تساقطا يعنی در اثر تعارض هر دو سقوط میكنند و مانند اين است كه روايتی نداريم ، يا مخريم كه به هر كدام كه میخواهيم عمل كنيم ، و يا بايد عمل به احتياط كنيم و هر روايت كه با احتياط مطابقتر است به آن عمل كنيم ( مثلا در مساله تسبيحات اربعه به روايتی عمل كنيم كه میگويد سه نوبت بخوان ، و در مساله خريد و فروش كود آدمی به آن روايت عمل كنيم كه میگويد جايز نيست ) و يا راه ديگری در كار است ؟ اصوليون ثابت میكنند كه اولا تا حدی كه ممكن است بايد ميان روايات مختلف جمع كرد : الجمع مهما امكن اولی من الطرح ( 1 ) . اگر جمع ميان آنها ممكن نشد بايد ديد يك طرف بر طرف ديگر از يك لحاظ ( مثلا از حيث اعتبار سند يا از حيث مشهور بودن ميان علماء و يا از حيث مخالف تقيه بودن و غير اينها ) رجحان دارد يا ندارد . اگر يك طرف رجحان دارد همان طرف راجح را میگيريم و طرف ديگر را طرح میكنيم ، و اگر از هر حيث مساوی هستند و رجحانی در كار نيست ، مخيريم كه به هر كدام بخواهيم عمل كنيم . در خود اخبار و احاديث دستور رسيده است كه در موقع تعارض اخبار چه بايد كرد . اخباری كه ما را به طرز حل مشكل تعارض اخبار و روايات راهنمائی میكند " اخبار علاجيه " ناميده میشوند . اصوليون نظر خود را درباره تعارض اخبار و روايات به استناد همين اخبار علاجيه ابراز داشتهاند . اصوليون نام آن باب از اصول را پاورقی : |