-روايات فوق را در ((كافى )) ج 1، ص 146 به بعد و ((توحيد)) صدوق ،ص 332 به بعد ببينيد.
410-روايات فوق را در ((كافى )) ج 1، ص 146 به بعد و ((توحيد)) صدوق ،ص 332 به بعد ببينيد.
411-روايات فوق را در ((كافى )) ج 1، ص 146 به بعد و ((توحيد)) صدوق ،ص 332 به بعد ببينيد.
412-روايات فوق را در ((كافى )) ج 1، ص 146 به بعد و ((توحيد)) صدوق ،ص 332 به بعد ببينيد.
413-روايات فوق را در ((كافى )) ج 1، ص 146 به بعد و ((توحيد)) صدوق ،ص 332 به بعد ببينيد.
414-روايات فوق را در ((كافى )) ج 1، ص 146 به بعد و ((توحيد)) صدوق ،ص 332 به بعد ببينيد.
415-ظاهر اين حديث با برخى احاديث باب بداء منافات دارد، و مؤلف رحمة الله درچند سطر بعد آن را توجيه فرموده است . (م )
416-ذاريات /54.
417-ذاريات / 55.
418-توحيد /443. عيون اءخبارالرضا 1/181.
419-توحيد /398.
420-انعام /2.
421-اعراف /34.
422-محيى الدين عربى در فتوحات مكيه ، باب 316، ج 3، ص 61.
423-فصلت ، 12.
424-فاطر /41.
425-مائده /64.
426-مائده /64.
427-رعد /39.
428-توحيد /167.
429-توحيد /376، 368.
430-توحيد /376، 368.
431-توحيد /380.
432-معناى بداء در گذشته معلوم شد. (م )
433-توحيد /334. كافى 1/148.
434-جامع الصغير 2/88.
435-همان 1/26.
436-((توحيد)) ص 365.
437-توحيد /383.
438-توحيد/366 و 363.
439-توحيد/366 و 363.
440-((توحيد)) ص 343، 340، 338.
441-((توحيد)) ص 343، 340، 338.
442-((توحيد)) ص 343، 340، 338.
443-كافى 1/151. اشاره است به امر و نهى تكوينى و تشريعى . (م )
444-همان كتاب . و دنباله خبر چنين است : ((و ابراهيم را دستور داد كه اسحاق(اسماعيل - ظ) را سر برد ولى نخواست كه او را سر ببرد، و اگر مى خواست هرگزخواست ابراهيم بر خواست خداى متعال غلبه نمى يافت .))
445-اشاره است به آيه 73 از سوره مائده .
446-همان كتاب ، معانى الاخبار ص 170.
447-كافى 1/150. محاسن 1/245 با لفظى ديگر.
448-كافى 1/149. محاسن 1/244.
449-كافى 1/149. خصال /359.
450-كافى 1/152.
451-كافى 1/155.
452-توحيد /380. عيون اخبارالرضا 1/139 و احتجاج 1/311 با اندكى اختلاف .
453-اسراء /23.
454-توحيد /382. به نظر مى رسد از آن رو كه شنونده قابليت ادراك كنه مطلب رانوشته ، امام عليه السلام وجه سخن را تغيير داده و قضاى تكوينى را به قضاىتشريعى كه همان حكم و فرمان است تعبير فرموده ، كه البته اين مطلب نيز در جاى خودصحيح است ولى پاسخ اصلى پرسش وى نمى باشد. (م )
455-توحيد /359 و 349. كافى 1/158.
456-توحيد /359. و ((كافى )) صفحه پيشين . و آيه در سوره انبياء، 35. ظاهراجمله ((مراد از خير و شر...)) كلام كلينى و صدوق است . و روشن است كه بهبودى وبيمارى يكى از مصاديق خير و شر است نه همه آن . (م )
457-توحيد /360. كافى 1/159.
458-توحيد /362. كافى 1/160.
459-توحيد /360.
460-توحيد /382. و آيه در سوره قمر، 48 و 49.
461-توحيد /361.
462-احتجاج 2/255 با اندكى تفاوت .
463-مراد خواجه نصيرالدين طوسى است در كتاب جبر و اختيار كه به زبان فارسىنگاشته است .
464-دهر /30.
465-غزالى در احياء العلوم 4/255 كتاب توحيد وتوكل .
466-دخان / 39.
467-نازعات / 24.
468-حجر / 39.
469-نساء / 78.
470-حج / 10: ذلك بما قدمت يداك .
471-زمره / 42.
472-سجده / 11.
473-انبياء /91 و تحريم /12.
474-مريم /17.
475-توبه /14.
476-انفال /17.
477-انفال /17.
478-غافر /60.
479-بقره /186.
480-محمد صلى الله عليه و آله /31.
481-انعام /139.
482-عنكبوت /54.
483-مسند احمد 2 / 539.
484-فصوص الحكم فص ابراهيمى .
485-صحيح مسلم 16/133.
486-نهج البلاغه خطبه 16.
487-هود /105.
488-كافى 2/44.
489-كافى 1/153. توحيد /354. شرح اين حديث را بايد در باب احاديث طينت جستو خلاصه آنكه : خداوند به علم ازلى خود ازحال بندگان آگاه بود كه كدام يك با اختيار خود در راه معرفت و طاعت گام مى نهد و كداميك در راه انكار و معصيت . بنابراين از آغاز خلقت توفيق معرفت و طاعت را براى گروهاول و وسايل گناه و معصيت را براى گروه دوم فراهم آورد، تا هر يك مطابق خواست خودعمل كنند. ((مه فشاند نور و سگ عوعو كند - هر كسى بر خلقت خود مى تند)). مانند كسىكه مى داند اگر سرمايه اى به كسى بدهد آن را در راه تجارت سودمند مصرف مى كند واگر به ديگرى بدهد آن را در راه هرزگى خرج مى كند. از اين رو سرمايه را به شخصاول مى دهد و از دومى باز مى دارد. (م )
490-كافى 1/152. توحيد /357 با اندكى تفاوت ، محاسن /279.
491-كافى 1/154. محاسن /283.
492-توحيد /356.
493-صحيح مسلم 16/197. سنن ابن ماجه ، مقدمه ، باب 10.
494-به معجم المفهرس لالفاظ الاحاديث النبوية 5/122 مراجعه شود.
495-سنن ابى ماجه 2/1137، سنن ترمذى ، قدر، باب 12.
496-توحيد /382.
497-توحيد /369.
498-اضافه از مصدر است .
499-توحيد /337.
500-كافى 5/81.
501-((كافى )) 1/165. ((محاسن )) 200 و 201.
502-سنن ترمذى 4/667.
503-توبه ، 15.
504-هود /56.
505-صافات /96.
506-يونس /22.
507-يونس /107.
508-آل عمران /160.
509-يس /83.
510-ملك /1.
511-توحيد /398.
512-توحيد /400.
513-توحيد /401.
514-اضافه از مصدر است .
515-توحيد /405 و 401.
516-توحيد /405 و 401.
517-از غزالى در احياءالعلوم 4/435 به بعد.
518-كهف /109.
519-يس /36.
520-واقعه /61.
521-آل عمران /191.
522-آل عمران /190.
523-ذاريات ، 21.
524-عبس /17 - 22.
525-قيامت /37 - 38.
526-مرسلات /20 - 21.
527-يس /77.
528-مؤ منون /12 - 14.
529-دهر /1 - 3.
530-سجده /7 - 9.
531-روشن است كه اين پيام تكوينى است و در آفرينش آن نهفته است . (م )
532-اضافه از كافى است .
533-كافى 6/13.
534-مصباح الشريعة ، باب 62، ص 41، شرح ابن ابى الحديد 4/547 وغررالحكم .
535-جامع الاخبار /5.
536-مؤ منون /14.
537-حجر /29.
538-فجر، 27 - 28.
539-آل عمران /169 - 170.
540-ر.ك : احتجاج 2/96 - 98.
541-بصائرالدرجات ص 463.
542-نساء /56.
543-امالى طوسى /20.
544-منظور دستيابى به جوانب زمين باوسايل آن روز است . ولى به هر حال گستردگى زمينقابل انكار نيست . و نيز همين مطلب در مقايسه باكل عالم طبيعت صحيح است كه با وسايل مادى و طبيعى احاطه بر عالم طبيعت ناممكن است . (م)
545-مراد حركت محسوس است ، و ممكن است بنابر نظريه هيئت قديم باشد كه زمين رامركز عالم و ساكن مى انگاشته اند.
546-نباء / 6 و 7.
547-نحل /15.
548-لقمان /10.
549-مرسلات /25.
550-بقره /22.
551-توحيد /404.
552-نهج البلاغة ، خطبه 209.
553-نهج البلاغه ، خبطه 184.
554-در متن چنين است : و هر چيزى را از آن زنده ساخت . (م )
555-انعام /99.
556-رعد /4.
557-دخان /38 - 39.
558-طور /35.
559-نهج البلاغة ، خطبه 163.
560-نهج البلاغة ، خطبه 183.
561-عراقى گويد: مدرك آن را نيافتم .
562-